درد زانو معمولا براثرآسیب دیدگی یا بیماری ایجاد می شود. رایجترین بیماری که برروی زانو تاثیرمی گذارد بیماری آرتروز زانو است. آسیب دیدگی زانو می تواند براثرضربه مستقیم یا حرکات ناگهانی که منجربه کشیده شدن زانو درحین انجام فعالیت ها می شود رخ دهد. درد زانو اغلب با بروز آسیب دیدگی هایی که باعث پارگی غضروف زانو مانند پارگی مینیسک زانو یا پارگی لیگامنت متقاطع قدامی می شود، اتفاق می افتد. فیزیوتراپی شاخه ای از پزشکی است که هدف آن پیشگیری از بیماریها، درمان، توانبخشی و بالا بردن سطح سلامت می باشد. بوسیله ی فیزیوتراپی می توان ناراحتی هایی مثل زانوی پرانتزی یا ضربدری را تسکین داد و معالجه کرد. برخی از حرکات فیزیوتراپی در منزل قابل استفاده هستند و پس از اینکه آموزش لازم را دیدید می توانید به تنهایی آن ها را انجام دهید. اگر تحت تأثیر بورسیت، انحراف و آرتروز در زانویتان احساس درد و ناراحتی می کنید، می توانید به فیزیوتراپی به عنوان یک گزینه ی درمانی مؤثر نگاه کنید. عوارض فیزیوتراپی قابل چشم پوشی و فواید آن غیر قابل شمارش است. از آنجایی که قیمت فیزیوتراپی ارزان است، برای همه یک روش قابل دسترس است. پزشک معمولاً بعد از عمل رباط صلیبی، کشکک، بعد از تعویض مفصل و ACL برایتان فیزیوتراپی تجویز می کند. در ادامه با سایر روش های فیزیوتراپی همراه ما باشید.
درد زانو می تواند با بروز آسیب دیدگی یا بیماری ایجاد شود و باعث محدودیت درحرکت زانو شود و بر روی کنترل ماهیچه ها درساق پای دردناک تاثیر بگذارد و باعث کاهش استقامت وتحمل ماهیچه هایی شود که از زانو محافظت می کنند. بیماری آرتروز به مرورزمان باعث ازبین رفتن غضروف ها می شود. و درنهایت مفصل دچارساییدگی و تورم و درد درآن ناحیه می شود. آسیب دیدگی های زانو می تواند بر اثر ضربه مستقیم و حرکات ناگهانی که در حین فعالیت های ورزشی، فعالیت های تفریحی، افتادن و تصادف وسائل نقلیه باعث کشیدگی مفصل زانو شود. درد زانو اغلب با بروز آسیب دیدگی هایی که باعث پارگی غضروف ها ولیگامنت ها می شود، رخ می دهد درد زانو همچنین بر اثر فشارهای مکرری که برروی کشکک زانو ایجاد می شود و به عنوان سندروم درد کشکک زانو شناخته شده است ایجاد می شود. شکستگی مفصل زانو به ندرت براثرضربه های شدید ایجاد می شود.
هنگام بروز آسیب دیدگی براساس نوع آسیب دیدگی با درد درقسمت های مختلف زانو مواجه می شوید، شناسایی محل بروز درد میتواند برای تشخیص علت درد به پزشک فیزیوتراپی کمک کند.
فهرست مطالب
چگونه آسیب دیدگی زانو تشخیص داده می شود؟
علائم آرتروز زانو اغلب به آهستگی به وجود میآیند و با گذشت زمان وخامت پیدا میکنند.پزشک براساس نوع علائم، اطلاع ازشرح کامل سلامتی و با معاینه فیزیکی بیمار می تواند، آسیب دیدگی در مفصل زانو را تشخیص دهد انجام تست های عکس برداری مانند اشعه ایکس و ام آر آی همچنین می تواند در تشخیص به پزشک کمک کند برای تشخیص علت آسیب دیدگی پزشک سوالات زیررا ازبیمار می پرسد:
1- درد در کجای مفصل زانو ایجاد می شود.
2- آیا زانوی شما پیچ خورده است.
3- آیا درهنگام آسیب دیدگی پارگی در قسمتی از زانواحساس کردید.
4- آیا دچارتورم شده اید.
5- آیا با گرفتگی یا قفل شدن زانو مواجه شده اید.
6- آیا هنگام بالا وپایین رفتن ازپله با مشکل مواجه شده اید.
7- آیا هنگام خم کردن زانو درمدت طولانی مانند نشستن درهواپیما یا تماشای تلویزیون با مشکل مواجه می شوید.
8- آیا درد هنگام خم و راست کردن مفصل زانو شدید ترمی شود.
9- آیا زمانیکه زانوی خود را به سرعت میچرخانید با درد وآسیب دیدگی مواجه می شوید.
پزشک فیزیوتراپی همچنین با انجام تست هایی موارد زیر را ارزیابی می کند:
1- ایجاد درد و ناراحتی هنگام خم و راست کردن مفصل زانو
2- ضعف در مفصل زانو
3- محدودیت در حرکت زانو
4- ضعف در ماهیچه های اطراف زانو
5- ایجاد اشکال با وارد شدن وزن بدن بر روی زانو هنگام ایستادن و راه فتن
پزشک فیزیوتراپ مواردی مانند استفاده ازمفصل آسیب دیده برای انجام فعالیت های روزانه را بررسی می کند. برای ارزیابی موارد گفته شده پزشک تست هایی مانند لی لی راه رفتن،6 دقیقه پیاده روی را انجام می دهد.
چگونه فیزیوتراپی می تواند به بیمار کمک کند؟
با ارزیابی های که پزشک فیزیوتراپی انجام می دهد، یک برنامه توانبخشی را برای بیمار طراحی می کند. این برنامه شامل تمرینات خاص برای مفصل زانواست. درصورتیکه بیمار قبلا دچارآسیب دیدگی زانو بوده است پزشک فیزیوتراپی برنامه تمرینی را برای اوتنظیم می کند. که بدون بروز خطر آسیب دیدگی درآینده باعث استقامت ماهیچه ها شود. اما به صورت کلی باید تمرینات سبکی مانند شنا، ورزش های آبی، پیاده روی را جایگزین تمرینات سنگین مانند پرش یا تمرینات شدید ایروبیک کرد درمورد روش های خاصی که باعث حفظ سلامتی مفصل زانو وجلوگیری ازآسیب دیدگی وجراحی می شود با پزشک فیزیوتراپی مشورت کنید.
متخصص فیزیوتراپی در ارزیابی سلامتی مفاصل تخصص و مهارت کافی دارد و در صورت نیاز شما را به پزشک دیگری معرفی خواهد کرد.
پزشک فیزیوتراپی بر اساس میزان شدت آسیب دیدگی، سن وسبک زندگی بیمار مناسبترین درمان را برای او انجام می دهد.
انتخاب پزشک فیزیوتراپ
اگرچه همه متخصصان فیزیوتراپی دارای تخصص و مهارت در درمان درد مفصل زانو هستند، اما باید موارد زیر را در نظر گرفت.
1- پزشک فیزیوتراپی را انتخاب کنیم که در درمان بیماری های ارتوپدی و ماهیچه ها تخصص داشته باشد.
2- پزشک فیزیوتراپی را انتخاب کنیم که دارای مدرک و بورد تخصصی باشد و دروه های تخصصی را کامل کرده باشد و دارای مهارت و تجربه کافی در درمان اختلال باشد.
شما می توانید با درنظرگرفتن موارد بالا و موارد دیگر مانند جستجوی عبارت پزشک فیزیوتراپی دراینترنت، اطلاعاتی درمورد پزشکان و میزان تجربه، تخصص و اعتبار آنها کسب کنید.
نکات کلی که باید درهنگام مراجعه به یک متخصص فیزیوتراپی در نظر گرفت شامل موارد زیر است:
1- در مورد این پزشک ازخانواده، دوستان و پزشکان دیگر سوال کنید.
2- زمانیکه با مطب این پزشکان برای گرفتن نوبت تماس می گیرید حتما در مورد تخصص آنها سوال کنید، آیا می تواند برای درمان درد مفصل زانو به شما کمک کند.
روش های درمانی بوسیله فیزیوتراپی
متخصص فیزیوتراپی بر اساس درمان های فیزیوتراپی درمورد اینکه کدام درمان میتواند موثرترین درمان برای بیمارباشد با شما صحبت خواهد کرد. ما به شما درمان هایی را توصیه میکنیم که چند مورد از آنها در ادامه اشاره شده است و شامل موارد زیر است.
درمان های دستی
این درمان ها برای هر گونه آسیب دیدگی موثر است درمان های دستی ، فیزیوتراپی را از دیگر تخصص ها جدا میکند اگرچه درمان های دستی شامل موارد متنوعی است اما کلی ترین موارد این درمان شامل حرکات عمومی مثل کشش مفصل،ماساژ و تمرینات استقامتی که بوسیله دست برای قرارگیری بدن درموقعیت ومکانیسم حرکتی مناسب انجام میشود است . به اعتقاد برخی از پزشکان” درمان های دستی اولین روش برای ازبین بردن محدودیت های حرکتی است که برای بیمار ایجاد شده است با کمک این نوع درمان بیمار میتواند به صورت بهتری حرکت کند ” آن ها همچین توصیه میکنند که درمان های دستی باید یکی ازبخش های اصلی برنامه درمانی قراربگیرد ومانند روش های دیگری چون استفاده از یخ و یا تحریک الکتریکی عصب فقط پشتیبان کننده نباشد.
درمان با استفاده ازیخ
این درمان برای کاهش التهابات وتورم بسیارمناسب است .
کاربرد یخ میتواند یکی اصلی ترین موارد درمان آسیب دیدگی باشد بوسیله کاربرد یخ میتوان باعث انقباض خون شد واز التهاباتی که بعداز آسیب دیدگی ایجاد میشود جلوگیری کرد کاربرد یخ باعث بهبود حرکت مفصل میشود وبه درمان های دستی کمک میکند اگرچه هیچ قانون کلی وجود ندارد که استفاده از یخ برروی مفصل حتما میتواند باعث کاهش التهابات درآسیب دیدگی بافت های نرم بدن شود.
درمان با استفاده ازگرمادرمانی
این نوع درمان برا ی ازبین بردن گرفتگی مفاصل بعدازآسیب دیدگی مناسب است
استفاده ازگرما باعث کاهش درد وافزایش تحرک مفصل دربعضی ازآسیب دیدگی ها دربافت های نرم مانند ماهیچه ،لیگامنت وتاندون میشود با ایجاد انعطاف پذیری در بافت ها متخصص فیزیوتراپی بهترمیتواند بافت های آسیب دیده را حرکت دهد.
نکته:به کاربردن گرما یکی ازراه هایی است که به متخصص فیزیوتراپی بسیار کمک میکند .البته این نوع درمان نباید جزبرنامه اصلی درمان قراربگیرد بلکه می تواند کمک کننده درمان های دیگرباشد.
آلتراساند (اولتراسوند) یا فراوادرمانی
این نوع روش برای درمان آسیب دیدگی های بافت های متصل کننده موثراست.
دراین روش با ایجاد امواج صوتی به گوش انسان میتوان باعث ایجاد گرما دربدن انسان شد فراوا درمانی با کاهش سختی مفاصل بیمار را برای انجام درمان دستی وتمرینات فیزیوتراپی آماده میکند عملکرد این روش چگونه است؟ متخصصین فیزیوتراپی ازمیله هایی برای انتشارامواج صوتی به صورت مستقیم وبدون خطر به پوست استفاده میکند فراوادرمانی سرعت بهبود لیگامنت ها را افزایش میدهد اما مطالعات بیشتری برای صحت این مطلب نیازاست.
لیزردرمانی درسطوح ضعیف
این روش برای درمان آسیب دیدگی های بافت های متصل کننده وماهیچه ها موثراست.
دراین روش ازطول موج های خاص نوری برروی پوست استفاده میشود شما با استفاده ازاین روش هیچ چیزی احساس نخواهید کرد بهترین اقداماتی که این روش انجام میدهد باعث کاهش التهاب،خستگی ودردماهیچه میشود.این درمان ها همچنین به پزشک فیزیوتراپ کمک میکند ناحیه آسیب دیده را بدون ایجاد ناراحتی وآسانترحرکت دهد.
کشش
این روش برای درمان بیرون زدگی دیسک یا فتق دیسک بسیارموثراست براساس مطالعات انجام شده زمانی که می ایستیم ستون مهره ها وزن ما را تحمل میکند وبا ایجاد فشار زیاد برروی ستون مهره ها درد دراین ناحیه ایجاد میشود کشش باعث جدا کردن مهره های کمروایجاد فضای بیشتر برای عصب ها میشود وازفشردگی غضروف های دیسک های کمرجلوگیری میکند وباعث کاهش درد میشود محقیقن معتقدند بیمارانی که دچار بیرون زدگی دیسک کمرهستند میتوانند با کمک کشش این ناحیه باعث کاهش درد و بهبود زندگی شوند وبرای کسانی که نمیخواهند دوره نقاحت وریکاوری طولانی داشته باشند وبه زیرتیغ جراحی بروند موثرترین درمان است.
تحریک الکتریکی عصب بدن از راه پوست
این روش برای بازگشت استقامت ماهیچه ها موثراست این روش واقعا الکتریکی نیست بلکه به تحریکات الکتریکی که بوسیله یک دستگاه باعث بازگشت عملکرد به ماهیچه ها با بهبود بافت های آسیب دیده میشود گفته میشود.متخصصان فیزیوتراپی بوسیله کاربرد شوک های اللکتریکی بسیارضعیف متیوانند باعث کشش ماهیچه هاشوند این روش میتواند بسیارسریع ترازانجام تمرینات باعث بازگشت عملکرد وتحرک مفصل شود اگرچه این روش درهمه موارد باعث بازگشت تحرک به مفصل نمیشود اما تحقیقات نشان میدهد که کاربرداین روش بعدازانجام جراحی تعویض مفصل زانو و ACL میتواند ریکاوری بیمار را سریع ترکند وبیمار سریعتر به حالت طبیعی خودبعداز چند هفته بازمیگردد.
تحقیقات نشان میدهد این روش یکی ازموثرترین درمان ها برای درمان بیماران هموفیلی بیمارانی که دچارفلجی دریک قست بدن شده اند است.
تمرینات
این تمرینات برای حفظ سلامتی بیمار بعدازانجام درمان بسیارموثراست
بسیارواضح است که تمرینات باعث درمان وجلوگیری ازایجاد دردمیشود.
به گفته برخی پزشکان این تمرینات، تمرینات بدون هدفی نیستند بلکه این تمرینات برای تحرک بهتربیماربوسیله استقامت ماهیچه ها وایجاد تعادل درماهیچه ها انجام میشود.همچنین دکتر متذکر میشود که بسیاری ازآسیب دیدگی ها بوسیله یک زندگی عاری ازتحرک به بدن بازمیگردد.
فکرکنید نشستن پشت کامپیوتروخوردن غذا درهمان حالت بدون انجام هیچ گونه تمرین خاصی وبدون هیچ گونه تحرکی متیواند باعث ایجاد درد وآسیب دیدگی دربدن شود.
فیزیوتراپی زانو
چه انتظاراتی ازانجام فیزیوتراپی زانوبرای درمان درد زانو میتوانیم داشته باشیم؟
اگر شما برای درد زانو به پزشک فیزیوتراپی ارجاع داده میشوید دراولین مراجعه شما بسیارمهم است که متخصص فیزیوتراپی تشخیص درست دهد وبتواند درد شما را مدیریت کند. دراین مراجعه پزشک با صحبت هایی که بابیمار انجام میدهد اطلاعاتی راجع به شرح حال کامل بیمار کسب میکند این اطلاعات شامل موارد که باعث کاهش وشدت درد میشود ویا سابقه هرگونه مشکل یابیماری ازقبل است.بااطلاعاتی که پزشک ازبیمار کسب میکند متیواند تشخیص بهتری داشته باشد این معاینات چندین بخش داردوبه موارد زیرمحدودنمیشود
ارزیابی حالت راه رفتن:دراین نوع معاینات حالت راه رفتن بیمار ارزیابی میشود متخصص فیزیوتراپی به تغییرات حرکتی که دراطراف مفصل زانوی بیمار هنگام راه رفتن ایجاد میشود توجه میکند .
لمس کردن ومعاینه فیزیکی بدن:دراین معاینات پزشک بوسیله دست ساختارهای متنوع اطراف زانو رابرای ارزیابی هرگونه حالت غیرطبیعی لمس میکند پزشک با انجام این کار میتواند میزان حساس بودن مفصل را با ایجاد دردهنگام لمس متوجه شود.
ارزیابی میزان تحرک:ارزیابی میزان تحرک به استقامت وانعطاف زانو مربوط میشود دراین معاینه میزان استقامت وخم شدن زانو ارزیابی میشود.دراین معاینات پزشک ازابزارخاصی برای ارزیابی میزان تحرک مفصل وانتخاب درمان مناسب استفاده میکند.
ارزیابی استقامت:اتصالات ماهیچه ای زیادی دراطراف زانو وجود دارد بوسیله ارزیابی استقامت زانو میتوان هرگونه ضعف یا عدم تعادلی که درمفصل زانو باعث ایجاد درد شده است را تشخیص داد.
ارزیابی تورم:معمولا تورم بعدازآسیب دیدگی مفصل زانو ایجاد میشود متخصص فیزیوتراپی میتواند باارزیابی این تورم ها به درمان کمک کند.
تست های خاص:با انجام تست های خاص که با مهارت خاصی دراطراف مفصل زانوانجام میشود میتواند به تشخیص اینکه کدام ساختارزانودچارمشکل است کمک کند.
تمرینات استقامتی مفصل زانو
تمرینات استقاتی که در ادامه گفته میشود برای بهبود استقامت مفصل زانو طراحی شده است قبل از انجام این تمرینات باید برای انتخاب مناسب ترین تمرین با پزشک فیزیوتراپی مشورت کنید این تمرینات نباید باعث افزایش یا ایجاد درد شوند این تمرینات را باید بایک تمرین استقامتی اصلی شروع کنید ودرصورتیکه انجام این تمرین برای شما راحت بود میتوانید تمرینات سنگین تروپیشرفته تر را درادامه انجام دهید.
تمرینات استقامت زانو(تمرینات اصلی)
برای شروع تمرینات اصلی استقامت زانو آنها را باید حدودا 10 مرتبه و3 با ردریک روز انجام دهید زمانیکه استقامت زانوی شما افزایش یافت تمرینات باید به تدریج وباتکرار درصورتیکه هیچ دردی ایجاد نمیشود یادرد افزایش نمیابد انجام دهید.
کشش عضلات چهارسر به صورت ثابت
باقراردادن یک حوله گردشده برزیرزانو (مطابق شکل 1 ) ماهیچه جلوی ران یا چهارسررا منقبض کنید انگشتان دست خود را برروی عضلات چهارسرقراردهید تامتوجه انقباض ماهیچه ها هنگام کشش آن شوید این حرکت را 5 ثانیه نگه دارید وتاجاییکه احساس درد نمیکنید 10 مرتبه دریک روز تکرارکنید.
قراردادن عضله چهارسربروی یک تکیه گاه
این حرکت را به صورت خوابیده انجام دهید ویک حوله گرد شده یا یک فوم برزیرزانو قراردهید زانوی شما باید راحت باشد مطابق شکل 2 به آرامی زانوی خودرا تاجاییکه ممکن است بکشید تا یک انقباض درجلوی ران ودرعضله چهارسرایجاد شود این حرکت را به مدت5 ثانیه نگه دارید وتاجاییکه احساس درد نکنید10 مرتبه تکرارکنید.
کشش همسترینگ به صورت ثابت
این تمرین راباید به حالت نشسته انجام دهید وزانویتان (مطابق شکل 3 ) 45 درجه خم باشد پاشنه پای خود را برروی زمین فشاردهید تادرپشت ران وعضلات همسترینگ انقباض ایجاد شود این حرکت را 5 ثانیه نگه دارید وتاجاییکه احساس درد نکنید10 مرتبه تکرارکنید.
کشش زانو :تمرینات متوسط
تمرینات کششی متوسط برای مفصل زانو باید 2 تا3 با ردرهفته ودرصورتی که باعث ایجاد یا افزایش درد نشود انجام شود این تمرینات نباید به صورت پشت سرهم انجام شود تا به ماهیچه ها فرصت ریکاوری داده شود زمانیکه ماهیچه ها شما مقاوم شدند ودرصورتی که باعث ایجاد وافزایش درد نشود میتوانید این تمرینات را با افزایش مراحل وتکرارآنها به تدریج سنگین ترکنید.
کشش زانو بوسیله یک نواریاباند محکم به حالت نشسته
برروی یک صندلی بشینید زانوهای خود راخم کنید ویک نوارمحکم (مطابق شکل4)به دورمچ پایتان بپیچید پشت شما باید کاملا صاف باشد به آرامی زانوی خود را بکشید تا درجلوی ران یا عضلات چهارسر انقباض ایجاد شود درصورتی که دردی ایجاد نشود این حرکت را در3مرحله با 10 تکرارانجام دهید.
پیچاندن عضلات همسترینگ بوسیله یک نوارمحکم
برروی شکم بخوابید ویک باند محکم به دورمچ پا(مطابق شکل 5)بپیچید به آرامی زانوی خود خم کنید تاانقباضی درپشت ران عضلات همسترینگ ایجاد شوددرصورتی که درد ایجاد نشود این حرکت را در3 مرحله با 10 تکرارانجام دهید.
حالت اسکوات یا نشسته بوسیله توپ سوئیسی
برای انجام این حرکت بایستید وپاهایتان به اندازه عرض شانه بازکنید پاهای شما باید به سمت جلوباشد ویک توپ سوئیسی بین ناحیه تحتانی کمر ودیوار مطابق شکل 6 قراردهید درحالیکه مفصل کمرکاملا صاف است به حالت اسکوات یا نشسته شوید زانوی شما نباید باعث جلوگیری ازدید انگشتان پاشود ودرروی انگشتان قرار بگیرد بلکه باید یک خط فرضی از زانو تا انگشتان میانی پا ایجادشود اگردردی ایجاد نشود این حرکت باید در3 مرحله با 10 تکرارانجام دهید.
به این نکته توجه کنید که در صورتی که می خواهید هر یک از حرکات بالا را انجام دهید، حتماً با یک دکتر خوب مشورت کنید و زیر نظر ایشان این حرکات را انجام دهید و از انجام خودسرانه ی هر گونه حرکت ورزشی- اصلاحی خودداری نمایید. اگر پزشک صلاح دید، در آب (آب درمانی) این حرکات را انجام دهید. امروزه با ورود لیزر به حیطه ی فیزیوتراپی منتظر تغییرات شگرفی در عملکرد و اثر فیزیوتراپی هستیم.
چگونه پزشک فیزیوتراپی می تواند قبل وبعد از انجام جراحی به بیمار کمک کند؟
پزشک فیزیوتراپی با مشورت با جراح می تواند براساس نوع جراحی مثلا انجام جراحی تعویض مفصل زانو به شما بگوید که چه میزان فعالیت وچه نوع فعالیت هایی را می توانید انجام دهید، پزشک فیزیوتراپی وجراح ممکن است به شما توصیه کنند، قبل ازانجام جراحی برای افزایش استقامت وتحرک ماهیچه ها تمرینات فیزیوتراپی انجام دهید. انجام این تمرینات قبل ازانجام جراحی می تواند به ریکاوری و احیا بیمار بعد از جراحی کمک کند.
بعدازانجام جراحی پزشک فیزیوتراپی برنامه توانبخشی مخصوص هربیمار برای بازگشت استقامت وتحرک به مفصل را طراحی میکند این برنامه توانبخشی به بیمار کمک میکند تا بعد ازانجام جراحی بتواند فعالیت های روزانه خود را مانند قبل انجام دهد
