علت خواب رفتن و گزگز دست و انگشتان

گزگز و خواب رفتن دست و پا چیست؟

خواب رفتن و گزگز اندام یکی از حس‌هایی است که ممکن است در دست و پا، بازو و ساق پای شما به وجود بیاید. این حالت معمولاً با بی‌حسی همراه است و میزان توانایی اعصاب حسی شما را برای فهمیدن فشاری که بر روی بافت‌ها است، کاهش می‌دهد.

گزگزشدن دست و پا بسیار رایج است و علائم آن معمولاً دردسرساز است. این مشکل معمولاً خوش‌خیم است و بصورت موقت اتفاق می‌افتد. به عنوان مثال، این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که شما برای مدت طولانی بازوی خود را بر زیر سرتان قرار داده‌اید و در این موقعیت بر روی عصب‌های دست شما فشار وارد می‌شود. همچنین، وقتی به مدت طولانی بر روی پاهای خود می‌نشینید، احساس خواب رفتن پا به شما دست می‌دهد. در بیشتر موارد، سوزن‌سوزن شدن یا خواب رفتن معمولاً بدون هیچ دردی است و با حرکت اندام گزگزشده، فشار این ناحیه برطرف می‌شود.

اما خواب رفتن و گزگز اندام ممکن است به علت فشارهای ساده‌ای که بر روی عصب‌ها هنگام نشستن طولانی در یک موقعیت ایجاد می‌شود، رخ دهد. در بعضی موارد، این مشکل ممکن است جدی باشد و نشانه‌ای از مشکلات جدی در عصب‌ها یا یک بیماری خاص باشد که در این موارد، تشخیص علت این عارضه بسیار مهم است.

دربیشتر موارد سوزن سوزن شدن در دست و پا و یا هر دو ممکن است حاد و یا مزمن باشد، همچنین میتواند همراه با نشانه های دیگری مانند درد، خارش ،بی حسی و تحلیل رفتن ماهیچه ها باشد.دراین موارد سوزن سوزن شدن و خواب رفتن ممکن است نشانه ای از آسیب دیدن عصب باشدکه بر اثر مواردی مانند ضربه و یا فشارهای مکرر، عفونت های باکتریایی و ویروسی، اشعه های مسموم، بیماری هایی مانند دیابت ایجاد شده است.
آسیب ها به عصب، معمولا به عنوان بیماری های اعصاب شناخته شده است و بر روی عصب مغز و ستون مهره ها و اغلب دست و پا تاثیرمیگذارد. بیشتر از 100 نوع بیماری اعصاب وجود دارد دربعضی ازمواقع بیماری عصب درحدی شدید است که باعث کاهش حرکت و ناتوانی فرد میشود. بیشتر از 20 میلیون آمریکایی که اکثر آنها افراد بزرگسال هستند دچاربیماری اعصاب هستند. ارزیابی های پزشکی برای تشخیص علت سوزن سوزن شدن دست و پا و یا هر دو بسیارمهم است.وقتی که علت خواب رفتن دست و پا مشخص شد، بیماری قابل کنترل می شود و شما کمتر از این عارضه رنج میبرید.

علائم

کرختی وسوزن سوزن شد ن یک و یا هر دو دست بر اثر کرختی و از دست رفتن حس در دست ها و انگشتان ایجاد میشود. معمولا بی حسی و کرختی دست ها با علائمی مانند سوزن سوزن شدن ،گزگز و سوزش همراه است.هم چنین بازو،دست و انگشتان،دچار ضعف و سستی میشوند.

بی حسی ممکن است درعصب یکی از دست ها و یا هر دو دست به صورت متقارن رخ دهد.

علت و لایل

گزگز دست و پا می تواند مربوط به بیماری های مختلفی باشد که شامل فشار دائمی بر روی عصب، کمبود مواد معدنی و ویتامین در بدن، ام اس (بیماری که بر روی مغز و نخاع اثرمیگذارد و باعث بوجود آمدن ضعف ، اشکال در هماهنگی و توازن بدن و مشکلات دیگری میشود) ضربه و شوک و مشکلات دیگر است. به صورت کلی علت های سوزن سوزن شدن و خواب رفتن دست و پا عبارتند از:

بی حسی وسوزش دردست معمولابراثرآسیب ها وتحریکاتی که بدلیل فشار برروی یکی ازعصب ها ویا همه عصب های  مچ دست وبازو رخ میدهد ایجادمیشود.

بیماری هایی ماننددیابت که براثرآسیب به اعصاب محیطی بدن ایجاد میشود هم میتواندعلائمی مانندکرختی وسوزش به همراه  داشته باشد وهمچنین ممکن است باعث بروزعلائم خاصی درپاهاشود.

به ندرت کرختی وبی حسی براثر مشکلات مغزی و نخاعی است و معمولا بی حسی وکرختی همراه با ضعف وکاهش عملکرد بازو و دست رخ میدهد.خوشبختانه سوزش در دست و پا به ندرت بر اثر اختلالاتی مانند سکته و تومور رخ میدهد.

پزشک برای تشخیص علت بیماری به اطلاعات بسیارجزئی نیازدارد.قبل از تشخیص انواع مختلفی از تست ها انجام میشود.

دلائل ممکن برای کرختی و بی حسی در یک یا هردو دست شامل موارد زیر است

1-  مصرف بی رویه الکل

2-  آملیوئیدوزیس Amyloidosis بیماری ناشی ازرسوب آمیلوئید (هنگامیکه موادی به نام پروتئین آملوئید،دربدن ساخته میشود)

3-  آسیب های عصب شبکه بازویی Brachial(آسیب به شبکه عصب هایی که سیگنال های ستون مهره های شانه ،بازوودست را هدایت میکند)

4-  سندروم تونل کارپال Carpal tunnel

5-  اسپوندیلوزیس گردن(تغییرات استخوانی که به علت فشاربه عصب ایجادمیشود)که براثر کهولت سن باعث ازبین رفتن دیسک میشود

6-   کیست گانگلیون عصبیGanglion cyst :کیست های غیرسرطانی که معولابرروی تاندون ومفصل دست ومچ دست ایجادمیشود.

7-  سندروم گیلین بری  Guillain-Barreحالتی که براثرعفونت های ویروسی رخ میدهد( اختلالات غیرمعمولی که درسیستم ایمنی بدن بوجودمی آیدوباعث حمله های عصبی میشود)

8-  ویروس اچ آی وی یا ایدز

9-  بیماری Lyme لایم (یک اختلال التهابی که توسط آکنه سرایت داده میشود)

10-اسکلروزیس متعدد

11- سندروم عصبی پارانئوپلاستیک Paraneoplastic سیستم اعصاب (اختلالاتی که درتعدادی ازبیماران سرطانی رخ میدهد)

12-نوروپاتی محیطی (آسیب های عصب بدن که باعث کرختی وبروز درد دست وپا میشود)

13- بیماری ری نودRaynaud(شرایطی که باعث میشود ناحیه ای ازبدن هنگام سرما واسترس دچاربی حسی وخنکی شود)

14- عوارض جانبی هنگام مصرف داروهای شیمی درمانی

15-سندروم شوگرن Sjogren(بیماری خودایمنی که باعث خشک شدن چشم ودهان میشود)

16- آسیب نخاعی

17-سکته

18- سفلیس

19-بیماری سیرنگومیلی Syringomyelia (ایجادکیست وضایعه مزمن درنخاع)

20-نوع دوم دیابت

21-فشارعصب اولنار

22-Vasculitis(التهاب رگ های خونی)

23-کمبودویتامین بی 12

24-بیماری های سیستمیک مانند کم کاری تیروئید یا ام اس

25-مصرف دارو (بامصرف بعضی ازداروها ممکن است اثرات جانبی مانند گزگز و خواب رفتن دست وپا ایجاد شود)

26-ضعیف بودن جریان خون

خواب رفتن انگشتان یا به صورت موقتی است وعلت خاصی ندارد و یا دلائل جدی باعث بروز این مشکل شده است.برای کاهش این علائم تشخیص درست علت عارضه بسیار مهم است دلائلی که باعث خواب رفتن انگشتان میشود شامل مواردزیراست.

1- سندروم تونل کارپال

سندروم تونل کارپال با نشانه هایی چون آسیب هایی به عصب میانی (سطوح مفصل مچ دست)رخ میدهد. فعالیت های فیزیکی سخت ومکررمانندافرادی که درطولانی مدت  ازکامپیوتربه صورت مکرراستفاده میکنند باعث بروزاین سندروم میشود. علاوه برمواردفوق بارداری واختلالات هورمونی باعث بروزسندروم کارپال تونل میشود.

2- فشرده شدن عصب اولنار

عصب اولنارکه ازمیان دست وبازوعبورمیکند ودرزیرماهیچه وتاندون ها قراردارد فعالیت های خاص،حالت های مختلف قرارگیری دست درموقعیت های متفاوت ،حوادثی که باعث ایجاد ضربه شود ، افتادن های شدید میتواند باعث فشاربرروی عصب اولناروایجاددردشودوناراحتی ،بی حسی درماهیچه های دست علاوه بربی حسی انگشتان بوجودمی آید.

3-نوروپاتی محیطی

نوروپاتی محیطی یک حالت است که زمانی رخ می‌دهد که عصب‌ها دچار آسیب‌های جدی و شدید (مانند آسیب به روکش عصب یا روکش مایلین) به دلیل بروز التهابات هستند که منجر به سوزش و بی‌حسی در مفاصل می‌شود که ناشی از فشار بر عصب‌ها است. اگر تحریکات عصبی کنترل نشود، این بیماری می‌تواند درد و مشکلات دیگری را در ماهیچه‌ها و اندام‌های دیگر بدن ایجاد کند. نوروپاتی محیطی معمولاً ناشی از استرس طولانی، کنترل ضعیف بیماری دیابت، اسکلروزیس چندگانه، مصرف بی‌رویه الکل، کمبود ویتامین B12 در بدن، کاهش فلزات خاص و سنگین مانند جیوه در بدن ایجاد می‌شود.

4-اسپوندیلوزیس گردن

براثراختلالات استخوانی که باافزایش سن درافراد ایجادمیشودمانندطرزقرارگیری غلط بدن درموقعیت های متفاوت، اختلالات هورمونی وشرایط خاصی مانند ابتلا به بیماری دیابت،پوکی استخوان،تومورهای استخوانی مهرهای گرن دچارفرسودگی میشوند وبرروی کانال هایی که عصب های گردن ازآنها عبورمیکند تاثیرمیگذارد.

فشرده شدن عصب های گردن باعث محدودیت حرکت دست وپا ،سختی ودردوسوزش درانگشتان میشود.

5-گردش ضعیف جریان خون

دلائل متعددی برای گردش ضعیف جریان خون وجودداردکه شامل اختلال در پمپاژشدن خون ازقلب  به نواحی هایی دیگربدن است وزمانیکه خون به انگشتان نرسدسوزش وخواب رفتن درانگشتان به وجودمی آید.درمواردشدید arrhythmias آریتمی قلب،قلب دیگر قادرنیست که خون رابه سراسربدن پمپاژکندوبرجریان خونی که به نواحی مانندمغز،قلب وارگان های دیگر منتقل میکند تاثیرمیگذارد وباعث آسیب دیدگی وبیماری بافت ها میشود.

6-کمبودموادمعدنی وویتامین ها دربدن

کاهش موادمعدنی وویتامین ها دربدن باعث بی حسی انگشتان وآسیب به ماهیچه ها میشود.این مواردکاهش کلسیوم دربدن (هیپوکلسمیکhypocalcemictetany)کمبودمنگنزوروی (باعث انحراف درانتقال اعصاب به بدن میشود)کمبودویتامین بی 12 (باعث ایجاد اختلال درعصب میشود) وشرایط دیگر مانند کاهش ویتامین دی دربدن باعث اختلالات کلیوی میشود.

7-ناروپاتی دیابتی

ایستادن های طولانی مدت و عدم کنترل قند خون باعث تجمع مواد قندی خون  و ایجاد فشار بر روی عصب میشود علائم دیگری که همراه با ناروپاتی دیابتی بوجود می آید شامل بی حسی،عطش زیاد،تکرر ادرار و خستگی است.

سکته :سکته باعث بی حس شدن قسمت راست بدن میشود.این اتفاق زمانی رخ میدهد که خون به مغزنرسد و مغزدچارکمبود اکسیژن و مواد مغزی بشود زمانیکه این حادثه اتفاق بیفتد سلول های مغزی میمیرند و بی حسی دربدن بر اثر سکته اتفاق می افتد و در یک طرف از بدن رخ میدهد.بی حسی درنواحی دیگر بدن بستگی به ناحیه ای از مغزکه تحت تاثیر است دارد.سکته باعث ایجاد اشکال در راه رفتن و صحبت کردن،اختلال در دید و سردرد و گیجی  میشود.

اسکلروزیس متعدد:این شرایط باعث آسیب دیدگی عصب و نخاع میشود علائم رایجی که هنگام بروز اسکلروز پیش می آید ضعف و بی حسی در یک ناحیه ازبدن و نواحی خاصی ازبدن است.همچنین ممکن است علائمی چون سوزش ،لرزش و اختلالات دید داشته باشید.بعضی ازافراد ممکن است با بروز اسکلروز در بدن دچار خستگی  زیاد شوند.

فلجی :فلجی بی حسی ،ضعف وعدم حرکت یک ناحیه از بدن است.فلجی   بل Bell باعث آسیب دیدگی قسمت راست صورت میشود و عملکرد این ناحیه دچار اشکال میشود.بعضی از فلجی ها بر روی بازو دست تاثیر میگذارد.

سندروم کارپال تونل :این شرایط زمانی رخ میدهد که عصب های داخل کارپال تونل فشرده شود و اغلب براثرفعالیت های مکرر مانند تایپ کردن و انجام فعالیت های ورزشی که باعث فشاربرروی مچ است ایجاد میشود  وپیشرفت میکند.علائم دیگرآن شامل سوزش وب ی حسی در دست است.

عدم تعادل الکترولیت :اگر شما دچار کاهش مواد معدنی و ویتامین در بدن هستید پاها و دست های شما دچار بی حسی میشوند.کاهش ویتامین A و B5 ،B6،B12 و D مانند مواد دیگری همچون کلسیوم و پتاسیم باعث بروز بی حسی وسوزش در دست وپا میشوند.

بیرون زدگی دیسک:زمانیکه دیسک بین دو مهره فشرده و دچار پارگی میشود باعث ایجاد درد و بی حسی در دست و پا میشود و معمولا بر اثر پارگی و جابه جایی مهره ها است.اگراین مشکلات در دست راست شما رخ دهد نشان دهنده تحت تاثیربودن عصب های یک ناحیه ازدیسک است.

آسیب :آسیب در دست و بازو باعث بی حس شدن دست میشود.ضربه ،حوادث ،افتادن میتواند باعث بروز آسیب دیدگی شود.شکستگی استخوان دست میتواند باعث بی حسی در آن ناحیه شود.همچنین میزان التهاب ،درد و علائم دیگر میتواند نشان دهنده شدت آسیب دیدگی باشد.

شرایط دیگر:چندین شرایط دیگر مانند بیماری peripheral artery رگ های محیطی،سندروم ری نود Raynaud،رماتیسم ناشی ازآرتروز،باعث بی حس شدن دست میشود.علائم دیگری که به شما کمک میکند تا علت بی حس شدن دست را تشخیص دهید ارزیابی کنید.لوپوس یا زخم آکله، دیابت واختلالات در دیگربافت ها میتواند باعث بی حسی دست راست شود.

آسیب

معمولا عصب میتواند براثر شوک و یا ضربه فشرده و له و دچار آسیب دیدگی شود و دردهای شدید عصب بوجود آید. به عنوان مثال بیرون زدگی دیسک و دررفتگی استخوان میتواندباعث فشار و آسیب دیدگی عصب و خواب رفتن و گزگز دست و پا شود. ضربه و آسیب به عصب بر اثر شکستگی پا،کمبود ویتامین،مصرف الکل، برهم خوردن هورمون های بدن،برخورد اشعه های سمی با بدن که ازطریق فلزات سنگین از رادیوگرافی به بدن منتقل میشود،عفونت که براثربیماری چون ایدز و زونا بوجود می آید،بیماری های خودایمنی مانندسل و رماتیسم،دیابت،میگرن،ضربه یاعطسه ،عارضه راینود Raynaud،سندروم تونل تارسال است.

موادسمی

این مواد شامل فلزهای سنگین مانند آرسنیک ،جیوه ، تالیوم وتعدادی ازموادشمیایی صنعتی و زیست بومی است. آنها همچنین شامل داروهای خاص مانند داروهایی که برای درمان سرطان وشیمی درمانی استفاده میشود و همچنین تعدادی از داروهای آنتی ویروس و آنتی باکتری است.

پارگی دیسک کمر و گردن

پارگی دیسک درستون مهره ها باعث آسیب به عصب و گزگز و سوزن سوزن دست و پا میشود.

دیابت

دیابت هم یکی ازرایجترین بیماری هایی است که برروی سیستم اعصاب بدن تاثیر میگذارد و درحدود 30 درصد از موارد اتفاق می افتد. درنوروپاتی دیابتی، سوزن سوزن شدن و گزگز و نشانه های دیگر معمولا در ابتدا درهر دو پا اتفاق می افتد و بعدبه ساق پا منتقل میشود و سپس در دست ها و بعد از آن در بازو رخ میدهد. درحدود دو سوم از افرادی که دچار بیماری دیابت هستند آسیب های خفیف تا شدید عصبی دیده می شود. دربسیاری ازموارد این نشانه ها، اولین علائم بیماری دیابت هستند. در حدود 30 درصد از نوروپاتی های محیطی، علت ناشناخته است و در40 درصد باقی مانده دلائل ابتلا متفاوت میباشد مانند:
سندرومی که باعث فشاربه عصب میشود. این سندروم ها شامل سندروم تونل کارپال، فلج شدن عصب اولنار، فلج شدن عصب پرونیل peroneal (دراندام تحتانی) و فلج شدن عصب رادیال است.
نوروپاتی محیطی که یکی ازعلت های رایج خواب رفتن و سوزن سوزن شدن پا است، معمولا بر اثر دیابت بوجود می آید. در واقع 30 درصد موارد آسیب عصب، بیماری دیابت است. تخمین زده شده است که دوسوم دیابتی ها دچار آسیب به عصب شده اند.نشانه هایی که در بالاگفته شده همراه با گزگزکردن پاها، ممکن است اولین نشانه بیماری دیابت باشد.

بیماری های سیستمیک

این بیماری ها شامل اختلالات کلیه ،بیماری های کبدی، بیماری های خونی و آسیب های عروقی ، آمیلوئیدوزamyloidosis (ذخیزه توده های آمیلوید دراندام ها وبافت های بدن)، اختلال دربافت های همبند و التهابات مزمن ، اختلالات هورمونی (مانندهیپوتیروئیدیسمhypothyroidism) و سرطان و تومورهای خوش خیم که باعث ازبین یکی ازعصب های بدن میشود هستند.

کمبود ویتامین

ویتامین های ای ،بی 1 ،بی 6،بی 12 و نیاسین برای عملکرد طبیعی عصب های بدن ضروری است. کمبود بی 12 دربدن میتواند باعث ایجاد کم خونی دربدن شود و یکی ازعلت های رایج آسیب های عصب های بدن است اما مصرف بی رویه ویتامین بی 5 میتواندباعث گزگز و خواب رفتن دست و پا شود.

مصرف الکل

مصرف مواد الکلی معمولاً با کمبود ویتامین B و سایر ویتامین‌ها همراه است و به همین دلیل یکی از عوامل ایجاد نوروپاتی محیطی می‌باشد. مصرف الکل همچنین می‌تواند منجر به ایجاد مشکلات دیگری برای عصب‌ها شود که به آن نوروپاتی الکلی نیز گفته می‌شود.

عصب‌های بدن برای عملکرد صحیح به ویتامین‌های E، B1، B6، B12 و نیاسین نیاز دارند. اما مصرف بی‌رویه هرکدام از این ویتامین‌ها می‌تواند باعث خواب رفتن و گزگزشدن دست و پا شود، در حالی که کمبود این ویتامین‌ها در بدن می‌تواند منجر به نوروپاتی محیطی شود. برای جلوگیری از این مشکلات، مهم است که با پزشک خود در مورد مصرف این ویتامین‌ها و اهمیت آنها برای بدن خود صحبت کنید و چگونگی جلوگیری از گزگزشدن دست و پا را مورد بررسی قرار دهید.

تشخیص

تشخیص علت بی حسی دست بسیار مهم است اگربی حسی دربدن شما پایداربود ویا به نواحی دیگری ازبدن منتقل شد باید توسط پزشک موردارزیابی قراربگیرد درمان بی حسی دست به مواردزیر بستگی دارد.

درصورت بروزبی حسی بامراکزاورژانس با شماره 115 تماس حاصل فرمایید.

1-  ایجاد ناگهانی ضعف وبی حسی وفلجی ،گیجی ،اشکال درصحبت کردن ،سردردهای ناگهانی وشدید

درصورتی که مشکلات جدی  تری مانند مواردزیربوجودآمد حتما به پزشک مراجعه کنید.

1-  بی حسی دربدن ماندگارشود وشدیدترشود

2-  به نواحی دیگر بدن منتقل شود

3-  دردوطرف بدن تاثیربگذارد

4-  درد متوقف شود وبازگردد

5-  براثرانجام فعالیت های مکرربی حسی رخ دهد

دریک ناحیه ازدست مانند انگشت اثربگذارد