دیابت یا بیماری قند،یک اختلال متابولیک (سوخت و سازی) در بدن است. در بیماری دیابت توانایی تولید انسولین در بدن از بین می‌رود و یا بدن در برابر انسولین مقاوم شده و بنابراین انسولین تولیدی نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را انجام دهد. نقش اصلی انسولین پایین آوردن قند خون توسط مکانیزم‌های مختلفی است. انسولین هورمونی است که از غده لوزالمعده ترشح می گردد. غذایی که مصرف می کنیم در بدنمان به نوعی قند به نام گلوکز تبدیل می شود. انسولین به گلوکز کمک می کند که وارد سلول های بدن شود تا به انرژی تبدیل گردد بدون انسولین، گلوکز به جای ورود به سلول در بدن جمع می شود.
انواع دیابت و علایم آن
دیابت نوع اول
مجموعه ای از عوامل ژنتیکی ، محیطی و ایمونولوژیکی در ایجاد این نوع دیابت دخیل می باشند که نهایتاً با تخریب سلولهای تولید کننده انسولین سبب بروز علائم بیماری می شوند . تخریب این سلولها در اثر عملکرد سیستم ایمنی بدن برعلیه سلولهای انسولین ساز در طی ماهها تا سالها رخ داده و تصور می شود که یک عامل عفونی یا محیطی در شروع این روند تخریب موثر است .
– بیماری به طور عمده در کودکان و نوجوانان دیده می شود لیکن در تمام سنین نیز می تواند ایجاد گردد .
– کاهش وزن بدون علت موجه در این نوع بیماری مشهود است .
– 5 تا 10 درصد کل مبتلایان به دیابت را این نوع دیابت تشکیل می دهد.
– علائم همیشه پر سر و صداست و با پرنوشی ، پرخوری و پرادراری همراه است .
– تزریق انسولین به مبتلایان این نوع دیابت برای ادامه زندگی ضروری است .
دیابت نوع دو
دیابت نوع دو زمانی اتفاق می افتد که بدن قادر به تولید انسولین به اندازه کافی نباشد و یا انسولین تولیدشده نتواند به خوبی مورد استفاده قرار بگیرد. با رژیم غذایی، داروهای خوراکی و فعالیت های جسمی می توان این نوع دیابت را کنترل کرد دیابت نوع 2 اغلب در افراد بالغ دیده می شود و شایع ترین نوع دیابت است و 90 درصد کل دیابتی ها را شامل می شود. سن شیوع در میانسالی و عمدتاً پس از سی سالگی است گرچه سن ابتلا به بیماری پیوسته در حال کاهش است .
– این نوع دیابت 90 تا 95 درصد کل مبتلایان به دیابت را تشکیل می دهد .
– مبتلایان عمدتاً چاق بوده یا اضافه وزن دارند .
– توارث نقش مهمی در ابتلا به این بیماری دارد گرچه عوامل محیطی مثل زندگی صنعتی و شهرنشینی عامل اصلی افزایش تعداد مبتلایان می باشد .
– علائم در دیابت نوع دو عمدتاً غیر اختصاصی هستند و می تواند شامل پرنوشی ، پر اداری ، پرخوری ، گزگز اندام ها ، تاری دید ، احساس کسالت و بی قوتی ، کاهش وزن ، تأخیر در بهبود زخم ها ، ابتلا مکرر به عفونت های قارچی ، خارش پوست و یبوست باشد .
دیابت بارداری
هر نوع افزایش گلوکز خون در طی بارداری که به حد بالا ۵–۱۰٪ جمعیت برسد دیابت بارداری خوانده می‌شود.دیابت بارداری ۳–۸٪ از بارداری‌ها را درگیر می‌کند و همچنین یکی از عوامل خطر برای نتایج بد بارداری است. همچنین این وضعیت مستقلاً می‌تواند باعث ایجاد دیابت نوع ۲ شود. تحقیقات نشان داده‌اند که ۵۰٪ از این زنان طی ۲۰–۳۰ سال بعد دچار دیابت خواهند شد.
مراقبت های خوراکی لازم برای انواع دیابت:
برخی از توصیه‌های تغذیه‌ای و بهداشتی برای داشتن زندگی بهتر با دیابت عبارتند از:
– برای داشتن یک برنامه صحیح دارویی و رژیم درمانی به پزشک و کارشناس تغذیه مراجعه کنید.
– بجای مصرف مواد قندی ساده مانند قند، شکر، مربا، عسل و … از خشکبار و میوه‌های خشک استفاده کنید.
– میزان مصرف روغن‌های جامد و چربی را در رژیم غذایی خود محدود کنید و در برنامه غذایی خود تا حد امکان از روغن زیتون استفاده کنید.
– از گوشت‌های بدون چربی و مرغ بدون پوست استفاده کنید.
– مصرف ماهی دو بار در هفته توصیه می‌شود.
– از روش‌های پخت آب‌پز، بخارپز، تنوری کردن و کباب کردن به جای سرخ کردن استفاده کنید.
– از شیر و فراورده‌های لبنی کم چرب استفاده کنید.
– برای کنترل وزن در حد مطلوب، انجام ورزش و فعالیت‌های بدنی مناسب و رعایت رژیم غذایی صحیح زیر نظر پزشک و کارشناس تغذیه، توصیه می‌شود.
– انجام فعالیت‌های ورزشی متناسب با شرایط و وضعیت سلامت فرد، نرمش‌های ملایم روزانه، حداقل 15 دقیقه پیاده‌روی بعد از غذا توصیه می‌شود.
– هرگز با شکم خالی و گرسنه ورزش یا پیاده‌روی نکنید.
– برای اطمینان از سلامت چشم و کلیه‌های خود، به طور منظم به پزشک متخصص مراجعه کنید.
– شست‌وشوی روزانه پاها با آب ولرم و صابون مناسب و خشک کردن با حوله نرم توصیه می‌شود.
10 غذای مناسب برای افراد دیابتی:
سیب
اكثر متخصصان تغذیه توصیه می‌كنند حتما در رژیم غذایی خود سیب را بگنجانید زیرا سیب كالری بسیار پایینی دارد و فیبر آن بسیار بالاست و جلوی گرسنگی را می‌گیرد. سیب همچنین دشمن كلسترول بد است و میزان قندخون را كاهش می‌دهد.
آواكات
پاین میوه غنی از اسیدهای چرب مونوی غیراشباع است كه سبب كند شدن هضم و پیشگیری از افزایش قندخون بعد از صرف غذا می‌شود.
جو
می‌توانید جو را جایگزین برنج سفید كنید تا میزان قندخونتان بعد از صرف غذا حدود 70 درصد كاهش یابد و تا ساعت‌ها ثابت بماند. فیبرهای حلال جو هضم را كند كرده و سبب جذب تدریجی قند می‌شود.
سبزیجات
فیبر حلال تمامی سبزیجات می‌تواند قندخون بالا را مهار كند. در ضمن سبزیجات غنی از پروتئین هستند و به راحتی می‌توان آنها را جایگزین گوشت قرمز كرد.
گوشت گاو
می‌توانید قسمت‌های كم چرب گوشت گاو را انتخاب كنید و یك‌چهارم بشقاب‌تان را در هر وعده غذایی به آن اختصاص دهید. رساندن به اندازه پروتئین به بدن باعث می‌شود مدت طولانی‌تری سیر بمانید و در صورت لاغر شدن حجم بافت ماهیچه‌ای‌تان كاهش نیابد. در ضمن مصرف پروتئین به افزایش متابولیسم كمك می‌كند.
میوه‌های گوشت‌دار
دانه‌دار انواع میوه‌های گوشتی حاوی یك یا چند دانه كه به رنگ‌های قرمز یا بنفش موجود است مانند انواع انگور حاوی تركیبی طبیعی به نام آنتوسیانین هستند. محققان می‌گویند این دانه‌های رنگی می‌تواند سبب كاهش قندخون شده و در عین حال محرك تولید انسولین در بدن باشند.
بروكلی
بروكلی غنی از كروم بوده كه در درازمدت نقشی اساسی و مهم برای تنظیم قندخون دارد.
هویج
هویج یكی از منابع طبیعی غنی از بتاكاروتن است كه می‌تواند خطر ابتلا به دیابت را كاهش داده و قندخون را تنظیم كند.
گوشت مرغ
گوشت سینه مرغ در مقایسه با ران یا سایر قسمت‌ها چربی كمتری دارد. توصیه ما به شما این است كه در هر شرایطی به هیچ عنوان پوست مرغ را به خاطر چربی بالایی كه دارد نخورید.
تخم مرغ
مطمئن باشید خوردن یك یا دو عدد تخم‌مرغ در روز كلسترول خونتان را بالا نمی‌برد و در عوض ساعت‌ها شما را سیر نگه می‌دارد.
تشخیص دیابت:
اگر شما براي آزمايش قندخون مراجعه کنيدو قند ناشـتاي شـما زير 100 باشـد يک فـرد طبيعي ازنظرقـندخون هسـتيد ونگراني بابت بيمـاري ديـابت نداريد. اما اگر اين عدد (قند ناشتاي صبح) از 126 بالاتر باشد و يا پس از مصرف 75 گرم گلوکز يا همان شربت قندي که به شما براي اين تست مي خورانند اين عدد بالاي 200 باشد شما مبتلا به ديابت هستيد. بعضي اوقات قند بالاي 200 به همراه علائم پرنوشي و پرادراري است. اما در ميان اين 2 گروه (سالم و بيمار)، افرادي وجود دارند که قند خونشان در محدوده وسط يعني بين 100 تا 126 است. اين گروه را که بعداً قرار است ديابت بگيرند، افراد پري ديابت يا دچار اختلال در تحمل گلوکز مي ناميم که نيازمند درمان نيستند و بايد با اصلاح شيوه زندگي خود و کاهش وزن و ترک غلط تغذيه اي از ابتلاي زودرس به ديابت پيشگيري کنند.
از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)