منظور از جابه جایی یا همان دررفتگی شانه خارج شدن سر استخوان بازو از حفره، مفصلی شانه می باشد که نسبت به افراد عادی در ورزشکاران بشدت شایع است و از علل شایع درد شانه در ورزشکاران است. مفصل شانه شایعترین مفصل بدن است که دچار دررفتگی و جابجایی میگردد. 96% موارد در اثر ضربه ایجاد می شوند. دررفتگی می تواند به سمت جلو، بالا یا پائین یا عقب باشد که در 85% موارد سر استخوان بازو به سمت جلو جابه جا می گردد. دررفتگی شانه 50-45% از موارد جابه جایی مفاصل بدن را تشکیل می دهد.
آناتومی کاربردی شانه
مفصل شانه از قرارگیری سربزرگ استخوان بازو داخل حفره گلنوئید استخوان کتف بوجود می آید این مفصل توسط کپسول مفصلی پوشیده می شود. حفره مفصلی شانه توسط دو لایه عضلات سطحی و عمقی پوشیده می شود لایه عمقی را عضلات گرداننده شانه ( Rotator cuff ) می سازند که 4 عضله کوچک می باشند که سبب چرخش به داخل و خارج مفصل شانه می شوند و مفصل را از اطراف حمایت هم می کنند. تاندونهای این عضلات با کپسول مفصل شانه در هم می آمیزند. لایه سطحی را عضله دلتوئید تشکیل می دهد
دررفتگی شانه در ورزش
هر نیروی وارده در ورزش به مفصل شانه امکان دارد منجر به دررفتگی شانه شود.میزان ریسک بروز این مسأله در صورت وجود سابقه قبلی یا شلی مفصلی شانه افزایش می یابد. در بهم خوردن شدید در ورزش ریسک دررفتگی زیاد است. بطور کلی هر نوع ورزشی که در آن در سرعت بالا ناگهان سرعت کم شده و نیرو به بازو منتقل شود احتمال بروز این عارضه زیاد است مثل دوچرخه سواری، شیرجه.
نوع دررفتگی شانه
بطور معمول با شرح حال می توان نوع دررفتگی شانه را براحتی مشخص نمود.
تعیین نوع این عارضه با پرسیدن وضعیت دست هنگام ضربه براحتی شناسایی می گردد. معمولاً دررفتگی شانه به جلو هنگامی رخ میدهد که دست و آرنج باز و بازو به خارج چرخیده و دور از بدن است مثل هنگامی که با دست روی زمین می افتیم. دررفتگی به سمت عقب با اعمال نیرو از روبرو در حالیکه دست در کنار بدن و به سمت داخل چرخیده است رخ می دهد.
چنانچه فرد بعد از تشنج یا شوک الکتریکی آمده است حتماً باید به دررفتگی خافی شانه مشکوک شد.
دررفتگی شانه به سمت پائین نادر است.سابقه دررفتگی قبلی شانه پرسیده شود که داشته یا خیر.
تشخیص
چنانچه دررفتگی شانه وجود داشته باشد فرد درد شدیدی دارد و ممکن است نتوان مفصل را حرکت داد. برای تشخیص باید توجه کرد که در دررفتگی قدامی شانه می توان سر بازو را لمس نمود و دامنه حرکات کاهش دارد. بخصوص در حرکت به خارج ( abduction ) و چرخش به داخل ( internal rotation ) . فرد مبتلا معمولاً بازو را در حالت کمی دور از بدن و چرخش به خارج نگه می دارد.
دررفتگی شانه به عقب تشخیص مشکلتری از قدامی دارد. بازو معمولاً در وضعیت چرخش به داخل و در کنار بدن می باشد. دامنه حرکات کاهش یافته است بخصوص در حرکت چرخش به خارج و به سمت جلو.معاینه کامل عصبی عضلانی بایدصورت گیرد.
برای تشخیص این عارضه می توان از تصویربرداری استفاده نمود .
رادیوگرافی
نمای Anteroposterior : به بیمار می گوئیم ْ45-30 خم شود بطوریکه استخوان کتف وی موازی کاست رادیوگرافی قرار گیرد. این سبب می گردد که یک عکس AP در صفحه استخوان کتف گرفته شود در حالت نرمال یک فضای خالی بین سر بازو و حفره گلنوئید قرار دارد که در حالت دررفتگی شانه این فضا وجود ندارد.
چنانچه عکس AP در صفحه بدن گرفته شود امکان دارد دررفتگی های خلفی شانه را نشان ندهد.
نمای طرفی ( lateral ) :نمای AP نشان می دهد دررفتگی شانه داریم یا خیر. اما نمای طرفی جهت آن را که به جلویا عقب می باشد را نشان می دهد.
ام ار آی
در افراد مسن یا میانسال که احتمال پارگی رباطهای عضلات چرخاننده شانه بدنبال دررفتگی شانه زیاد است چنانچه دامنه حرکات بهبود نیابد یا درد رفع نگردد MRI برای تشخیص آسیب این رباطها لازم است. چنانچه برای تشخیص این عارضه گادولینیوم MRI انجام شود بهتر است.
