آیا شما هم از آن دسته هستید که ریزش مو دارید و دلیل و راه درمان آن را نمی دانید؟آیا به پزشک هم مراجعه کرده اید؟ یا گمان برده اید ریزش موی شما ارثی است و به آن توجه نکرده اید؟قصد داریم تا در این مطلب به ریزش مو، علل آن و راههای درمان ریزش مو بپردازم.
سیکل طبیعی رشد مو
در هر زمانی ۱۰% موهای سر شما در فاز استراحت هستند.بعد از گذشت ۲ تا ۳ ماه، موهای در فاز استراحت می ریزند و موهای جدید به جای آنها می رویند.این رویش حدود ۲ تا ۶ سال بعد تمام می شود.در این فاز، هر تار مو، ماهیانه ۱ سانتیمتر رشد می کند.
بنابراین ریزش چند تار مو در هر روز به عنوان بخشی از این سیکل طبیعی است.اما بعضی افراد بیش از حد طبیعی ریزش مو دارند که این امر می تواند در کودکان، مردان و زنان باشد.
علل ریزش مو
علل متفاوتی می توانند سبب ریزش مو شوند.از آن جمله می توان به این دلایل اشاره کرد:
بیماری یا جراحی
یکی از عوامل ریزش مو بیماری یا انجام جراحی است.ممکن است حدود ۳ یا ۴ ماه پس از یک بیماری یا جراحی بزرگ، به طور ناگهانی تعداد زیادی از موهای خود را ازدست دهید که به علت، استرس بیماری یا جراحی است و این ریزش مو موقتی می باشد.
اختلالات هورمونی
از عوامل دیگر این عارضه اختلالات هورمونی است.اگر مشکل تیروئیدی داشته باشید،چه پرکاری و چه کم کاری،می تواند باعث ریزش مو شود،که برای درمان آن باید مشکل تیروئید حل می شود.ممکن است هورمونهای زنانه( استروژن) یا مردانه( آندروژن) دچار عدم تعادل شده باشند که باز می تواند از دیگر علل این عارضه باشد.متعادل کردن این هورمونها نیز باعث درمان ریزش مو می شود.
هورمون مردانه
هورمون مردانه(تستسترون) که می تواند به دی هیدروتستسترون(DHT) تبدیل شود، یکی از دلایل اصلی ریزش مو است.این هورمون هچنین می تواند توسط آدرنال و پوست سر هم ساخته شود.
چربی پوست سر : اگر پوست سر چرب باشد، ریزش مو بیشتر خواهد بود.
تغذیه سالم
مهمترین عامل ریزش مو، می تواند رژیم غذایی نامتعادل باشد.هنگامی که تغذیه فولیکول مو بطور کامل باشد، موی سالم ایجاد می‌شود ولی هنگام تغذیه ناقص این بخش ، سلولهای این ناحیه دچار سوء تغذیه شده و به تدریج می‌میرند و یا وظیفه خود را به درستی انجام نمی‌دهند. کاهش نمک مصرفی ، حذف یا محدود کردن مصرف اسید چرب اشباع ، کاهش مصرف آجیل ، شکلات ، غذاهای سرخ کردنی و پرادویه و مصرف فراوان آب ، سبزی و میوه تازه می‌تواند در جلوگیری از سفید شدن مو و ریزش آن ، ابتلا به شوره سر و شکنندگی مو مفید باشد.رژیم غذایی باید حاوی انواع مواد غذایی باشد.برای کاهش و درمان این عارضه، غذای پر پروتئین و آهن کافی، لازم است.همچنین مصرف میوه ها، سبزی های تازه، سالادها و…نیاز است.
استرس
از دیگر عوامل مهم دیگر استرس، اضطراب، نگرانی و شوک ناگهانی است ،که کاهش و کنترل استرس میتوانید سبب درمان این عارضه شود.
حاملگی
بسیاری از زنان بعد از گذشت ۳ ماه از بچه دار شدن خود متوجه ریزش و کاهش موی شدید در خود می شوند.این موضوع به این دلیل اتفاق می افتد که در زمان حاملگی افزایش مقدار هورمونهای زنانه سبب می شود تا بدن موهایی را که باید می ریختند نگاه دارد و پس از حاملگی که سطح هورمونها نرمال می شوند، موهای اضافه ریزش پیدا می کنند.
داروها
بعضی داروها باعث ایجاد ریزش مو می شوند.داروهایی مانند:داروهای ضد انعقاد خون( وارفارین، هپارین و…)، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد نقرس، شیمی درمانی که برای سرطانها استفاده می شود، استفاده بیش از حد از ویتامین A و قرصهای ضد حاملگی.قطع این داروها به کاهش ریزش مو و درمان ریزش مو بسیار کمک کننده است.
عفونت
بعضی از عفونتها مانند عفونتهای قارچی باعث بروز این عارضه و کاهش موی سر می شوند که با درمان عفونتها با داروهای ضد قارچ، می توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد.
بیماری
کاهش موی سر در بعضی از بیماریها می تواند روی دهد از جمله در لوپوس یا دیابت.ریزش می تواند از علائم بعضی از بیماریها باشد.بنابراین تشخیص و درمان کاهش مو می تواند سبب کشف بیماری و درمان به موقع آن شود.در بعضی از بیماریهای مزمن هم ممکن است ریزش مو دیده شود.مانند: سیفلیس، تیفوس، آنفلوآنزا، سرماخوردگی مزمن و کم خونی.
مراقبت نا مناسب: کشش بیش از حد موها از علل مهم دیگر است.
کاشت مو به روش تکثیر سلولی
حدود ۴۰ درصد از مردان و ۲۰ درصد از زنان به طاسی سر مبتلا هستند. درمان هایی که در حال حاضر برای طاسی وجود دارد شامل درمان های دارویی و کاشت مو است. داروها به صورت گذرا باعث افزایش رشد مو می شوند ولی این شیوه درمانی تنها برای ریزش موی خفیف موثر است و در درمان طاسی تاثیر قابل توجهی ندارد . تنها درمان قطعی طاسی سر کاشت موی طبیعی است. نقص اصلی این عمل محدودیت تعداد فولیکول های موی مورد نیاز در طاسی های وسیع است. آیا می توان با کشت مو این مشکل را برطرف کرد؟ خوشبختانه پیشرفت های انجام گرفته در زمینه سلول های بنیادی امید های تازه ای را در استفاده از سلول درمانی برای درمان طاسی به وجود آورده است .کشفیات جدید درباره توانایی سلول های زایا سلول درمانی را یک قدم به واقعیت نزدیک تر کرده است ولی تا رسیدن به مرحله کاربردی در انسان راه درازی در پیش است.
امروزه در دنیا ازمایشگاه های زیادی در حال مطالعه بر روی سلول درمانی برای تولید اعضای حیاتی بدن مانند کبد یا لوزالمعده یا کلیه هستند.این کار بر روی مو نیز در حال انجام است ولی هنور محققان موفق به تولید موی سالم در محیط ازمایشگاه نشده اند. در حال حاضر هدف از کاشت مو به روش تکثیر سلولی آن است که سلول های زایا از فولیکول های موی سر جدا شده و کشت داده شوند ونهایتا تعداد زیادی سلول زایا مجددا به پوست سر تزریق گردد. در نتیجه یا فولیکول های جدید ساخته می شود و یا موهای پرز مانند قبلی به موهای زبر تبدیل می شوند. آزمایش های انجام شده بر روی نمونه های حیوانی نشان می دهد که با استفاده از سلول های فولیکولاردرمال پاپیلاFDP ، سلول های غلاف ریشه CTS و سلول های بنیادی اپیدرمال در ناحیه بالج مو تولید فولیکول جدید امکان پذیر است.سلول های FDP وCTS که هر دو منشا مزانشیمی دارند به خاطر داشتن پتانسیل زایش مو توجه زیادی را به خود جلب کرده اند. تحقیقات زیادی درباره شناسایی، جداسازی و کشت این سلول ها انجام گرفته است. این سلول ها هر دو قادر به تولید فولیکول های موی جدید در حیوانات آزمایشگاهی هستند. در یک مطالعه بر روی موش ها تزریق سلول های FDP در زیر فولیکول های فاقدFDP موجب بازسازی فولیکول ها شد. بعلاوه وقتی این سلول ها را به پوست فاقد مو تزریق کردند فولیکول جدید تشکیل شد. به همین ترتیب خاصیت زایای سلول های CTS در موش ها و در انسان نیز اثبات شده است.
کشت سلول های بنیادی
برای این که سلول های بنیادی درمحیط کشت خاصیت زایش مو را از دست ندهند فاکتور رشد به محیط کشت افزوده می شود. افزودن پروتئین Wnt3a یا فاکتور رشد فیبروبلاستی یا یک نوع پروتئین استخوانی به محیط کشت خاصیت زایش مو را حفظ می کند. برخی از محققان نیز بر روی تجمع سلول های FDP در محیط کشت تمرکز کرده اند. آنان متوجه شده اند که سلول های FDP کشت داده شده در ابتدا به صورت تجمعی رشد می کنند ولی این وضعیت به تدریج در جریان تکثیر سلولی از بین می رود.شاید به همین دلیل است که سلول ها پس از پاساژهای زیاد خاصیت زایندگی خود را از دست میدهند و با تجمع مجدد خاصیت زایشی نیز برمی گردد.
امروزه اعتقاد بر این است که از بین رفتن خاصیت زایش مو مربوط به از بین رفتن ارتباط متقابل بخش های درمال و اپیدرمال در بیرون از بدن است. تشکیل مو نیاز به سیگنال های دوطرفه میان سلول های درمال بعنوان محرک و سلول های اپیدرمال در نقش جوابگو دارد. در مدل های جدید کاشت مو به روش تکثیر سلولی با کشت همزمان هردو نوع سلول ارتباط متقابل سلول های درمال و اپیدرمال بر قرار می شود.
به طور کلی کشت سلول ها به دو شکل انجام می شود. در اکثر محیط های کشت برای رشد و تمایز سلول های فولیکول مو از کشت های تک لایه ای استفاده می شده است. کشت سلول های مزانشیمی درمال پاپیلا و کراتینوسیت های اپیدرمی با موفقیت زیاد همراه بوده ولی کشت سلول های ماتریکس و غدد سباسه با موفقیت کمتری همراه بوده است .نقص اصلی کشت های تک لایه ای آن است که بدون ارتباط متقابل سلول با سلول و سلول با ماتریکس ،خواص سلول ها به تدریج در نسل های بعدی محو می شود. برای رفع این مشکل متدهای کشت توام با سیستم های سه بعدی طراحی شده است .به این ترتیب امکان ارتباط متقابل سلول با سلول و سلول با ماتریکس فراهم شده و محدودیت های مدل های قدیمی برطرف شده است.
تشکیل فولیکول های جدید
درباره تشکیل فولیکول های جدید توسط سلول های زایا سه مدل یا سه مکانیسم مختلف پیشنهاد شده است:
1- مدل نوسازی: در این مدل تزریق سلول های درم و اپیدرم منجر به تشکیل کیست می شود که به عنوان سکوی اتصال برای سلول های درم عمل می کند.به این ترتیب ستون بلندی از سلول های اپیدرمی تشکیل می شود که به تشکیل ساقه مو منتهی می شود.سپس سلول های اپیدرمی در مرکز کیست بعلت اپوپتوز ازبین می روند. اگر این کیست در مجاورت اپیدرم واقع شده باشد امکان اتصال عناصر اپیدرمال کیست با اپیدرم پوست میزبان فراهم شده و ساقه مو خارج می شود.
2-مدل نوسازی: علیرغم اهمیت ارتباط متقابل درم و اپیدرم در رژنراسیون فولیکول مو برخی از محففان گزارش کرده اند که تزریق تنها یک نوع سلول(سلول های CTS)در گوش موش ها ی مبتلا به نقص ایمنی شدید منجر به تشکیل فولیکول مو می شود.در این کاشت مو به روش تکثیر سلولی رویش فولیکول های جدید نیاز به تشکیل کیست ندارد.در واقع سلول های درمی با تحریک سلول های اپیدرمی میزبان منجر به رشد رو به پایین سلول ها ی اپیدرمی و تشکیل فولیکول جدید می شود.
3-مدل تغییر شکل یا Morphological switch: در این مدل سلول های درم یا اپیدرم و یا هردو وارد فولیکول های موی نازک شده و موهای نازک را به موهای زبر تبدیل می کنند