فتق دیسک

هر انسان معمولاً 26 مهره در ستون فقرات خود دارد. مهره ها بوسیله صفحات انعطاف پذیری به نام دیسک بین مهره ای از یکدیگر جدا می شوند. در واقع هر فرد در حالت طبیعی دارای چهار دیسک کمر می باشد و لذا وجود آنها بیماری محسوب نمی شود.اگر بنا به دلایلی دیسک از قسمت عقبی خود دچار بیرون زدگی یا فتق شود، این قسمت بیرون زده روی نخاع یا رشته های نخاع فشار وارد می کند و سبب بروز درد در ناحیه کمر با انتشار به پاها می شود.مردم به اصطلاح به این بیماری دیسک کمر می گویند که البته اصطلاح درست آن فتق دیسک کمری می باشد. این بیماری، بیماری سیاتیک نیز خوانده می شود.

علت

– از حدود 15 سالگی به بعد ستون مهره ای دچار تغییراتی می شود که اجتناب ناپذیر است. این تغییرات به کاهش میزان آب موجود در دیسک و کاهش انعطاف پذیری آن منجر می شود. این تغییرات در برخی افراد زودتر بروز می کند و در برخی دیرتر دیده می شود. در صورت وارد آمدن فشار نامناسب به دیسک فرسوده، قسمت پشتی آن دچار فتق یا بیرون زدگی می شود و این بیرون زدگی روی نخاع یا رشته های آن فشار وارد می کند.

مکان های شایع

فتق دیسک ممکن است در نواحی مختلفی از بدن ایجاد شود، از جمله ناحیه گردن، پشت و کمر. در صورتی که فتق در ناحیه گردن ایجاد شود، بیمار ممکن است احساس درد در ناحیه گردن، شانه و بازو کند. اگر فشار بر روی نخاع زیاد باشد، علایمی نظیر گزگز و مورمور، بی حسی، سرد یا گرم شدن، احساس ضعف و درد در ناحیه ساعد، کف دست و انگشتان نیز ممکن است ظاهر شود.

در صورتی که فتق دیسک در ناحیه کمری ایجاد شود، ممکن است باعث درد در ناحیه کمر، باسن و پشت یا جلوی ران شود. اگر فشار بر روی رشته‌های نخاعی زیاد باشد، بیمار ممکن است از ناحیه زانو به پایین علایمی نظیر درد، بی حسی، گزگز و مورمور، احساس سردی یا گرمی، گرفتگی مکرر عضلانی، ضعف یا لاغر شدن را تجربه کند. بیمارانی که دچار این نوع از درد کمری هستند، ممکن است نتوانند به راحتی خم شوند و هنگام خم شدن احساس کشیدگی در پشت زانویشان داشته باشند. همچنین، درد بیماران با سرفه زدن تشدید می‌شود.

گاهی اوقات بیماران فقط از وجود گزگز و مورمور یا ضعف یا درد در ناحیه ساق، مچ پا یا انگشتان پای خود شاکی هستند و کمر آنها اصلاً درد ندارد. برای بیشتر این بیماران، پذیرش اینکه مشکلات آنها به علت وجود بیماری در ناحیه کمر است، خیلی سخت است.

درمان فتق دیسک

درمان براساس شدت بیماری فرق می کند. در موارد شدید که بیرون زدگی دیسک بزرگ است و سبب فلج اندامهای تحتانی و یا بی اختیاری در دفع ادرار یا مدفوع می شود، جراحی باید به سرعت انجام شود. در مواردی که با فتق دیسک فلج مختصری ایجاد شده است، اما بتدریج میزان فلج رو به افزایش است نیز باید فوری جراحی صورت بگیرد. در سایر موارد معمولاً به بیمار به مدت یک هفته تا 10 روز استراحت نسبی توصیه می شود.

طی این مدت بیمار باید از نشستن حتی الامکان پرهیز کند و از خم و راست شدن و برداشتن اشیای سنگین یا رانندگی نیز دوری نماید. معمولاً طی این مدت به بیمار داروهای مسکن تجویز می شود. اغلب بیماران طی این مدت 10 روزه، بهبود قابل توجهی پیدا می کنند. می توان بعد از 10 تا 14 روز از زمان شروع بیماری، برای بیمار ورزشهای مخصوصی را تجویز نمود که آب درمانی و راه رفتن در آب در قسمت کم عمق استخر می باشد و نیز نرمشهای کششی برای عضلات کمر و شکم نیز مفید است.
می توان از فیزیوتراپی نیز در این مرحله سود جست ( کلینیک طب فیزیکی و فیزیوتراپی امید بهترین مرکز فیزیوتراپی تهران است.). تأثیر روشهای درمانی نظیر طب سوزنی، حجامت، استفاده از زالو و داغ کردن ثابت نشده است. روشهای درمانی «کایروپراکتیک» در دیسک کمر ممکن است خطرناک باشد و در درصد کمی از بیماران ممکن است سبب تشدید علایم شود.

اگر 4 تا 6 هفته از درمان بیمار مبتلا به فتق دیسک کمری بگذرد و بیمار همچنان درد شدیدی بخصوص در پاها احساس کند یا فلج خفیف، اما پایداری در اندام تحتانی وجود داشته باشد به طوری که بیمار نتواند فعالیتهای روزمره خود را بخوبی انجام دهد، انجام جراحی توصیه می شود.

درمان بیرون زدگی فتق دیسک

– اگر بیمار به موقع مراجعه کند و هنوز بیماری خیلی پیشرفت نکرده باشد، در اکثر این بیماران با دادن داروهای شل‌کننده و ضدالتهاب، مراحل حاد برطرف می‌شود.

مرحله بعدی درمان، انجام فیزیوتراپی می‌باشد. متعاقب آن با تقویت عضلات اطراف ستون فقرات به وسیله ورزش یا تحریکات الکتریکی، بار و فشار وارده به ستون فقرات را کم می‌کنیم تا مشکل بیماری کاهش یابد. ولی اگر بیماری فتق دیسک کمر در مراحل پیشرفته باشد و فرد دچار پارگی و بیرون زدگی و فشار روی ریشه عصبی شده باشد، در این مرحله نمی‌‌توان از روش‌های ذکر شده استفاده کرد. به عبارتی هر کدام از روش‌های درمانی، زمان و مورد خاصی باید داشته باشند تا نتیجه مطلوب گرفته شود؛ به‌طور مثال زمانی که دیسک به ریشه عصبی فشار می‌آورد، ممکن است فیزیوتراپی و ورزش کردن باعث تشدید درد و حتی علایم عصبی و فلج‌های مختلفی شود، بنابراین در این مرحله حتما باید از عمل جراحی استفاده کرد.

عوارض

فتق دیسک کمر، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ستون فقرات است که می‌تواند باعث درد و عوارض جدی برای بیمار شود. عدم درمان به موقع این بیماری، می‌تواند باعث بدتر شدن وضعیت بیمار شود و درد بیمار را تشدید کند. برای پیشگیری از بدتر شدن وضعیت، باید در صورت بروز علائم بیماری، به متخصصین پزشکی مراجعه کرد.

اگر فتق دیسک کمر به موقع درمان نشود، ممکن است باعث تخریب دیسک و تخریب خود مهره و سرخوردگی مهره شود و در نتیجه، بیمار ممکن است مجبور شود که از یک عمل کاملا وسیع، با کار گذاشتن پلاتین و وسایل خاص فلزی در کمر خود استفاده کند. همچنین، عدم درمان به موقع ممکن است باعث عوارضی مانند بی‌حس‌های دائمی یا اختلالات حرکتی شود که این عوارض باعث افتادگی پا و کشیدن و لنگی پا خواهد شد.

عدم درمان به موقع ممکن است باعث ایجاد مشکلات ادراری و مثانه‌ای شود و یا مشکلات اسفنکتر مقعد به وجود بیاورد و بیمار نتواند ادرار و مدفوع خود را نگه دارد. این مشکلات در آقایان باعث ایجاد ناتوانی‌های جنسی هم می‌شود. به علت این که اعصاب مانند دیگر نسوج و پوست قابل ترمیم نمی‌باشند و اگر صدمه ای به آنها برسد، دیگر به حالت اولیه بر نمی‌گردند، بنابراین قبل از صدمه شدید، باید حتما نسبت به درمان اقدام کرد.

بنابراین، بهتر است در صورت بروز علائم بیماری، به متخصصین پزشکی مراجعه کرده و در صورت تشخیص فتق دیسک کمر، به موقع درمان شود تا از بدتر شدن وضعیت و عوارض جدی جلوگیری شود. همچنین، برای پیشگیری از بروز فتق دیسک کمر، باید به سبک زندگی سالمی رعایت کرد و از وزن زیاد و فعالیت‌هایی که باعث فشار بر روی ستون فقرات می‌شوند، پرهیز کرد.

توصیه های درمانی

بهترین توصیه این است که پیشگیری بهتر از درمان می‌باشد. پس در مرحله اول باید سعی کنیم که اصلا مبتلا به این بیماری نشویم. می‌بایستی در این ارتباط تمام مواردی که باعث پیش‌گیری از ایجاد این بیماری می‌شود را رعایت کنیم؛ از جمله ورزش کردن، کاهش وزن، عدم بلند کردن اجسام سنگین و هول دادن اجسامی مانند اتومبیل یا بلند کردن اتومبیل.

ورزش ملایم روزانه داشته باشیم تا بدنمان همیشه در فرم ایده‌ال قرار گیرد و عضلات وضعیت طبیعی را حفظ نمایند و استخوان‌ها دچار پوکی نشوند.

همچنین باید تغذیه مناسبی داشته باشیم (تغذیه مناسب به معنی زیاد خوردن نیست، بلکه به معنی درست خوردن می‌باشد). از میوه‌جات و سبزی‌جات و لبنیات حتماً در وعده‌های غذایی استفاده کنیم. در معرض نور خورشید به مقدار لازم قرار گیریم. درست بنشینیم یا بخوابیم یا راه برویم؛ مثلا موقع مطالعه، پشت‌میز و صندلی قرار بگیریم و اگر می‌خواهیم تلویزیون نگاه کنیم، لم ندهیم یا کج نشویم و یا در تخت خواب و به حالت نیم خیز مطالعه نکنیم. رعایت این موارد باعث می‌شود فشار بر روی دیسک‌های مختلف از جمله در ناحیه کمر، گردن و سایر قسمت‌ها، وارد نشود.

بهتر است همواره به موقع برای درمان بیماری‌ها اقدام شود و بهترین راه این است که از مشاوره و درمان پزشکان متخصص و ماهر استفاده شود. درمان کمر درد نیز باید بر اساس علت آن تعیین شود، زیرا کمر درد ممکن است ناشی از مشکلات تغذیه‌ای و متابولیکی مانند دیابت، نقرس، بیماری‌های التهابی و عفونی و حتی بدخیمی‌ها باشد. بنابراین، در صورت بروز کمر درد، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا درمان مناسب واگذار شود.

بعضی از بیماران نگران احتمال فلجی پس از جراحی هستند، اما باید توجه داشت که اظهارات ناآگاهانه و غیرعلمی اطرافیان را نادیده بگیرند. با درمان به موقع، احتمال فلجی بعد از عمل بسیار کم است. با پیشرفت‌های علم پزشکی، امکان فلجی پس از عمل وجود ندارد. اما اگر به موقع به پزشک مراجعه نشود، ممکن است به ریشه‌های عصبی آسیب ببینند و عوارضی مانند افتادگی پا و لنگی پا را تجربه کنند.

در کل، بیماری دیسک کمر نباید منجر به نگرانی شود و با درمان مناسب، بیماران می‌توانند بهبود یابند و به سلامتی کامل دست یابند.

کلینیک طب فیزیکی و فیزیوتراپی امید بهترین مرکز درمان دیسک کمر می باشد.

دیگر مطالب:

فیزیوتراپی و درمان فـتق دیسک کمـر

دیسک کمر و درمان بدون جراحی آن

علل ایجاد دیسک کمر