فهرست مطالب
پوکی استخوان
پوکی استخوان یا استئوپروز (Osteoporosis) به معنای کاهش تراکم استخوان است که منجر به کاهش قدرت و شکنندگی استخوان می‌شود و افزایش احتمال شکستگی را در آن ایجاد می‌کند. این بیماری معمولا به طور تدریجی پیشرفت می‌کند و هیچ علامتی از خود نشان نمی‌دهد تا زمانی که شکستگی رخ می‌دهد.
پوکی استخوان ممکن است در هر استخوانی از بدن ایجاد شود، اما معمولا در استخوانهای ستون فقرات، لگن، مچ دست و دنده‌ها بیشتر دیده می‌شود.
علامت پوكي استخوان
اهمیت پوکی استخوان در این است که اغلب تا زمان شکستگی، علامتی ندارد. شکستگی‌های استخوان فقط با درد شدید همراه بوده و علایم دیگری ندارند. انحراف ستون مهره‌ها به علت پوکی استخوان می‌تواند از علایم این بیماری باشد.
عوامل ايجاد كننده پوكي استخوان
– سن: با بالا رفتن سن، تراكم استخوان در هر دو جنس به تدريج كاهش مي‌يابد؛ به طوري كه از حدود 40 سالگي نيم تا يك درصد در سال كاهش مي‌يابد.
– جنس: پوكي استخوان در زنان به دليل كم بودن توده استخوان و پديده يائسگي شايع‌تر است. زنان در هر سني 4 تا 5 برابر مردان دچار شكستگي استخوان مي‌شوند.
– يائسگي و كاهش هورمون‌هاي جنسي: هورمون‌هاي جنسي نقش مهمي در استحكام استخوان‌ها دارند. بنابراين هر عاملي از جمله يائسگي كه باعث كم شدن اين هورمون‌ها شود پوكي استخوان را تسريع مي‌كند.
– سابقه فاميلي: در صورت سابقه شكستگي در بستگان نزديك (پدر، مادر، خواهر و برادر)، احتمال ابتلا به شكستگي تا دو برابر افزايش مي‌يابد.
– نژاد و عوامل ارثي: نژاد آسيايي و افرادي كه پوست و موي روشن دارند بيشتر در معرض پوكي استخوان هستند.
– جثه بدني: استخوان بندي ظريف و جثه كوچك‌تر موجب افزايش احتمال پوكي استخوان مي‌شود.
– بيماري‌هاي همراه: برخي بيماري‌ها مانند بيماري‌هاي مزمن كبد و كليه، ديابت نوع 1، افزايش هورمون تيروئيد و پاراتيروئيد، اختلالات هورمون‌هاي جنسي، اسهال مزمن و اختلالات سوء جذب، بي‌اشتهايي عصبي، پيوند اعضا و برخي سرطان‌ها باعث افزايش احتمال ابتلا به پوكي استخوان مي‌شوند.
– مصرف داروها: مصرف طولانی مدت داروهای حاوی کورتیکوستروئیدها، داروهای ضد صرع و داروهای مورد استفاده برای درمان بیماری‌های تیروئید می‌تواند باعث پوکی استخوان شود. این دسته داروها باید تنها با تجویز پزشک و در صورت لزوم با استفاده از مکمل‌های دارویی مانند کلسیم و ویتامین “د” مصرف شوند.
– ورزش و فعاليت بدني: ورزش باعث افزایش رشد استخوان، به ویژه در کودکی و دوران بلوغ می‌شود. انجام ورزش مناسب و منظم با توجه به سن، باعث افزایش تراکم استخوان می‌شود.
– رژيم غذايي: مصرف کلسیم باعث تقویت استخوان‌ها می‌شود و ویتامین “د” نیز نقش کلیدی در ورود کلسیم به استخوان‌ها و تقویت آن‌ها دارد. مصرف این دو ماده در رژیم غذایی می‌تواند در پیشگیری از پوکی استخوان کمک کند.
– مصرف دخانيات و الكل: مصرف دخانیات، شامل سیگار، قلیان، پیپ و چپق، باعث اختلال در جذب کلسیم و ساخت استخوان، یائسگی زودرس، کاهش وزن و تخریب هورمون‌های جنسی می‌شود که ممکن است منجر به تسریع پوکی استخوان شود. همچنین، مصرف الکل نیز با کاهش فعالیت سلول‌های سازنده استخوان می‌تواند باعث پوکی استخوان شود.
راههای پیشگیری از پوکی استخوان
به منظور پیشگیری از بروز پوکی استخوان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ورزش
- دریافت کافی کلسیم، ویتامین D و مواد مغذی دیگر
- مواجهه کافی با آفتاب
منبع:ایران ارتوپد-ویکی پدیا-ایر
