گودی بیش از حد کمر

گودی کمر (Hyperlordosis)

ستون فقرات، به خلاف گمانه‌زنی‌های رایج، صاف نیست بلکه شامل چهار انحنا است که در ناحیه گردنی به سمت عقب، در ناحیه سینه‌ای به سمت جلو، در ناحیه کمری به سمت عقب و در ناحیه ساکرال به سمت جلو تعقیر می‌شوند. این انحناها به ستون فقرات امکانات زیر را می‌دهند:

1. توانایی ایستادن: این انحناها به ستون فقرات اجازه می‌دهند تا بدون ایستادن متصل به زمین، به‌طور متعادل بماند و وزن بدن را تحمل کند.

2. جذب شوک و ضربات: انحناها به ستون فقرات اجازه می‌دهند تا ضربات و شوک‌هایی که در طول فعالیت‌های روزمره ورودی می‌شوند، جذب کند و به نرمی توزیع شوند.

3. حرکات در دامنه‌های مختلف: این انحناها به ستون فقرات امکان حرکت در دامنه‌های متنوع را می‌دهند، از جمله انعطاف و چرخش.

4. قدرت بیشتر: انحناها به ستون فقرات قدرت و استحکام بیشتری می‌بخشند و در تحمل بارهای سنگین و ایجاد حرکات قوی مؤثر هستند.

به طور خلاصه، انحناهای ستون فقرات به شدت تأثیرگذار هستند و ما تا حد زیادی به آنها مدیونیم. میزان انحنای هر ناحیه از ستون فقرات، تأثیر مستقیم بر بخش‌های دیگر دارد و موجب تغییرات آنها می‌شود.

در حالت عادی به انحنای کمر که به سمت جلو تعقر دارد، گودی کمر یا لوردوز می گویند حال وقتی میزان انحنای کمر به حدی بیشتر از میزان طبیعی آن برسد اصطلاحاً آن را هایپرلوردوزیس یا گودی بیش از حد  می گویند. در هیپرلوردوز قوس ستون فقرات کمری به جلو بیشتر شده، شکم به جلو آمده و باسن به عقب می رود با افزایش انحنای ستون فقرات در ناحیه كمری مهره ها به سمت جلو کشیده می شود در نتیجه این تغییر فاصله بین دو مهره در ناحیه قدامی نسبت به وضعیت طبیعی افزایش واز ناحیه خلفی این فاصله كاهش می یابد در موارد پیشرفته ممكن است این عارضه باعث له شدگی قسمت خلفی دیسك كمری و اتصال مهره هابه یكدیگر شود. زمانی كه انحنای كمری افزایش می یابد مركز ثقل بدن ازنزدیك مركز به قسمت پشت مهره ها انتقال می یابد و زائده های شوكی مهره ها به یكدیگر نزدیك و در نتیجه از اندازه مجرای بین مهره ای كه اعصاب نخاعی از آنجا می گذرد كاسته می شود و ممكن است به اعصاب فشار وارد كرده و ایجاد كمر درد نماید. به همین دلیل مهمترین عامل ایجاد بیشتر کمردرد ها و دردهای پایین و پشت، وجود قوس زیاد کمری می باشد.

توجه خانم‌ها: گودی بیش از حد کمر در زنان بسیار شایع است. به دلیل اینکه نواحی قوز پشتی و ناهنجاری‌های ستون فقرات در زنان بیشتر دیده می‌شود، گودی بیش از حد کمر نیز در آنها نسبتاً بیشتر است. زنان در سنین پایین تری دوره رشد ناگهانی بلوغ خود را طی می‌کنند و این ممکن است علت بالاتر بودن ناهنجاری‌های اسکلتی عضلانی در آنها باشد. استفاده از کفش‌های پاشنه بلند، مهم‌ترین عامل ابتلا به گودی بیش از حد کمر در زنان است. البته نمی‌توان گفت که زنان کفش پاشنه بلند نپوشند، اما حداقل باید کفشی را بپوشند که بیشتر از 3 تا 5 سانتی‌متر پاشنه نداشته باشد. همچنین، حتماً باید پاشنه کفش، پهن و لژدار باشد.

بارداری در زنان، یکی از عوامل ابتلا به هایپرلوردزیس است. در دوران بارداری، شکم به جلو آمده و عضلات آن شل می‌شود. از آن پس، مادر باید تا دو سال به کودک خود شیر بدهد که وضعیت غلط شیردهی به کودک هم یکی دیگر از عوامل ابتلا به هایپرلوردوزیس در زنان به شمار می‌رود. به مادرانی که کودک شیرخوار دارند، توصیه می‌شود هنگام شیردهی بالشی را روی پای خود قرار دهند و کودک خود را روی آن قرار داده سپس شیر دهند. همچنین، در بعضی از فواصل به حالت خوابیده به کودک خود شیر دهند.

علل‌ هایپرلوردوزیس

در حالت کلی علل هایپرلوردوزیس ساختاری(ارثی) و یا عملکردی(اکتسابی) می باشد:-بیماری ها: پولیو میلیت(فلج اطفال)، آکندروپلازی (نوعی بیماری ارثی که با اختلال در رشد و تکامل استخوان ها و نسوج غضروفی همراه است.)

• التهاب دیسک کمر یا در اصطلاح علمی دیسکایتیس
• پوکی استخوان: با تغییر ارتفاع و شکل نرمال مهره ها سبب تغییر انحناهای طبیعی ستون فقرات می شود.
• در رفتگی تدریجی مهره ها یا در اصطلاح علمی اسپوندیلولیستزیس: این حالت بیشتر در ناحیه ی کمری دیده می شود و با لغزش یا جابجائی مهره ها همراه می باشد. بیماران از کمر درد، احساس جدا شدگی و لقی کمر، گودی بیش از حد کمر و برجستگی باسن شکایت دارند.(ارثی یا مادرزادی)
• کیفوزیس یا قوز بیش از اندازه ناحیه پشت: که به دنبال آن ستون فقرات کمری بصورت جبرانی دچار انحنای بیش از حد می شود.
• در رفتگی‌ دو طرفه لگن‌
• چاقی: به ویژه بزرگ شدن بیش از حد شکم و ضعف عضلات این ناحیه باعث کشیدگی بیش از حد ستون فقرات بسمت جلو و افزایش گودی کمر می شود.
• زایمان های‌ مکرر
• عدم مبادرت به انجام تمرینات ورزشی
• عدم رعایت الگوهای مناسب حركتی مخصوصاٌ خوابیدن به پشت و برداشتن غلط اجسام سنگین
• کوتاه بودن تاندون پشت پاشنه پا (آشیل)
• ضعف‌ عضلات‌ شکمی‌ و عضلات‌ خلفی‌ ران‌ و بازکننده‌های‌ مفصل‌ ران‌ به علل مختلف
• کوتاهی‌ عضله‌ سوئز خاصره‌ای‌ و راست‌ رانی و عدم مبادرت به انجام تمرینات ورزشی‌
•  کوتاهی‌ عضلات‌ ناحیه‌ کمری‌(بازکننده‌های‌ کمر)

 روش های تشخیص هایپرلوردوزیس

1. پرتونگاری بوسیله x-Ray: این روش كه برای اندازه گیری لوردوز بكار می رود.ابتدا از نمای جانبی ستون فقرات فرد یك تصویر جانبی عكسبرداری كرده و سپس انتهای فوقانی  مهره اول کمری و انتحای تحتانی پنجمین مهره کمری را روی عكس مشخص كرده و زاویه ی تلاقی این دو خط را بدست می آوریم.
2. پانتو گراف: وسیله ای برای اندازه گیری قوز پشتی و لوردوز می باشد. این ابزار كه درقسمت انتهایی خود به یك دسته مجهز است بر روی چرخهایی با اصتحكاك كم سوار است و براحتی در سطح افقی و ساجیتال می تواند حركت كند. برای سطح انحنای ستون فقرات دستگاه پانتوگراف یك جدول ثابت دارد كه مقدار قوس را نشان می دهد.
3. استریوفوتوگراف
4. مویر فوتوگرافی
5. خط شاقولی وتست نیویورك: بر اساس تست نیویورك وقتی خط شاقولی از نقاط شاخص عبور می كند در ناحیه كمر باید به گونه ای باشد كه در یك فرد طبیعی40 درصد ناحیه كمری در خلف خط شاقولی و 60 درصد آن در قدام خط شاقولی قرار گیرد بنابراین در كسانی كه قسمت خلفی درصد كمتری را به خود اختصاص داده است هایپرلوردوزیس تشخیص داده می شود.
6. اینكلینومتر
7. خط كش منعطف: از فلز مخصوص ساخته شده 60 سانتیمتر می باشد و با پلاستیك پوشیده شده است این وسیله می تواند به شكلهای مختلف درآید و شكل خود را برای مدتی حفظ كند.
8. كایفومتر و اسپاینال موس                                     

عوارض و مشکلات

تنگ شدن سوراخ‌های بین مهره‌ای در ستون فقرات و فشار به ریشه‌های عصبی می‌تواند عوامل زیر را به وجود آورد:

تنگ شدن فضای پشتی دیسک: این مشکل ممکن است باعث فشار بیشتر بر ریشه‌های عصبی شود و علائم درد و تحریک عصبی را نیز به همراه داشته باشد.

ایجاد فتق دیسک: تنگ شدن سوراخ‌های بین مهره‌ای و فشار به دیسک کمر می‌تواند زمینه‌ای برای بروز فتق دیسک فراهم کند. فتق دیسک ممکن است منجر به فشار بر ریشه‌های عصبی شده و علائم درد و تحریک عصبی را ایجاد کند.

پیری زودرس و تغییرات استحاله‌ای در ستون فقرات: پیری زودرس و تغییرات استحاله‌ای می‌توانند ساختار ستون فقرات را تحت تأثیر قرار داده و به تنگ شدن سوراخ‌های بین مهره‌ای و فشار بر ریشه‌های عصبی منجر شوند.

عدم تعادل عضلانی و کشش لیگامان‌ها: عدم تعادل عضلانی و کشش لیگامان‌ها می‌تواند باعث تغییرات در ستون فقرات شده و به تنگ شدن سوراخ‌های بین مهره‌ای و فشار بر ریشه‌های عصبی منجر شوند. این وضعیت ممکن است درد شدید و تحریک عصبی را به اندام‌های تحتانی منتقل کند.

بروز برآمدگی شکم: ظاهر شدن برآمدگی شکم به میزان زیاد می‌تواند باعث قوز پشت و افزایش فرورفتگی در ستون فقرات گردنی شده و به ساختارهای آن آسیب برساند.

افزایش لوردوز کمری و بروز قوز پشت: افزایش لوردوز کمری و بروز قوز پشت می‌توانند باعث برجستگی ستون فقرات گردنی شده و زیر فشار قرار بگیرند.

سخت‌تر شدن عمل زایمان در خانم‌ها: بروز مشکلات در ستون فقرات می‌تواند عمل زایمان را برای خانم‌ها سخت‌تر کند.

کوتاهی قد و بدن بدشکل: مشکلات در ستون فقرات می‌توانند منجر به کوتاهی قد و بدن بدشکل شوند.

ایجاد زمینه برای درد و کاهش عملکرد بدن: تنگ شدن سوراخ‌های بین مهره‌ای ستون فقرات و فشار به ریشه‌های عصبی، تنگ شدن فضای خلفی دیسک، بروز فتق دیسک (دیسک کمر)، پیری زودرس و تغییرات استحاله‌ای ستون فقرات، عدم تعادل عضلانی و کشیدگی لیگامان‌ها، به هم خوردن تعادل و کشیدگی عضلات محافظت کننده ستون فقرات، برآمدگی شکم، گودی بیش از حد کمر، افزایش لوردوز کمری باسن به طرف عقب، سخت‌تر شدن عمل زایمان در خانم‌ها، کوتاهی قد، بد شکلی بدن، ایجاد زمینه درد و کاهش راندمان بدنی، و کاهش تحمل پذیری و خستگی زودرس، از عواملی هستند که ممکن است منجر به تنگی و دردهای ناحیه کمر شوند.