اگر تا کنون به علت درد زانو به پزشک مراجعه کرده اید و یا اگر در اطرافیان شما کسی مبتلا به زانو درد است احتمالا نام آرتروسکوپی زانو برای شما آشنا است. اما آن چیست و در چه مواردی از آن استفاده میشود.
آرتروسکوپی زانو یک درمان جراحی زانو درد است که از دهه های پیش متداول شده و امروزه به توسط متخصصین ارتوپدی در موارد مختلفی از آن استفاده میشود. این روش برای دیدن داخل مفصل زانو است. آرتروبه معنای مفصل و سکوپی به معنای دیدن است. در واقع یک آرتروسکوپ یک مفصل بین است. پزشک معالج با استفاده از این روش می تواند بسیاری از بیماری های زانو را تشخیص داده و می تواند اقدام به درمان جراحی بعضی از آن ها از طریق آرتروسکوپ کند.
در کل دنیا هر سال حدود چهار میلیون آرتروسکوپی زانو انجام میشود.
تکنیک جراحي
مهمترین قسمت یک جراحی آرتروسکوپی زانو یک لوله فلزی توخالی به اندازه تقریبی یک نی است ( منظور نی هایی است که برای نوشیدن مایعات از آن ها استفاده میشود). در یک انتهای این لوله فلزی یک دوربین فیلمبرداری بسیار دقیق قرار گرفته است و در درون لوله تعداد زیادی عدسی وجود دارد. پزشک متخصص ارتوپد از طریق یک شکاف چند میلیمتری این لوله را از جلوی زانو وارد فضای مفصلی زانو کرده و سپس تصاویر تهیه شده توسط دوربین به یک مانیتور با وضوح بالا منتقل میشود تا پزشک معالج بتواند تصاویر داخل زانو را روی مانیتور ببیند.
یک منبع نور پرقدرت از طریق همان لوله نور کافی را برای دیدن داخل مفصل در اختیار میگذارد. از طریق یک شکاف دیگر در بالای زانو لوله باریک دیگری وارد زانو میشود تا از طریق آن مقداری مایعات به داخل زانو فرستاده شود. هدف از این کار یکی اینست که مایع کدر داخل زانو خارج شده و یک مایع شفاف و زلال جای آنرا بگیرد تا داخل زانو بهتر دیده شود و دلیل دیگر، افزایش حجم داخل مفصل است تا به این طریق اجزای مفصل بیشتر از هم فاصله گرفته و بهتر دیده شوند و فضا برای حرکت آرتروسکوپ در مفصل نیز مهیا شود.
پزشک معالج میتواند بسیاری از قسمت های داخل زانو را از طریق آرتروسکوپ ببیند و بیماری ها و ضایعات آنرا تشخیص دهد. پس یکی از کاربردهای این وسیله تشخیص بعضی از بیماری های زانو است. پزشک ممکن است از طریق شکاف کوچک دیگری در جلوی زانو ابزارهای جراحی خاصی را به داخل مفصل فرستاده و از طریق آنها اقدام به درمان جراحی بعضی از ضایعات درون مفصلی کند. این وسایل بسیار متنوع هستند. بعضی از آنها مانند چاقو برای بریدن بکار برده میشوند. با بعضی دیگر که یک سر چرخنده دارد میتوان قسمت هایی از بافتهای داخل زانو را تراشید. میتوان از لیزر هم در حین آرتروسکوپی زانو استفاده کرد. پس آرتروسکوپ کاربرد درمانی نیز دارد.
معمولا درمان با روش آرتروسکوپی زانو بصورت یک جراحی سرپایی است. به این منظور که بیمار مدت کوتاهی معمولا چند ساعت قبل از جراحی در بیمارستان بستری شده و بعد از آن میتواند در همان روز از بیمارستان مرخص شود. مانند هر عمل جراحی دیگر بیمار باید به توسط متخصص بیهوشی تحت بیهوشی عمومی یا بیحس کمری یا بندرت بیحسی محلی قرار بگیرد. پس باید قبل از شروع عمل، بیمار حداقل به مدت هشت ساعت چیزی نخورده و نیاشامیده باشد. کل آرتروسکوپی ممکن است چیزی حدود نیم تا یک ساعت وقت ببرد. مواردی که میتوان از آرتروسکوپی زانو در درمان آنها استفاده کرد عبارتند از :
ترمیم یا خارج کردن قسمتی از منیسک پاره شده زانو
بازسازی لیگامان صلیبی جلویی ACL که پاره شده است.
خارج کردن قسمت هایی از غضروف مفصلی که آسیب دیده است.
خارج کردن تکه های غضروف یا استخوان که در درون مفصل زانو رها هستند.
خارج کردن بافت سینوویال Synovial tissue که ملتهب و بیمار شده است.
اگر برای عمل ، از بیهوشی عمومی استفاده نشده باشد بیمار هم میتواند از طریق مانیتور داخل زانویش را ببینید. در انتهای جراحی آرتروسکوپی زانو ،شکاف های پوستی بخیه شده و پانسمان میشوند.
توانبخشي پس از آرتروسکوپی زانو
بهبودی بعد از جراحی بسیار سریعتر و راحتتر از دیگر جراحی های متداول است با این حال باید مراقبت هایی را بعد از جراحی رعایت کرد.
بعد ازجراحي باید زانو را تا چند روز بعد از جراحی بالاتر از سطح قلب قرار داد پس بیمار باید دراز کشیده و اندام تحتانی را بالا نگه دارد.
استفاده از یخ بعد از جراحي آرتروسکوپی زانو برای سرد کردن زانو میتواند مفید باشد.
بعد ازجراحي زانو اطراف زانو پانسمان شده است و پزشک زمان تعویض پانسمان و اینکه بیمار چه موقع میتواند دوش بگیرد را تعیین میکند.
بعد از گذشت چند روز از پزشک ارتوپد بیمار را مجدداً ویزیت کرده و زانو را معاینه میکند.
بیماران اغلب بعد از باید تا مدتی از عصای زیر بغل استفاده کنند. مدت و نحوه استفاده را پزشک معالج تعیین میکند.
زمان استفاده از اتومبیل و رانندگی بعد از جراحي آرتروسکوپی زانو را هم پزشک معالج با در نظر گرفتن متغییر هایی مثل نوع بیماری زانو، شدت درد بیمار، نوع داروهای استفاده شده به توسط بیمار، توانایی بیمار در کنترل زانو و اینکه اتومبیل از دنده اتوماتیک استفاده میکند یا خیر تعیین میکند. معمولا بیماران میتوانند بعد از یک تا سه هفته رانندگی کنند. از داروهایی برای کاهش درد بعد از جراحي استفاده میشود و ممکن است داروهایی برای کاهش احتمال لخته شدن خون برای بیمار تجویز شود.
یکی از مهمترین قسمت های توانبخشي بعد از آرتروسکوپی زانو تقویت عضلات اطراف زانو و بدست آوردن دامنه حرکات زانو است که با انجام نرمش های بخصوصی باید زیر نظر فیزیوتراپ انجام شود.
عوارض جراحي
جراحي آرتروسکوپی زانو مانند هر عمل جراحی دیگر ممکن است با عوارضی همراه باشد مثل عفونت یا لخته شدن خون در ساق یا جمع شدن خون در زانو.
در صورت بروز علائم زیربعد از جراحي باید بیمار به پزشک معالج مراجعه کند :
تب، لرز، قرمزی یا گرمای دائم در اطراف زانو، افزایش شدت درد زانو، تورم زیاد زانو و ایجاد درد یا تورم در عضلات پشت ساق
منبع:ايران ارتوپد
