فهرست مطالب
پارگی وآسیب دیدگی رباط ها
پارگی مینیسک زانو و کیست مینیسک آسیبی رایج است که در میان ورزشکاران شرکت کننده در ورزشهای گروهی و فردی درصد شیوع بالایی دارد. به علاوه این مشکل در میان افرادی، مانند لولهکشها یا کارگران معدن، که سر پا نشستن طولانی مدت لازمه شغلشان است رواج بالایی دارد.با مشاهده علایم باید هر چه سریعتر نسبت به درمان پارگی مینیسک زانو و درمان زانو درد خود اقدام کنند.
زانوها می توانند درحین انجام فعالیت های ورزشی مانند دویدن دچارآسیب دیدگی هایی ازجمله آسیب دیدگی های رباط شوند. درحدود یک پنجم از آسیب دیدگی های زانو که درفعالیت های ورزشی ایجاد می شود، برروی رباط صلیبی قدامی تاثیر میگذارد. پارگی رباط صلیبی زانو باعث ضعیف شدن مفصل و زانو درد می شود اما می تواند حتی در موارد شدید توسط جراح زانو به صورت موفقیت آمیزی درمان شود.
ساختمان وآناتومی آسیب دیدگی های مفصل زانو
رباط ها باندهای ضخیمی هستند که استخوان ها را در بدن به یکدیگر متصل کرده اند. دونوع از رباط های مهم زانو رباط صلیبی قدامی ورباط صلیبی خلفی است که استخوان ران را به استخوان تحتانی ساق پا متصل کرده است وفشار زیاد بر روی این رباط ها می تواند باعث کشش یا پارگی رباط زانو شود. در این مقاله به بحث علت و علائم پارگی رباط صلیبی زانو و درمان آن می پردازیم.
آسیب دیدگی یا پارگی رباط صلیبی زانو دیگر می تواند براثرعوامل زیر ایجاد شود:
- پیچ خوردن زانو
- ضربه برروی زانو
- کشش بیش ازحد زانو
- پریدن و فرود آمدن بر روی زمین همراه با خم شدن زانو
- توقف ناگهانی درهنگام دویدن
- تغییر وتعویض ناگهانی وزن ایجاد شده بدن ازیک پا به پای دیگر
بروز این آسیب دیدگی ها در ورزش هایی مانند فوتبال، بسکتبال، اسکی و ژیمناستیک رایج است و افرادی که این گونه ورزش ها را انجام میدهند یا ورزشکاران در فعالیت های ورزشی دیگر دچار این گونه آسیب دیدگی ها می شوند.
- رباط صلیبی قدامی (ACL) یکی از دو رباط اصلی درمفصل زانو است که استخوان ران را به استخوان قلم پا متصل کرده است. آسیب دیدگی این رباط باعث ناتوانی مفصل زانو می شود و در خانم ها نسبت به آقایان رایج تراست.
- رباط صلیبی خلفی (PCL) دومین رباط اصلی زانواست که استخوان رن را به قلم پا متصل کرده است.
- رباط های کلیترال جانبی (LCL) که استخوان ران را به ناحیه فیبولا(استخوان کوچکتر در بیرون ناحیه تحتانی ساق پا) متصل کرده است.
- رباط کلیترال میانی (MCL) که استخوان ران را به داخل استخوان قلم پا متصل کرده است.
علائم و تشخیص آسیب دیدگی یا پارگی رباط زانو
از علائم پارگی رباط صلیبی میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
هرشخصی به صورت های مختلف تجربه مواجه شدن با این آسیب دیدگی ها را داشته است و فقط پزشکان متخصص میتوانند این اختلال را بطور دقیق تشخیص دهند اما دراین مقاله تعدادی از علائم پارگی رباط صلیببی زانو ذکرشده است:
- بروزدرد های شدید و ناگهانی و عمیق در خط مفصلی زانو به علت پارگی رباط صلیبی
- ایجاد صدای تق تق یا پارگی هنگام آسیب دیدگی
- تورم
- احساس ازدست رفتن مفصل
- ناتوانی درتحمل وزن بدون ایجاد درد
- افزایش ترشح مایع مفصلی و ورم زانو، که می تواند همراه با خونریزی مفصلی هم باشد.
- حساسیت لمسی
- قفل شدن زانو، که به دلیل گیرافتادن منیسک پاره شده بین استخوان ران وساق در همان حالت خم شده قفل شده و به سختی باز می شود.
- خالی کردن زانو، که زانو بدون اختیار بیمار در حین وزن انداختن ناگهان خم می شود نیز از علایم پارگی رباط صلیبی می باشد.
درصورتیکه دچارآسیب دیدگی های شدید و کشیدگی و پارگی رباط صلیبی زانو شده اید باید به یک جراح مراجعه کنید ودرصورتیکه علائم پارگی مینیسک شدید نباشد وبه پزشک مراجعه کرده اید باید سریعا به یک جراح ارتوپد معرفی شوید تا آسیب دیدگی رباط صلیبی ارزیابی شود برای تشخیص و درمان پارگی رباط صلیبی قدامی و دیگر رباط ها مفصل باید به صورت فیزیکی معاینه شود درصورتیکه در مفصل زانو خون انباشته شده باشد و مفصل متورم شده باشد متخصص با استفاده ازیک سوزن مفصل را تخلیه می کند. برای ارزیابی دقیق تر ساختار داخلی مفصل زانو تست های عکس برداری بوسیله اشعه ایکس، ام آر آی و سی تی اسکن می تواند، موثر باشد و تصاویر دقیق و واضحی را از بافت ها به پزشک نشان می دهد. ممکن است به تست های دیگری هم برای تشخیص نیاز باشد. (در این شرایط) اغلب در بین علایم آسیب مینیسک زانو تورم وجود دارد یا ممکن است چند ساعت پس از آسیب دیدن یا به طور معمول تر چند روز بعد بوجود آید. اگر بیمار به طرف داخلی مفصل زانو محکم دست بزند می تواند حساسیت به درد را تجربه کند. همچنین ممکن است در زانو احساس ضعف و بی ثباتی و احساس خالی کردن زانو وجود داشته باشد و زانو در طول حرکات خاصی صدا بدهد، قفل کند یا از حرکت بازایستد.
تشخیص
پزشک برای مقایسه زانوی آسیب دیده با زانوی سالم هر دو زانوی شما را معاینه میکند.پزشک زانوی آسیب دیده را برای بررسی و علائم پارگی مینیسک زانو از جمله ورم، التهاب و مایع داخل مفصل زانو را معاینه میکند. در صورتی که زانو قفل نکرده باشد، زانوی آسیب دیده شما را خم میکند و گرفتگی و صدا دادن مفصل زانو را بررسی میکند. پزشک همچنین دامنه حرکتی زانوی شما را ارزیابی میکند تا متوجه شود زانوی شما نسبت به فشار حساس است یا خیر. در صورتی که نتایج معاینه شما نشان دهنده این باشد که دچار پارگی مینیسک شدهاید، آزمایشات دیگری مثل تصویر برداری با اشعه ایس، ام ار ای یا سی تی اسکن بر روی شما انجام میگیرد.
درمان آسیب دیدگی رباط زانو
آسیب دیدگی های ملایم وخفیف رباط های زانو خود به خود و باگذشت زمان بهبود میابند شما می توانید برای تسریع در روند درمان پارگی رباط صلیبی به مراکز فیزیوتراپی مراجعه کنید و یا درمان پارگی رباط زانو زیررا انجام دهید:
استراحت مفصل زانو: یکی از راه های درمان پارگی رباط صلیبی زانو در خانه این است که از ایجاد وزن اضافی برروی مفصل زانو خودداری کنید شما ممکن است دربعضی ازمواقع به استفاده از چوبدستی یا عصا نیاز داشته باشید.
به کاربردن یخ برروی مفصل زانو: از دیگر موارد درمان پارگی رباط زانو به کاربردن یخ برروی مفصل زانو می باشد این روش می تواند، باعث کاهش تورم و درد شود کمپرس یخ را هر3 یا 4 ساعت یکبار به مدت 20 تا30دقیقه در روزهای اول و دوم یا تا زمانیکه درد و تورم از بین برود برروی مفصل استفاده کنید.
بستن زانو و فشردن آن: استفاده ازبانداژهای کشی یا زانو بند میتواند باعث کنترل تورم مفصل زانو شود
بالانگهداشتن زانو: هنگام نشستن یاخوابیدن پای خود را دربالا وبرروی یک بالش قراردهید
استفاده ازبریس: برای استحکام وحفاظت ازمفصل زانو دربرابرآسیب دیدگی ها استفاده ازبریس موثراست
درمان آسیب دیدگی رباط زانو با دارو: برای کاهش درد و التهاب می توان از مسکن های ضد التهاب بدون استروئید مانند آسپیرین و ایبوپروفن استفاده کرد، اگر چه این داروها دارای عوارض جانبی است اما در صورت نیاز باید مصرف شود. مگر اینکه پزشک اعتقاد دیگری برای مصرف این مسکن ها داشته باشد.
درمان آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو با ورزش
درصورتیکه در درمان پارگی رباط زانو دردی در مفصل شما ایجاد نمی شود، از انجام جراحیخودداری کنید و خطراتی مانند ضعف و عدم استحکام مفصل را قبول کنید، و آن را مدیریت کنید شما میتوانید با انجام تمرینات استقامتی ماهیچه ها به نتایج موثری دست یابید و این علائم را کنترل کنید و باید برای انجام این موارد با جراح مشورت کنید.
درمان آسیب دیدگی رباط زانو با جراحی
در موارد شدید پارگی رباط ممکن است بیمار به جراحی رباط صلیبی برای اتصال رباط ها به استخوان ها درصورتیکه ازجای خود جداشده باشد یا اتصال به رباط های دیگر در صورتیکه از ناحیه وسط دچار پارگی مینیسک شده باشد، نیاز داشته باشد.
متاسفانه آسیب دیدگی رباط های صلیبی قدامی و رباط های صلیبی خلفی ترمیم نمی شود. زمانیکه علائم پاره شدن رباط زانو را داشته باشید و یا این رباطها بیش ازحد کشیده شود آسیب دیدگی آن غیرقابل جبران است تنها موردی که می توان برای درمان این آسیب دیدگی ها انجام شود بازسازی است.
در بریتانیا هرساله حدود 17000 پارگی رباط صلیبی قدامی ایجاد می شود. براساس سازمان سلامتی بهداشت و با فعالیت های گسترده ای مطالعاتی که بر روی این آسیب دیدگی ها انجام شده است، روش های زیادی درحدود 15 سال گذشته برای بهبود این آسیب دیدگی ها کشف شده است برای بازسازی رباط صلیبی قدامی می توان از تاندون هایی که از قسمت های دیگر ساق پا گرفته می شود به عنوان جایگزین برای رباط های پاره استفاده کرد رایجترین جایی که می توان تاندون های جدید را جایگزین کرد تاندون های کشکک زانواست (زیرکاسه زانو بالای ساق پا) یاعضلات همسترینگ، تاندون های قوی که در پشت ران قرار گرفته است، می باشد. بازسازی رباط های صلیبی قدامی و خلفی بسیار پیچیده است و برای همه افراد مناسب نیست و این روش برای افرادی که دچار درد و ناتوانی های شدید در زانو هستند موثراست این روش برای ورزشکارانی که مایل هستند به فعالیت های خود مانند قبل ادامه دهند موثراست.
زمان بهبودی بعد از آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو
دوره ریکاوری بیماری آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو به میزان شدت آسیب دیدگی پارگی رباط صلیبی بستگی دارد بهبودی افراد هم متفاوت است همچنین شما می توانید درمان های فیزیوتراپی را برای ریکاوری سریع انجام دهید. این تمرینات می تواند حداقل 6 ماه قبل از ینکه بتوانید به انجام فعالیت ها ی ورزشی بازگردید یا بیشتر از این مدت، انجام شود. زمانیکه دروه ریکاوری شما از پارگی رباط صلیبی پایان یافت می توانید با موافقت پزشک فعالیت های جدیدی که باعث ایجاد آسیب به زانو نشود را انجام دهید به عنوان مثال دوندگان میتوانند ورزش شنا انجام دهند به صورت کلی تا زمانیکه موارد زیر درمفصل ایجاد نشود می توانید مانند قبل ازآسیب دیدگی فعالیت های خود را انجام دهید:
1- بروز هیچ گونه درد در هنگام خم و راست کردن زانو.
2- بروز هیچ گونه درد درمفصل زانوهنگام پیاده روی،د ویدن یا پریدن.
3- تا زمانیکه تورم زانو به صورت پایدارنباشد.
4- استقامت زانو مانند زانوی سالم باشد.
درصورتیکه قبل ازبهبودی کامل مفصل زانو از مفصل خود استفاده کنید دچارآسیب دیدگی دائمی می شوید.
پیشگیری ا ز آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو
جلوگیری ازآسیب دیدگی ، پارگی و کشیدگی رباط صلیبی کمی مشکل است، زیرا این آسیب دیدگی ها معمولا هنگام تصادف ایجاد می شود، اما انجام موارد زیر میتواند ازبروز این آسیب دیدگی ها اندکی جلوگیری کند.
1- با انجام تمرینات استقامتی و کششی، استقامت ماهیچه های ران را افزایش دهید.
2- انجام تمرینات کششی قبل و بعد از فعالیت های ورزشی.
3- هرگزفعالیت های ورزشی خود را یک دفعه افزایش ندهید بلکه به تدریج وبه آهستگی این فعالیت های را شدیدتر کنید.