درد پاشنه پا: درمان و علت

درد پاشنه پا چیست؟

درد پاشنه پا (التهاب غلاف کف پا یا فاسئیت پلانتار) شایع ترین بیماری پا در افریقای جنوبی است. تخمین زده می شود که 200000 نفر در این کشور مبتلا به درد پاشنه پا  و همچنین درد کف پا هستند. در برخی موارد ممکن است خار پاشنه هم وجود داشه باشد. دیگر انواع درد پاشنه پا عبارتند از تاندونیت آشیل و بورسیت تاندون آشیل که در آن ها درد در پشت پاشنه پا احساس می شود. کودکان خردسال هم می توانند دچار درد پاشنه پای کودکان شوند که به بیماری سور هم معروف است.

علائم و نشانه ها

تجربه معمول برای افرادی که از درد پاشنه پا رنج می‌برند، درد شدید و رسوخ کننده‌ای در کف پاشنه است که هر روز صبح با برداشتن اولین قدم‌ها احساس می‌شود. این درد ممکن است در میزان مختلفی حس شود، اما به‌طور کلی بعد از استراحت به مدت طولانی، شدیدتر می‌شود.

در طول روز و با گرم شدن و انعطاف پذیری بیشتر بافت همبند ضخیم کف پا (پلانتار فاسیا) که در نتیجه حرکت کردن رخ می‌دهد، درد به طور مشخصی کاهش می‌یابد. در طول شب، پلانتار فاسیا کوتاه‌تر و بسیار سفت می‌شود، به طوری که هنگام پایین آمدن از تختخواب در صبح، باعث کشش ناگهانی بافت همبند کف پا می‌شود. این کشیده شدن ناگهانی باعث ایجاد درد قابل ملاحظه و حتی پارگی خیلی جزئی می‌شود. این مشکل همچنین بعد از نشستن برای مدت طولانی، مشاهده تلویزیون یا حتی در هنگام رانندگی اتفاق می‌افتد. افراد ممکن است علاوه بر درد پاشنه پا، سفتی ماهیچه‌های ساق پا و سفتی تاندون‌های آشیل (در پشت پاشنه) را نیز تجربه کنند.

علت ها و دلایل

فاسئیت پلانتار متداول ترین علت درد پاشنه پا است. معنای لاتین فاسئیت پلانتار عبارت است از ” التهاب پلانتار فاسیا”. پلانتار فاسیا یک نوار بلند، ضخیم و بسیار سفت از بافت کف پا است که باعث پشتیبانی قوس کف پا شده پنجه را به پاشنه متصل می کند. هر بار که قدم بر می داریم، قوس کف پا کمی صاف می شود تا ضربه را جذب کند. این نوار بافت کف پا در حالت طبیعی کاملا محکم و انعطاف پذیر است. متاسفانه (در این زمینه) همه به یک اندازه خوش شانس نیستند. دینامیک ضعیف پا (چرخش به داخل/ پرونیشن بیش از حد) یا افزایش وزن در برخی افراد می تواند باعث شود هر بار پا به زمین برخورد می کند پلانتار فاسیا بیش از حد کشیده شود. چنین چیزی در طول زمان باعث می شود که رباط فاسیا از ضعیف ترین نقطه ی اتصال به استخوان پاشنه (کالکانئوس) جدا شود.

کشش مکرر ناشی از فشار دائم منجر به پارگی خیلی جزئی بافت و تورم محلی که پلانتار فاسیا به استخوان پاشنه متصل شده و در نتیجه درد پاشنه می شود. هر زمان که پا در حال استراحت است مانند زمان خوابیدن، نشستن یا رانندگی پلانتار فاسیا رو به سفت شدن می گذارد و کوتاهتر می شود. پارگی های خیلی جزئی هنگامی در بافت بوجود می آیند که فرد می ایستد و فاسیا به سرعت کشیده می شود. این همان چیزی است که باعث ایجاد درد و سوزش در هنگام صبح و بعد از استراحت طولانی مدت می شود.

بیماری خار پاشنه پا یکی از رایج‌ترین علل درد پاشنه پا است که با درد و التهاب لیگامان بلند و ضخیمی، موسوم به فاشیای پلانتار، همراه است که از ابتدا تا انتهای کف پا کشیده شده است و استخوان پاشنه را به پنجه و انگشتان وصل می‌کند. دردهای کف پا یکی از علت های عمده درد پاشنه پا میباشد. کف پا داری یک رشته بافت سخت میباشد که به پاشنه پا وانگشتان متصل شده است ومیتواند تحریک پذیر باشد ودچار التهاب شود. یکی ازنشانه های دردپاشنه پا،درد ناگهانی است که شما هنگام برخاستن از خواب احساس میکنید. دردناحیه کمانی کف پا هم یک از نشانه های آن میباشد.

آسیب دیدن فاسیا در نهایت می تواند باعث ایجاد استخوان اضافی در استخوان پاشنه شود. چنین چیزی خار پاشنه پا یا خار زیرین پاشنه نامیده می شود. خارها به طور معمول باعث ایجاد درد نمی شوند بلکه نشانه نوعی ناراحتی در حال پیشرفت هستند.

درمان و مراحل درمانی

مراجعه به یک فیزیوتراپیست

از آنجایی که مکانیک ضعیف پا علت اصلی فاسئیت پلانتار است ارزیابی کامل و اصلاح بیومکانیک پا و کف پا برای جلوگیری از بوجود آمدن فاسئیت پلانتار در آینده یا ابتلا به خار پاشنه بسیار مهم است. فیزیوتراپیست در ارزیابی پا و اصلاح پویا وبیومکانیکی آن متخصص است. ممکن است فیزیوتراپیست ها به شما توصیه کنند که به دنبال نظر یک متخصص درمان وحفاظت پاها، که در تجویز وسایل منفعل پا مانند ارتزها تخصص دارد بروید.

تمرینات فعالانه ثبات پا، یک راه حل عالی و بلند مدت برای جلوگیری و کنترل خارهای پاشنه و فاسئیت پلانتار هستند. تحقیقات انجام شده به این نتیجه رسیده اند که اساسا 8 مرحله را باید طی کرد تا فرد دچار فاسئیت پلانتار به طور موثر توانبخشی شود و از عود بیماری جلوگیری شود. این مراحل عبارتند از:

1.  محافظت زود هنگام از محل آسیب دیده: مودالیته ها/ روش های تسکین دهنده درد و ضد التهاب
2.  بازیابی کامل دامنه حرکت
3.  بازگرداندن کنترل عضلانی بر قوس کف پا
4.  بازگرداندن کنترل عضلانی طبیعی بر پا و عضله ساق پا
5.  بازگرداندن بیومکانیک طبیعی پا
6.  بهبود تکنیک های دویدن و روی زمین فرود آمدن
7.  بازگشت به سر کار و ورزش
8.  تجزیه و تحلیل کفش

درمان خارهای پاشنه و درمان درد پاشنه پا شبیه درمان فاسئیت پلانتار است. فیزیوتراپیست مناسب ترین روش های درمان را برای بیمار انتخاب خواهد کرد.

در نهایت، هدف اصلاح بیومکانیکی است. تقویت عضلات درونی/ اینترینسیک پا (شامل عضله درشت نئی پشتی/  تیبیالیس خلفی و پرونئوس لانگوس) و کشش عضله ساق پا (عضلات گاسترو و سولئوس) تقریبا همواره مورد نیاز است. موارد تغییر شکل بیومکانیکی متوسط تا شدید را باید برای ارزیابی به فیزیوتراپیست و متخصص درمان وحفاظت از پاها ارجاع داد تا از عود و مزمن شدن آن جلوگیری شود. مصرف NSAIDها و تزریق کورتیکواستروئید هنگامی بیشترین تاثیر گذای را دارد که همراه با اصلاح بیومکانیکی صورت گیرد.

تزریق استروئیدی به نام کورتیزون

کورتیزون توسط بدن تولید می شود ولی می توان آن را با تزریق موضعی به نواحی خاصی از بدن مانند پاشنه پا وارد کرد. کورتیزون یک ضد التهاب قوی است و تقریبا بلافاصله بعد از تزریق اثر می کند و برای تسکین و درمان درد پاشنه بصورت موقتی، بسیار مؤثر است و نیاز است که هر چند ماه یکبار تزریق های دیگری انجام شود. تزریق کورتیزون به آن میزان که بیماری را تسکین می دهد آن را درمان نمی کند و می تواند بسیار دردناک باشد.

شوک (شاک) ویو تراپی

درمان شوک ویو از خارج بدن در امریکا بیشتر از افریقای جنوبی استفاده می‌شود. استفاده از این روش تنها برای درمان فاسیئیت پلانتار و آرنج تنیس بازان مجاز و قانونی است. نظریه پشت این درمان این است که شوک ویو می‌تواند جریان خون جدیدی را به ناحیه مبتلا به بیماری برساند و این خون مواد غذایی و اکسیژن مورد نیاز برای بهبودی را به همراه می‌آورد. نظریه دیگر این است که مغز به درد “واکنش نشان نمی‌دهد/ سیگنال‌های درد را دریافت نمی‌کند” و شوک ویو تروما و التهاب جدیدی ایجاد می‌کند تا به مغز یادآوری کند که واکنش نشان دهد و برای بهبودی ناحیه مبتلا به بیماری، به آن مواد غذایی بفرستد. این روش‌های درمانی بسیار گران هستند و هر دوره آن‌ها بیش از 1000 دلار هزینه برمی‌دهد و بیشتر شرکت‌های بیمه این هزینه را تحت پوشش قرار نمی‌دهند.

جراحی

عموما برای فاسئیت پلانتار جراحی پیشنهاد نمی شود. تقریبا 95% از افراد دچار فاسئیت پلانتار می توانند درد پاشنه پا را بدون عمل جراحی کاهش دهند. جراحان به عنوان آخرین راه چاره قسمتی از رباط پلانتار فاسیا را برای آزاد سازی رباط از فشار وارده می برند تا التهاب را تسکین دهند. به علاوه در صورت وجود داشتن خارهای پاشنه آن ها هم برداشته می شوند.

درمان های خانگی

پیش از رفتن به نزد یک متخصص گزینه های بسیاری برای خود درمانی وجود دارند. با دنبال کردن پیشنهاداتی که در ذیل آمده اند شانس بسیار خوبی برای کاهش درد، تسکین یافتن و بهبود فاسیا خواهید داشت. چنین چیزی بخصوص زمانی صادق است که درد پاشنه پا برای کمتر از سه ماه وجود داشته است.

استراحت کردن و کاهش فعالیت

به بدن خود زمان یا فرصت بدهید. کار بدن در بهبود دادن خود عالی است. التهاب، واکنش بدن به آسیب دیدگی است. به بدن خود اجازه دهید تا به منظور بهبود دادن پارگی های خیلی جزئی به ناحیه ملتهب خون و مواد غذایی برساند. باید از ورزش کردن، دویدن یا راه رفتن در مسافت طولانی اجتناب کنید. حداقل برای شش ماه از پوشیدن کفش های پاشنه دار و ایستادن بیش از ضرورت اجتناب کنید.

تمرینات ورزشی

بهترین دفاع ما برای کاهش فشار وارده به پلانتار فاسیا عضلات انعطاف پذیر هستند. در بسیاری افراد عضلات ساق پا و تاندون های آشیل سفت هستند. این عضلات سفت الگوی طبیعی راه رفتن را تغییر می دهند و پرونیشنی را که می تواند باعث فاسئیت پلانتار شود را تشدید می کنند. سفتی عضلات همچنین احتمال دیگر آسیب دیدگی های پا و کف پا را افزایش می دهد.

یخ و ضد التهاب ها

روزانه دو تا سه مرتبه از بسته های یخ استفاده کنید و یخ را مستقیما روی پاشنه پا قرار دهید. یخ را برای 5-10 دقیقه در آن محل نگاه دارید. این کار التهاب را کاهش داده درد را تسکین می دهد.همچنین می توان التهاب را با داروهای ضد التهاب مانند ایبوپروفن (که در آسپرین و نورفن یافت می شود) کاهش داد. این داروها همراه با یخ، التهاب ناشی از پارگی های بسیار جزئی پلانتار فاسیا را کاهش خواهند داد. ولتارن رپید هم یک ضد التهاب قوی است که برای تسکین درد مفید است.

محافظت از قوس کف پا با استفاده از ارتزها

برای حمایت و تراز کردن مجدد قوس کف پا، پزشکان، متخصصان درمان و حفاظت از پاها و فیزیوتراپیست‌ها توصیه می‌کنند از ارتزهای کفی یا همان کفی‌های طبی استفاده کنید. این کفی‌های طبی به عنوان عامل اصلی درمان دینامیک نامناسب پا و درد پاشنه شناخته می‌شوند. راه رفتن نادرست که ناشی از پرونیشن بیش از حد است باعث بوجود آمدن الگوی راه رفتنی می‌شود که به پلانتار فاسیا آسیب می‌زند. استفاده از پشتیبان طبی قوس کف پا راه حلی است برای تغییر فیزیک بدنی که باعث ایجاد پارگی‌های بسیار جزئی می‌شود.

اگرچه درد پاشنه می‌تواند یک عامل مختل‌کننده در زندگی روزمره باشد، اما با اجرای درمان‌های خانگی و در صورت نیاز، انجام درمان‌های فیزیوتراپی و ورزشی می‌توان به سرعت نسبت به رفع و درمان این مشکل پرداخت.