فیزیوتراپی بعد از شکستگی

بدون شک مهمترین قسمت درمان شکستگی ها بازپروری Rehabilitation آن ها است. در اغلب آنها نیازی به جااندازی و بیحرکت کردن وجود ندارد ولی در همه بیماران باید بازپروری انجام شود و نتیجه درمان بطور مستقیم متاثر از نتیجه بازپروری است.

 بازپروری یا فیزیوتراپی چگونه انجام میشود؟

مرحله بازپروری از طریق فیزیوتراپی، بلافاصله پس از شروع درمان شکستگی آغاز می‌شود. هدف اصلی از فیزیوتراپی و بازپروری دو چیز است. اولاً، حفظ کارایی اندام تا حد ممکن و جلوگیری از کاهش کارایی آن در طول مدت درمان، و دوماً، بازگرداندن کارایی از دست رفته به استخوان در حال جوش و بازگرداندن عملکرد آن به وضعیت قبل از آسیب. برای انجام بازپروری، بیمار باید تحت نظر یک فیزیوتراپیست ماهر قرار بگیرد، به جز در موارد شکستگی‌های جزئی که بیمار می‌تواند با آموزش، اقدامات مورد نیاز را خود انجام دهد.

یک نکته بسیار مهم در انجام فیزیوتراپی، نحوه انجام آن است. متأسفانه، در بیشتر کلینیک‌های فیزیوتراپی، اقدامات محدود به اتصال دستگاه‌های گرمایی به بدن بیمار برای تسکین درد و یا اعمال تحریک الکتریکی به اندام می‌شود. این روش‌ها ممکن است مفید باشند، اما تنها یک بخش کوچک از بازپروری را تشکیل می‌دهند. بخش اصلی بازپروری که زیر نظر یک فیزیوتراپیست متخصص انجام می‌شود، شامل انجام انقباضات عضلانی، حرکات اندام و نرمش‌های لازم است. فیزیوتراپیست این حرکات را به بیمار آموزش می‌دهد و در کلینیک فیزیوتراپی انجام می‌دهد، اما بخش اصلی کار باید توسط خود بیمار و در منزل انجام شود.

 اشتباه ترین فکر که در اکثر بیماران وجود دارد اینست که بازپروری را متخصص فیزیوتراپی و در کلینیک فیزیوتراپی انجام میدهند. این فکر مطلقا اشتباه بوده و پیروی از آن موجب مشکلات جبران ناپذیری برای بیمار میشود. قسمت عمده بازپروری، انجام حرکات و نرمش های مخصوص است و وظیفه متخصص فیزیوتراپی آموزش آنها به بیمار بوده و وظیفه بیمار انجام آن نرمش ها بطور مکرر و مداوم در منزل است. تنها انجام مداوم نرمش ها است که میتواند تضمین کننده یک بازپروری مناسب و بدست آوردن یک نتیجه مناسب از درمان شکستگی باشد.

 بیمار باید از اندام درمان شده اش مانند قبل از شکستگی استفاده کرده و آن را در فعالیتهای روزمره بکار گیرد مگر کارهای خاصی که پزشک آنها را ممنوع کرده باشد.

 بازپروری بعد از درمان بسته شکستگی چگونه است

 وقتی برای درمان از گچ یا آتل استفاده شده است بیمار باید مفاصلی را که خارج از گچ قرار دارند بطور مرتب حرکت دهد. بطور مثال اگر برای شکستگی مچ دست از گچ استفاده شده و فسمت پایینی گچ تا کف دست کشیده شده است بیمار

باید در طول روز بطور مرتب تمامی مفاصل انگشتان دستش را حرکت داده و انگشتان خود را مرتبا باز و بسته کند. مفاصلی که در داخل گچ بیحرکت شده اند تا موقعی که در گچ هستند قابل حرکت دادن نیستند ولی بیمار میتواند عضلات زیر گچ را بدون

حرکت دادن مفاصل بطور مرتب منقبض و منبسط کند. به این نوع انقباضات عضلات انقباض ایزمتریک Isometric contraction میگویند و انجام آنها برای حفظ قدرت عضلات حیاتی است.

فیزیوتراپی بعد از جراحی

پس از جراحی شکستگی و استفاده از ایمپلنت‌هایی مانند پیچ، پلاک یا نیل بی‌حرکت، بیمار باید هر چه زودتر حرکات تمامی مفاصل اندامش را شروع کند. تأخیر در شروع این حرکات می‌تواند باعث خشک شدن مفاصل شود. حرکات بازسازی دو دسته دارند. دسته اول حرکات غیرفعال یا پاسیو هستند که به این معناست که بیمار مفصل را با قدرت عضلات اطراف آن حرکت نمی‌دهد، بلکه مفصل را با دست گرفته و آن را خم و راست می‌کند یا فرد دیگری مفصل را خم و راست می‌کند. دسته دوم حرکات فعال یا اکتیو هستند که بیمار با استفاده از قدرت عضلات اطراف مفصل، آن مفصل را خم و راست می‌کند.

به تدریج که حرکات مفصل به وضعیت مطلوبی رسید، بیمار با اضافه کردن وزنه‌هایی به اندام، سعی در انجام نرمش‌هایی برای افزایش قدرت عضلات اطراف شکستگی می‌کند. هر چه قدرت عضلات بیشتر باشد، استخوان زودتر جوش می‌خورد.

غفلت از حرکات لازم برای بازسازی اندام شکسته شده می‌تواند باعث افزایش تورم اندام، کاهش قدرت عضلانی و از همه بدتر، محدود شدن حرکات مفصلی در اندام شکسته شده شود و ممکن است عوارض جبران‌ناپذیری را برای بیمار به دنبال داشته باشد. لذا، بیمار باید به دقت حرکات بازسازی را انجام داده و از توصیه‌های پزشک و فیزیوتراپیست خود پیروی کند تا بهبودی سریع‌تری را تجربه کند.

درمان

الف.شرح حال:

 در شرح حال بیمار علاوه بر سن ، شغل، وضعیت سلامت عمومی بدن، سابقه ی بیماری های فعلی و اعتیادات ، نکات زیر باید از بیمار سوال شده و در پرونده ی بیمار یادداشت گردد.

 1-در بروز حادثه بیمار چکارمی کرده است (رانندگی ، عبور از عرض خیابان، فوتبال و غیره).

 2-ماهیت تصادف چه بوده ( سقوط از بلندی، تصادف اتومبیل و غیره).

 3-شدت ضایعه چقدر بوده (مثلا در مورد سقوط از بلندی از چند طبقه سقوط کرده است)، در صورتی که وسائل نقلیه عامل تصادف بوده ، سرعت آن چقدر بوده است.

 4-در صورت امکان از بیمار بخواهید حرکتی را که باعث شکستگی شده دقیقا بیان کند. در جا انداختن استخوان ما با مانوری برعکس آنچه موجب این عارضه شده است آن را جا می اندازیم .

 5-محل اتفاق حادثه گاه در مورد نحوه ی درمان از اهمیت خاصی برخوردار است، مثلا شکستگی بازی که ضمن اسکی روی آب در دریاچه بوجود می آید چندان آلوده نیست، در حالی که شکستگی بازی که در صحرا بوجود می آید آلوده است.

 6-در صورتی که شکستگی باعث اختلال در کار عضو شده باشد آن را بیان کنید.

 7-حادثه چه زمانی اتفاق افتاده است. زمان اتفاق حادثه بخصوص از نظر ضایعات عروق حائز اهمیت فراوان است. زنده ماندن نسج بستگی مستقیم به مدتی دارد که عضو از جریان خون محروم بوده است.

 ب: معاینه ی فیزیکی:

با توجه به اینکه بیشتر شکستگی‌ها ناشی از تصادفات مانند تصادفات اتومبیلی، سقوط از ارتفاع و موارد مشابه رخ می‌دهند، بررسی کلی بیمار بسیار حائز اهمیت است، همچنین بررسی استخوان‌ها.

در ابتدا، بیمار باید از نظر خونریزی، شوک، ضربه‌های مغزی، آسیب‌های شکمی و سینه‌ای و غیره مورد بررسی قرار گیرد و سپس به درمان شکستگی پرداخته شود.

در مشاهده، خراش‌های پوستی، زخم‌های پوستی، تورم، اکیموز و تغییر شکل عضو باید بررسی شوند. در صورت وجود زخم، باید مشاهده شود که آیا مقطع استخوان شکسته در زخم قابل مشاهده است یا خیر.

در لمس، حساسیت در محل شکستگی وجود دارد. گاهی اوقات، کنار تیز استخوان شکسته در زیر پوست قابل لمس است. حرکات فعال و غیرفعال عضو محدود و دردناک می‌شود و همراه با صدای خش‌خش است. در موارد مشکوک، تحت فشار قرار دادن استخوان شکسته باعث تشدید درد می‌شود.

 بررسی عروق خونی: بررسی نبض شریان رانی ، رکبی، درشت نی قدامی و خلفی در اندام تحتانی و شرائین بازوئی ، ادیال و کوبیتال در اندام فوقانی بطور مجزا باید انجام گیرد.

 معاینات عصبی :معاینه ی عصبی کامل در بیماران مبتلا به ضایعات اندامها ضروری است گرچه این کادر در بیمارانی که بیهوش بوده در حال اغما هستند امکان ندارد ولی تا حد امکان باید وضعیت حس ، قدرت عضلات و رفلکسهای بیمار معاینه شده و در

پرونده ی بیمار یادداشت گردد.

 بررسی ضایعات نسوج نرم: میزان ضایعات نسوج نرم ممکن است در معاینه ی اولیه تشخیص داده نشود ، در صورت وجود ضایعات شدید نسوج نرم بهتر است ابتدا اقدام به ثابت نمودن شکستگی نموده و یک هفته پس از اطمینان از وضعیت پوست

اقدام به جراحیهای ترمیمی برای پیوند پوست و یا گذاشتن فلاپ پوستی نمود.

 بررسی ضایعات استخوان:در بررسی ضایعات استخوان باید به نکات زیر توجه نمود:

 1-شکستگی باز است یا بسته؟

 2-وضعیت ظاهری عضو آسیب دیده : چرخیدن اندام به داخل یا خارج ، تغییر شکل و زاویه دار شدن آن دلیل بر آسیب و یا دررفتگی بوده و مکانیسم را تا اندازه ای مشخص می کند.

 3-نوع : شکستگی های چند تکه ای رل مهمی در تاخیر جوش خوردن استخوان دارد. شدت چند تکه ای بودن تناسب مستقیم با افزایش زمان جوش خوردن دارد. هرچه جابجائی قطعات شکسته زیادتر باشد میزان ضایعات نسوج نرم بیشتر است. میزان جابجائی هم در زمان جوش خوردن شکستگیها بی تاثیر نیست ، شاید علت آن شدت ضربه ی وارده باشد.

 ج. رادیوگرافی:

 آزمایشهای اختصاصی:

 1-آنژیوگرافی:اختلال در جریان خون عضو ممکن است ناشی از اسپاسم، فشرده شدن شریان، پارگی دیواره ی داخلی و یا قطع آن باشد.

 2- سی تی اسکن(c.t.scan):کاربرد سی تی اسکن در تشخیص  روز به روز افزایش می یابد. امروزه از سی تی اسکن برای تشخیص انواع شکستگیهای ستون فقرات و استابولم استقاده می شود. در زانوبا سی تی اسکن

می توان به سالم یا پاره بودن رباطهای متقاطع پی برد.

 3- اسکن استخوانی با تکنیزم 99(tc99): روش خوبی برای تشخیص آسیب های جزئی و یا بدون جابجائی ، شکستگیهای در هم فشرده ی گردن استخوان ران و ستون فقرات

 4- توموگرافی: توموگرافی وسیله ی خوبی برای تشخیص بعضی از انواع آسیبهای داخل مفصلی بخصوص آسیب های طبق استخوان درشت نی می باشد.

برای آشنایی بیشتر “درمان شکستگی” بر روی لینک کلیک کنید.