یکی از علل شایع درد پایین کمر و گزگز پاها فتق دیسک کمر است.فتق دیسک کمر به معنای چه چیز است؟ هر دیسک در ستون فقرات تقریباً شبیه یک دونات ژله‌ای ساختاری دارد. زمانی که دیسک در پیری یا به علت آسیب دیدگی تخریب می‌شود، قسمت نرم و مرکزی آن ممکن است از طریق حلقه خارجی اطراف (آنولوس فیبروزوس) پاره شود، به این پارگی غیرطبیعی و جدا شدن قسمت مرکزی دیسک فتق دیسک کمر گفته می‌شود. این مشکل معمولاً به عنوان “بیرون زدگی دیسک” نیز شناخته می‌شود. بیشترین ناحیه رایج برای فتق دیسک کمر بین مهره‌های چهارم و پنجم کمر است. بنابراین، تشخیص دقیق این شرایط توسط فیزیوتراپیست‌ها یا تخصصی‌های ستون فقرات نیازمند تحقیقات دقیق است.
علت فتق دیسک کمر عموماً به سایش و پارگی در طول سال‌ها، بلندکردن نادرست اجسام سنگین و آسیب‌هایی که فشار روی کمر و دیسک‌های کمر شما ایجاد می‌کنند، برمی‌گردد. اما خوشبختانه، فتق دیسک کمر قابل درمان است و با کمک فیزیوتراپیست‌ها و توانبخشی هدفمند، می‌توان بهبود یافت.
به ندرت فتق دیسک کمر نیاز به جراحی ستون فقرات دارد! در کلینیک توانبخشی امید، متخصصین از درمان‌های غیر جراحی و حداقل تهاجی برای تسکین درد کمر و پا در بیماران دچار فتق دیسک کمر استفاده می‌کنند. هدف از روند درمان، متوقف کردن، کنترل درد و بهبودی سریع‌تر است. برنامه‌ی درمانی برای بیمار فتق دیسک کمر می‌تواند شامل داروی ضد التهاب غیر استروئیدی، فیزیوتراپی و تزریقات باشد. با این حال هیچ دو بیمار یکسان نیستند و فتق دیسک کمر شما ممکن است نیاز به درمان‌های تهاجمی‌تری داشته باشد.
در کلینیک توانبخشی امید، تیم پزشکی، فیزیوتراپیست‌ها، متخصصین طب سوزنی و ماساژ درمانی حرفه ای می‌توانند به شما در زمینه بیماری کمک کنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی درمان فتق دیسک کمر و یا برای رزرو نوبت در کلینیک توانبخشی امید می‌توانید با شماره تلفن‌های ۰۲۱۸۸۸۰۱۸۰۰ – ۰۹۱۰۷۸۰۳۱۵۵ تماس حاصل فرمایید.
فهرست مطالب
علل فتق دیسک کمر
فتق دیسک کمر می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد. برخی از رایج‌ترین دلایل فتق دیسک کمر عبارتند از:
- پیری – با افزایش سن، استخوانها و دیسک‌ها از انعطاف‌پذیری کم‌تری برخوردار می‌شوند و حتی با فشار یا پیچ‌خوردگی جزئی می‌توانند به هر بیماری و پارگی دچار شوند که به آن انحطاط یا فتق دیسک گفته می‌شود.
- بلند کردن اجسام سنگین – هنگامی که اشیایی را خارج از ظرفیت خود بلند می‌کنید و نمی‌توانید بار آن را تحمل کنید، به دلیل پیچش و چرخش ممکن است دچار فتق دیسک کمر شوید.
- سیگار کشیدن – سیگار کشیدن باعث محدود شدن جریان خون در ناحیه کمر و باعث کاهش انعطاف‌پذیری دیسک‌ها می‌شود که این امر احتمال فتق دیسک کمر را افزایش می‌دهد.
علائم فتق دیسک کمر چیست؟
علائم فتق دیسک کمر از میزان پارگی ساختار ژل مانند و نحوه لمس ریشه‌های عصب متفاوت است. شایع‌ترین علائم این موارد عبارتند از:
- کمردرد مداوم. حرکت ناگهانی از طریق سرفه، عطسه یا ایستادن می‌تواند وضعیت را بدتر کند که غیر قابل تحمل باشد.
- انقباض عضلات پشت
- درد کمر
- سیاتیک – دردی که از ناحیه کمر یا باسن شروع می‌شود و به سمت پایین ساق پا می‌رود.
- ضعف
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن در پا
- تغییراتی در عملکرد مثانه یا روده
- محدودیت در خم کردن تنه‌ی بدن
- بی حسی در ناحیه آسیب دیده
- کاهش رفلکس‌ها در زانو یا مچ پا
فتق دیسک کمر چگونه تشخیص داده می‌شود؟
فتق دیسک کمر در بیماران معمولاً با شکایت از درد کمری که به ساق پا تابیده می‌شود همراه است. پزشک برای بیمارانی که مبتلا به فتق دیسک کمر هستند، آزمونی انجام می‌دهد که بیمار را تشویق به خم شدن به جلو یا به عقب می‌کند، اما با محدودیت‌هایی در حرکت مواجه می‌شوند. به عنوان مثال، وقتی بیمار سعی در خم شدن به جلو را می‌کند، ممکن است به یک طرف بدن خم شود. بیماران گاهی اوقات در راه رفتن مشکل دارند یا لنگ می‌کنند تا از وارد شدن فشار بر پا که عصب سیاتیک آسیب دیده است، جلوگیری کنند.
آزمون بالا بردن پا در حالت خوابیده ممکن است نشان دهنده تنش در ریشه عصب باشد. ممکن است نقص در قدرت و حس قسمت‌های خاصی از بدن نیز مورد بررسی قرار گیرد.
برای تشخیص فتق دیسک کمر، آزمون MRI انتخابی است، اما CT اسکن نیز می‌تواند در تعیین محل فشار بر ریشه عصب مفید باشد.
گزینه‌های درمان برای فتق دیسک کمر
چندین گزینه درمانی برای فتق دیسک کمر وجود دارد. پزشک یا فیزیوتراپیست در مورد درمان فتق دیسک کمر که بر اساس شواهد موجود و تحقیقات جمع‌آوری شده است به شما مشاوره می‌دهد.
دارو
فیزیوتراپیست یا پزشک ممکن است به شما پیشنهاد دهد که از داروهای مکمل یا مسکن یا سایر داروهای مناسب استفاده کنید. انواع مختلف آن‌ها عبارتند از مسکن‌های خوراکی (مانند پاراستامول یا کو-کدامول) داروهای ضد التهاب (مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن) یا نوروپاتیک (مانند آمی تریپتیلین یا گاباپنتین) ممکن است توصیه شود. اگر با دارو می‌توانید درد را کنترل کنید، این ممکن است به شما کمک کند تا با تمرینات خود به نتایج بهتری برسید.
در صورت نیاز بیمار، پزشک ممکن است از دارو و آمپول‌های قوی‌تری از جمله استروئید، تزریق بلوک عصبی، اپیدورال و یا تزریق دیگری مانند اوزون درمانی یا پی آر پی (پلاسمای غنی از پلاکت) استفاده کند. البته این روش‌ها در کنار فیزیوتراپی و یا موثر نبودن مسکن برای درد و التهاب فتق دیسک کمر برای بیمار تجویز و یا انجام می‌شود.
ورزش و فیزیوتراپی
برای حفظ قدرت و حرکت در کمر و پاها بسیار مهم است که شما هم‌چنان (با محدوده درد) فعال بمانید. برای کاهش درد و بهبود عملکرد ممکن است تمرینات کششی، تقویت کننده و تحرک داده شود. فیزیوتراپیست می‌تواند به شما در مورد تمرینات درد مشاوره دهد. آن‌ها هم‌چنین می‌توانند در مورد میزان درد مورد انتظار یا تحمل و تعداد دفعات انجام تمرینات به شما مشاوره دهند. درمان دستی، نوعی درمان فیزیوتراپی است که در آن کمر با تکنیک‌های عملی تحریک می‌شود، می‌تواند به تسکین درد کمک کند و ممکن است منجر به پاسخ بهتر به برنامه ورزشی شما شود.
سایر روش‌های فیزیوتراپی برای درمان فتق دیسک کمر:
مشاوره و آموزش
فیزیوتراپیست به شما کمک می‌کند تا مناسب‌ترین روش درمان فتق دیسک کمر خود را پیدا کنید. فیزیوتراپیست ممکن است به شما کمک کند تا برنامه خاصی را برای اصلاح فعالیت‌هایی که به دلیل دردتان با آن دست و پنجه نرم می‌کنید تنظیم کنید. فیزیوتراپیست هم‌چنین می‌تواند با برنامه توانبخشی به سوالات شما در مورد درد، علت ایجاد درد و زمان بهبودی احتمالی پاسخ دهد.
اولتراسوند تراپی و امواج شوک
اولتراسوند تراپی برای نفوذ به بافت‌ها و انتقال گرما به عمق بافت‌ها استفاده می‌شود. هدف از اولتراسوند تراپی افزایش متابولیسم موضعی و گردش خون، افزایش انعطاف‌پذیری بافت هم‌بند و تسریع در بازسازی بافت است، به طور بالقوه باعث کاهش درد و سفتی می‌شود، در حالی که تحرک بهبود می‌یابد. امواج شوک ارتعاش را با فرکانس کم روی بافت‌ها (10، 50، 100 یا 250 هرتز) اعمال می‌کند. این باعث می‌شود فشار نوسانی باعث کاهش درد شود.
تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS)
تحریک الکتریکی عصب از یک جریان الکتریکی برای تحریک عضلات بیماران استفاده می‌کند. الکترودهای موجود روی پوست جریان الکتریکی کوچکی را به نقاط اصلی مسیر عصب می‌فرستند. به طور کلی اعتقاد بر این است که باعث ترشح اندورفین که هورمون طبیعی درد در بدن است می‌شود و اسپاسم عضلات را کاهش می‌دهد. به همین دلیل درمان TENS به تسکین درد و بهبود عملکرد و تحرک ستون فقرات کمری-ساکروم کمک می‌کند.
درمان دستی
به نظر می‌رسد درمان دستی در فتق دیسک کمر ایمن و موثر است و هم‌چنین بهتر از سایر روش‌های درمانی است. با این حال شواهد با کیفیت بالا برای بررسی بیشتر مورد نیاز است.
5 تمرین ایده‌آل برای فتق دیسک کمر در خانه
یکی از مهم‌ترین و موثرترین درمان برای فتق دیسک کمر ورزش کردن است که فرد می تواند در خانه انجام دهد تا از این درد خلاص شود و به زندگی عادی خود برگردد. تمرینات ورزشی نقش به سزایی در بهبود و تقویت انعطاف‌پذیری ستون فقرات دارند. فشار را از ناحیه ستون فقرات کاهش می‌دهند. بهترین فعالیت‌ها ورزش یوگا، دوچرخه سواری، پیاده‌روی و شنا است.
تمام تمرینات باید به روشی آهسته و کنترل شده انجام شود. اگر درد شروع شد فرد باید آن را متوقف کند و باید با پزشک مشورت کند.
کشش کمر
این تمرینی است که باعث کشش عضلات پشت و هم‌چنین عضلات ستون فقرات می‌شود. قبل از انجام آن، موقعیت‌های مناسب را از پزشک بخواهید. مراحل برای انجام آن عبارتند از:
- به پشت بخوابید.
- هر دو زانو را به سمت سینه نگه دارید.
- هم‌چنین، سر خود را به سمت جلو حرکت دهید تا زمانی که در هنگام کشش از وسط و کمرتان احساس راحتی کنید.
- آن را چندین بار تکرار کنید.
کشش زانو تا سینه
این ورزش باید ملایم‌تر باشد زیرا عضلات زانو و قفسه سینه را که مجبور به انجام روند کشش هستند، درگیر می‌کند.
- در حالی که به پشت دراز کشیده‌اید زانوها را خم کنید.
- هر دو پاشنه را با زمین در تماس نگه دارید.
- سپس سعی کنید هر دو دست خود را روی یک زانو قرار داده و به سمت سینه بکشید.
- همان مرحله را روی زانوی دیگر تکرار کنید و آن را چند بار تکرار کنید.
کشش عضله پیریفورمیس
این تمرین برای درمان فتق دیسک کمر با بلند کردن باسن به نقطه اصلی کشش در عمق انجام می‌شود.
- با دراز کشیدن به پشت و با زانوی خم شده خود شروع کنید.
- سپس، هر دو پاشنه خود را روی زمین نگه دارید.
- یک پای خود را روی دیگری قرار دهید در حالی که مچ پا را بر روی زانوی خم شده قرار داده‌اید.
- سپس، به آرامی زانوی ضربدری خود را به سمت سینه بکشید تا زمانی که در باسن شما کششی ایجاد شود.
- در طرف دیگر تکرار کنید.
رفع فشار ستون فقرات
همان‌طور که می‌دانیم بیشتر مشکلات ستون فقرات مانند فتق دیسک کمر به دلیل وضعیت بد بدن و نشستن مداوم در یک حالت است. بنابراین برخی از موقعیت‌های خنثی می‌توانند به شما کمک کنند تا از این شرایط سخت خارج شوید.
- با حالت خوب بایستید.
- از میله یا هر قسمت درب استفاده کنید.
- 30 ثانیه آویزان شوید و این کار را زیر 3 ست انجام دهید.
- به آرامی آزاد شوید.
- اگر احساس درد می‌کنید، متوقف شوید.
حرکت کبرا
این تمرین کششی امکان بهبود فتق دیسک کمر را فراهم می‌کند. این کار با فشار دادن مواد دیسک به عقب به سمت موقعیت مورد نظر اثر می‌گذارد.
- به شکم روی زمین دراز بکشید.
- لگن خود را در تماس با کف قرار دهید.
- در حالی که حالت یکسانی دارید، بالا تنه‌ی خود را بالا بکشید.
- بعد از 15 تا 30 ثانیه به آرامی به سمت پایین حرکت کنید.
- 10 تکرار مفید است.
جراحی
اگر با گذشت زمان با تمرینات، مشاوره و داروها درد شما بهبود نیافت، ممکن است برای در نظر گرفتن سایر روش‌های درمانی به یک متخصص ارجاع داده شوید. در برخی موارد ممکن است تزریق داروی ضد التهاب در اطراف ریشه عصب آسیب‌دیده برای تسکین علائم آن‌ها انجام شود. در موارد بسیار کمی، ممکن است برای از بین بردن منبع فشرده‌سازی یا تحریک ریشه عصب به جراحی واقعی نیاز باشد.
روند بهبودی فتق دیسک
بهبودی از دیسک کمر فتق شده برای اکثر افراد متفاوت است. قسمت فتق دیسک بین مهره‌ای که باعث درد می‌شود با گذشت زمان بهتر می‌شود و 66٪ از افراد پس از شش ماه بهبودی را خواهند داشت. حدود 50٪ افراد مبتلا به درد حاد ناشی از فتق دیسک کمر در طی ده روز بهبودی را نشان می‌دهند و حدود 75٪ پس از چهار هفته بهبودی را گزارش می‌دهند. با این حال، تا 30٪ از افراد به مدت یک سال یا بیشتر درد دارند. مواردی که برای مدت طولانی ادامه دارد ممکن است به نظر متخصص و یا مدیریت نیاز داشته باشند.
پیشگیری از بدتر شدن فتق دیسک کمر
روش‌های زیر می‌توانند در پیشگیری از فتق دیسک کمر به شما کمک کنند:
- ورزش: ورزش می‌تواند به قوی‌تر شدن سیستم ستون فقرات و عضلات کمر کمک کند. به طور خلاصه، ورزش باعث بهبود و افزایش عملکرد بدن می‌شود.
- حفظ وضعیت بدن: حفظ وضعیت صحیح بدن، به خصوص در هنگام نشستن طولانی، می‌تواند از فتق دیسک کمر جلوگیری کند. حفظ وضعیت صحیح بدن باعث کاهش فشار بر ستون فقرات می‌شود.
- حفظ وزن مناسب: وزن اضافی می‌تواند فشار روی ستون فقرات، به خصوص در ناحیه کمر، افزایش دهد. به عبارت دیگر، با افزایش وزن، فشار بر ستون فقرات نیز افزایش می‌یابد. بنابراین، حفظ وزن مناسب می‌تواند احتمال فتق دیسک را کاهش دهد.
-
ترک سیگار: سیگار کشیدن می‌تواند علت بسیاری از بیماری‌ها باشد و جریان خون مناسب در ناحیه ستون فقرات را کاهش می‌دهد. برای جلوگیری از مشکلات فتق دیسک کمر، بهتر است سیگار را کنار بگذارید.
