درمان چرخش و انحراف پنجه پا به داخل

مقدمه

انحراف پنجه پا (متاتارسوس ادکتوس) به داخل یک بیماری مادرزادی است که بوسیله ورزش و نرمش، حرکات اصلاحی، کفش طبی، بریس و ارتز، گچ گیری، فیزیوتراپی و در نهایت با عمل جراحی قابل درمان می باشد.

متاتارسوس ادکتوس چیست؟

متاتارسوس ادکتوس یک بیماری بدشکلی مادرزادی که درپنجه پا رخ میدهد وباعث انحراف وخمیدگی و چرخش پنجه پا به داخل میشود به صورتی که شکل پنجه به شکل C انگلیسی میشود.این انحراف که چرخش پا به داخل متاتارسال اتفاق می افتد وبروی انگشتان پا تأثیرگذاراست وانگشتان به سمت داخل جمع میشود بدشکلی است که برروی ناحیه میانی پا رخ میدهد.

تشخیص عارضه متاتارسوس ادکشن بوسیله حالت ظاهری پنجه پا وعمدتا تشخیصات کلینیکی انجام میشود. علت این عارضه به صورت قطعی ناشناخته است اما فشار وطرز قرارگیری ناصحیح پنجه پا متیواند یکی ازدلائل بروز این عارضه باشد. عوامل ارثی هم میتواند درایجاداین عارضه نقش داشته باشند.

علت

علت چرخش پنجه پا به داخل موقعیت قرارگیری پنجه هنگام شکل گیری پا دررحم مادر است براثرمواردزیر پنچه دچارانحراف میشود:

1-   ناحیه تحتانی کودک دررحم به حالت پایین است وحالت آن غیرطبیعی است

2-   مادردارای شرایطی است که درپزشکی به آن oligohydramnios (کمبود مایع آمنیون)گفته میشود دراین شرایط مادر نمیتواند آمونیون لازم را تولید کند.

این شرایط ممکن است درخانواده سابقه داشته باشد.

عارضه متاتارسوس ادکتوس به ندرت اتفاق می افتد و یکی ازدلائل به داخل بودن پنجه افراداست.

نوزادانی که دچاراین عارضه هستند ممکن است دچار عارضه دیگری به نام دیسپلازیا dysplasia (دش رویش) لگن هم باشند این عارضه باعث میشود که استخوان ران درداخل حفره لگن قرارنگیرد.

علائم

ممکن است والدین متوجه حالت بدشکلی استخوان پای کودک خود شوند دراین حالت پنجه پا به طرف داخل است ویک چرخش به زیردرمقایسه با پنجه های طبیعی دارد. حالت خمیدگی نوک پا ازداخل به شکل مقعراست درحالیکه ناحیه خارجی خمیدگی محدب دارد برخلاف اختلال پای چنبری(بیمارانی که دچاراین عارضه هستند را مشاهده کنید) در عارضه متاتارسوس پاها دچار افتادگی نمیشود .

متخصصان میزان عارضه متاتارسوس رابا انجام تست هایی مانند حرکت پاها ارزیابی میکنند. دراین حالت پنجه پا دچارانحراف است اما ممکن است قابل انعطاف باشد وناحیه hindfoot (نزدیک پاشنه پا )حالت طبیعی دارد.

تشخیص

تشخیص متاتارسوس بامعاینه فیزیکی بیمار انجام میشود ودارای خصوصیات خاص است .

1-   پاها به طرف داخل است.

2-   ناحیه میانی پا حالت مقعر وناحیه تحتانی آن حالت محدب است.

3-   عارضه متاتارسوس باعث افزایش ارتفاع کمان پا شود.

4-   ممکن است بین انگشت شست وانگشتان دیگریک فاصله باشد.

درمان

درمان های خاصی برای درمان عارضه متاتارسوس وجوددارد که توسط پزشک اطفال انجام میشود و براساس موارد زیر است:

1-   سن ، سلامتی عمومی ، سابقه بیماری

2-   میزان شدت عارضه

3-   میزان تحمل کود ک برای انجام درمان های خاص ،جراحی ،درمان های دیگر

4-   انتظارات بیمار برای درمان

5-   نظر وعقیده شما

هدف این درمان ها بهبود حالت پنجه پا است این درمان ها برای نوزادان مختلف متفاوت است که شامل موارد زیراست:

1-   نظارت دقیق برکودکانی که پنجه پاهایشان باحالت بدشکلی انعطاف دارد

2-   تمرینات کششی یا دستی

3-   کچ گرفتن استخوان

4-   کفش های اصلاح کننده

5-   بریس ها اصلاح کننده

6-   جراحی

حرکات اصلاحی

تمرینات کششی

تمرینات کششی بسیارموثراست. بوسیله تمریناتی که برای پای کودکان انجام میشود میتوان باعث خم شدن پاها به سمت بیرون شد درادامه تمرینات کششی به شما پیشنهاد میشود

1-   اولین مرحله کشش پاهای کودک گرفتن محکم پاها بایک دست است  انگشت شست خود را درناحیه خارجی ساق پا وانگشت سبابه راداخل وروی پاشنه پا قراردهید ازدست چپ برای پای راست وازدست راست برای پای چپ استفاده کنید(حالت1)

2-   ازدست دیگر استفاده کنید شست دست خود را درزیر انگشتان پا قراردهید شستتان باید ازهمه انگشتان محافظت کند پنچه پا را بین انگشت شست وانگشت سبابه نگه دارید طوریکه کف پا کمی خم شود(حالت 2)

3-   پاها رابه صورت افقی به سمت بیرون فشاردهید این حرکت را 15 مرتبه تکرارکنید(حالت3)

فیزیوتراپی

پزشک اطفال ممکن است درمان هایی مانند فیزیوتراپی را توصیه کند درادامه تعدادی درمان های فیزیوتراپی برای اصلاح انگشت کبوتری آمده است

مرحله اول

ازکودک خود بخواهید که به صورت مستقیم وصاف برروی صندلی مخصوص کود ک بشیند اصولا کودکانی که دچار انگشتان کبوتری شکل هستند هنگام نشستن برروی صندلی ساق پایشان را جمع میکنند به کودک کمک کنید هنگام نشستن برروی صندلی پاهای خود را جمع نکند و کف پایش کاملا صاف برروی زمین قرارداشته باشد وبوسیله پاهای اصلاح شده وبه سمت بیرون برروی یک قطعه کاغذ جای پای خود را بگذارد بوسیله این روش یک تمرین حالت بازی برای کودک ایجاد کنید ازکودک خود بخواهید برروی صندلی بشیند وپاهایش را برروی جای پایی که برروی کاغذ کشیده شده است قراردهد این تمرین میتواند به صورت منظم ودرحال غذاخوردن کودک،نقاشی کردن یاخواندن انجام شود  این تمرین را تاموقعی که حالت انگشت کودک بهبود بیابد انجام دهید.

مرحله 2

سطح زمین اتاق نیشمین یا باغ را ازهرگونه وسیله ای تخلیه کنید وکاملا سطح آن رامسطح کنید تاازهرگونه آسیب دیدگی کودک جلوگیری شود به کودک خود بیاموزید که چگونه به عقب راه برورد این تمرین را به مدت 10تا 20 دقیقه تاجایی که متیواند انجام دهد این تمرین به استقامت مفصل لگن وصاف شدن پاها هنگام راه رفتن کمک میکند این تمرین رابه صورت منظم ودرحین بازی وپیاده روی کودک انجام دهید.

مرحله 3

یک سطح کوتاه برای کودک خود درست کنید تا روی آن راه برود یک صفحه چوبی بوسیله دوقطعه مربع یا دو آجر قراردهید ارتفاع این مربع ها باید 3 تا5 اینچ باشد تا ازخطر افتادن کودک وآسیب دیدگی او جلوگیری شود به کودک خود کمک کنید به صورت کامل 2 تا4 مرتبه دریک روز ازروی این مربع ها عبور کند واین تمرین را تازمان اصلاح شدن پنجه انجام دهد این تمرین به کودک کمک میکند که پاهای خود را به صورت صحیح برروی مربع ها قراردهد وباعث استقامت ماهیچه که لگن رامحافظت میکند وتنظیم شدن قلم پامیشود.

گچ گرفتن همراه با آرتوزوکفش مخصوص

اگر بدشلی پاها تاسن 6 تا 9 ماهگی درکودک بهبودنیافت پزشک اطفال گچ گرفتن،وسایل ارتوتیک ودرمانی وکفش ها اصلاحی را برای درمان تجویزمیکند.

کودک باید گچ را 6 تا 12هفته برروی پای خود استفاده کند وهردو هفته آنرا تغییردهد این گچ ها تا ناحیه با لای زانو یا بالای ران بالاترازخمیدگی زانو گرفته میشوند.زمانی که حالت پاها اصلاح شد پزشک پوشیدن کفش های مخصوصی را برای جلوگیری بازگشت پاها به حالت قبلی را به بیمار توصیه میکند.اگردرمان ها کاملا موفقیت آمیزباشد کودک متیواند بعداز سن یک سالگی ازکفش ها معمولی استفاده کند.

دستورالعمل گچ

1-   بعداز گرفتن گچ به دور پاها حدود 24 تا 48 طول میکشد تا گچ خشک شود تااین زمان ازهرگونه فشاروخم کردن وتحمیل فشار برروی گچ خودداری کنید.

2-   اجازه ندهید که گچ خیس شود اگر قبل ازمراجعه بعدی به پزشک گچ شکست یا نرم شد با پرستاران ارتوپد درمرکز اورژانس تماس حاصل فرمایید.

3-   اگر انگشتان کودک دچار تورم یا خنکی یا تغییررنگ آبی یا بنفش شد حتما به پرستاران ارتوپد اطلاع دهید ویا کودک را به مرکز اورژانس ببرید.

4-    شما ممکن است تمایل داشته باشید که گچ را خودتان درخانه بازکنید برای انجام این کار 4 قاشق غداخوری سرکه رابا یک چهارم آب گرم مخلوط کنید وکچ را درآن قراردهید تا ازپا جدا شود.

استفاده ازبریس مخصوص

استفاده ازبریس های اصلاحی  که اخیرا ساخته شده است بسیار رایج است زیرا به کمک این بریس ها متیوان همانند کچ عضو را درمان کرد بریس ویتن Wheaton نوعی ازبریس آماده است که برای  اصلاح انگشتان پا دراکثرموارد مگردرموارد بسیارشدید به کارمیرود پزشک نحوه استفاده این بریس را به والدین آموزش میدهد ودرصورت نیاز دو بار دریک روز باید برداشته شود. این بریس بسیار راحت تر،ارزان تر،موثرتراز گرفتن گچ است درصورت استفاده ازبریس اصلاح پابعدا ز4 تا6 هفته انجام میشود ودرصورتی که بریس فقط شب ها استفاده شود این اصلاح 3 ماه طول میکشد.

عمل جراحی

درصورتی که عارضه چرخش پنجه به جلو هیچ توجهی نشده باشد و این عارضه بوسیله درما ن های بدون جراحی بهبود نیافته باشد عمل جراحی نیازاست. درصورت نیاز به جراحی چندین نوع جراحی وجود دارد که براساس سن بیمار میزان بدشکلی پا انجام میشود. درموارد خفیف بااستفاده ازآزاد کردن بافت های نرم وانتقال تاندون ها میتوان بدشکلی پا رااصلاح کرد ودرمواردشدیدبا شکاف استخوان ها ودوباره قراردادن آنها درجای خود بدشکلی پا اصلاح میشود. بعد از انجام هرکدام ازاین جراحی ها استفاده ازبریس اصلاحی ،کفش های ارتوزوکفش ها درمانی نیازاست.

نتیجه گیری

متاتارسوس ادکتوس یک بیماری مادرزادی قابل درمان است که با استفاده از بریس، فیزیوتراپی، گچ گیری، حرکات اصلاحی و عمل جراحی قابل درمان بوده و بهبود می یابد. از این رو اگر کودکتان با این نقص متولد شد، جهت مداوای آن درنگ نکنید تا در آینده فرزند دلبندتان با مشکلی مواجه نشود.