فهرست مطالب
مفاصل پروتز بالای زانو Above Knee Prosthetic Joints
یکی از مهمترین قسمتها در پروتز بالای زانو و روی زانو مفصل پروتز است. در پروتز بالای زانو دو هدف اصلی مورد نظر است : نخست ثبات در ایستادن و راه رفتن و دوم زیبایی راه رفتن
در طی دهه‌ها، مفاصل پروتز بالای زانو دستخوش تحولات چشمگیری شده‌اند. از مدل‌های ابتدایی تک‌محور که تنها امکان خم و راست شدن ساده را فراهم می‌کردند، تا انواع قفل‌دار، فنردار، پنوماتیک و هیدرولیک که هر کدام در جهت ارائه کنترل دقیق‌تر و تجربه حرکتی بهتر توسعه یافته‌اند؛ این سیر تاریخی بازتاب‌دهنده تلاش‌های مستمر مهندسین و متخصصین در بهبود عملکرد و زیبایی راه رفتن بیماران است.
مفاصل بالای زانو در طول سالیان پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته اند. به طور مختصر توضیحاتی را راجع به انواع کلی مفاصل از لحاظ کنترل ملاحظه می فرمایید:
1- مفاصل تک محور پای چوبی : اولین مدل مفصل بالای زانو مفاصلی است که در پاهای اولیه چوبی به کار برده شد. این مفاصل ساختار بسیار ساده ای دارند و تنها حول یک محور خم و راست می شوند. امروزه از این نوع پروتز و مفاصل به ندرت ساخته می شود.
2- مفاصل قفل دار: این گونه از مفاصل معمولا ساختار ساده ای دارند و دارای یک قفل دستی می باشند . حالت تعریف شده برای مفصل وضعیت قفل شده در خالت صاف است و جهت نشستن می توان با کشیدن کابل قفل که در دسترس فرد استفاده کننده قرار می گیرد قفل آن را آزاد نمود و اجازه خم شدن به آن داد. این مفاصل معمولا برای افرادی به کار می رود که نیاز به ثبات فراوان دارند مانند افراد کهنسال.
3- مفاصل فنر دار: این دسته از این مفاصل در حال حاضر هم استفاده زیادی دارند. در ساختار مفصل یک فنر قرار داده شده است.هنگام تحمل وزن قسمت متحرک مفصل تحت فشار یک HOLDER اجازه حرکت پیدا نمی کند. و این خاصیت باعث می گردد زمانیکه پروتز با زمین در تماس است به طور ناگهانی خم نشود. زمانیکه شخص پا ی خود را اززمین بلند می نماید هولدر آزاد شده و مفصل خم میشود ( حالت خم شدن زانو هنگامی که شخص پای خود را از زمین بر می دارد ) و فنر کمک می نماید تا مفصل مجددا با یک سرعت خاص به حالت صاف در آید تا برای برخورد با زمین آماده شود. سرعت خم و راست شدن زانو با تنظیم فشردگی فنر تا حدی قابل تنظیم است. مفاصل فنر دار مفاصل خوب و ارزانی هستند که دوام نسبتا خوبی نیز دارند اما برای افراد اکتیو و ورزشکار مناسب نیستند و کند عمل می نمایند.
برای کسب اطلاعات بیشتر یا رزرو نوبت با شماره 09025804413 تماس حاصل نمایید.
4– مفاصل پنوماتیک: مفاصل پنوماتیک علاوه بر فنر در ساختار مفصل از یک پیستون هوا نیز بهره می برد. به علت خاصیت هوا به عنوان یک سیال حرکات مفصل به صورت نرمتر انجام میشود. وجود پیستون هوا در این مفاصل باعث می شود که باز و بسته شدن فنر موجود در مفصل طبق خاصیت Damping سیال ( هوا ) عمل نماید. مفاصل پنوماتیک معمولا سبک ( نسبت به مفاصل هیدرولیک و هوشمند ) است و مفاصلی که برای ورزشکاران و سالمندان اکتیواستفاده می شود، معمولا از نوع پنوماتیک است.
5- مفاصل هیدرولیک : ساختار این دسته شبیه به مفاصل پنوماتیک است با این تفاوت که درون مخزن پیستون به جای هوا از روغن سیلیکون استفاده شده است. استفاده از یک سیال مایع به جای هوا باعث بروز رفتارهای شبیه تر به پای طبیعی می گردد و بر خلاف مفصل پنوماتیک با سرد و گرم شدن هوا زیاد تحت تاثیر قرار نمی گیرد. به علت خاصیت Damping ( بی رمق کردن انرژی ) بیشتر روغن سیلیکون، حرکت مفصل نرمتر ، ثبات آن بیشتر و تطابق آن با حالتهای راه رفتن بیشتر است. وزن این مفاصل معمولا زیاد است و قیمت آنها گران. این مفصل برای افراد جوان، اکتیو بسیار مناسب است. به طور خلاصه روغن سیلیکون در برابر نیروی زیاد که مثلا از دویدن یا پریدن بر مفصل وارد می شود یک مقاومت متناسب با نیروی وارد شده ایجاد می نماید و این موضوع باعث می شود تا مفصل هیچگاه به صورت ناگهانی خم نشود.
هر یک از انواع مفاصل معرفی شده دارای ویژگی‌ها و محدودیت‌های خاص خود هستند. مفاصل تک محور به علت سادگی ساختار، از نظر هزینه مقرون به صرفه اما از لحاظ کنترل حرکت محدودند. مفاصل قفل‌دار با ارائه ثبات بیشتر، برای بیماران مسن مناسبند. در مقابل، مفاصل فنردار با استفاده از فنر، حرکات نرم‌تری ایجاد می‌کنند و مفاصل پنوماتیک و هیدرولیک با بهره‌گیری از سیستم‌های سیال، عملکردی نزدیک به حرکت طبیعی ارائه می‌دهند؛ هرچند که از نظر وزن و هزینه چالش‌هایی نیز دارند.
موفقیت استفاده از پروتز بالای زانو تنها به نوع مفصل انتخابی محدود نمی‌شود؛ نقش فیزیوتراپی و توانبخشی در تطبیق بیماران با پروتز اهمیت بسزایی دارد. برنامه‌های توانبخشی هدفمند و تمرینات تخصصی، به بیماران کمک می‌کنند تا با پروتز خود سازگار شوند و از بروز مشکلات ناشی از عدم تعادل یا استفاده نادرست جلوگیری شود. همکاری نزدیک بین تیم‌های پروتز و فیزیوتراپیست‌ها می‌تواند عملکرد حرکتی و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد.
نوآوری‌های فناوری و سیستم‌های هوشمند در مفاصل پروتز
با پیشرفت فناوری‌های دیجیتال و ورود سیستم‌های هوشمند، مفاصل پروتز بالای زانو اکنون شاهد به‌کارگیری سنسورهای پیشرفته و الگوریتم‌های هوش مصنوعی هستند. این فناوری‌ها به تنظیم خودکار زاویه و سرعت حرکت مفصل کمک می‌کنند و امکان ارائه تجربه‌ای نزدیک به حرکت طبیعی را فراهم می‌آورند. استفاده از چنین تکنولوژی‌هایی به ویژه در مفاصل هیدرولیک، عملکرد پروتز را در شرایط متغیر بهینه می‌سازد.
تحقیقات روزافزون در زمینه مواد نوین و تکنیک‌های طراحی، افق‌های جدیدی را در توسعه مفاصل پروتز بالای زانو بگشوده است. انتظار می‌رود در آینده با بهره‌گیری از فناوری‌های چاپ سه‌بعدی، مواد سبک‌تر و مقاوم‌تر و سیستم‌های کنترل هوشمند، پروتزهایی با کارایی بالا و ظاهری طبیعی‌تر عرضه شوند. این نوآوری‌ها امید به بهبود کیفیت زندگی بیماران و افزایش رضایت آنها را به همراه خواهند داشت.
در مرکز توانبخشی امید پروتز زانو انجام میشود
