توصیه میشود که پزشکان درمان بیماریهای کمر را با جراحی آغاز نکنند و این را به عنوان آخرین راه حل در نظر بگیرند. عمل جراحی یک روش تهاجمی است و همانند سایر روشهای جراحی، دارای خطرات و عوارض خاص خود است. بسته به نوع عمل جراحی، بیماران باید به مدت هفتهها یا ماهها استراحت کنند تا بهبود یابند. عود کمردرد پس از عمل جراحی ممکن است یکی از مشکلات مرتبط با عمل جراحی باشد که نیازمند توجه و مراقبت پزشکی است.
بهطور معمول، پزشکان برای کمک به بهبود و کاهش التهاب محلی در بدن بیماران، داروهای ضد درد غیرمخدر، فیزیوتراپی و تزریق استروئید تجویز میکنند. اگر هیچکدام از روشهای غیرجراحی برای کاهش درد موثر نباشند، پزشکان به جراحی برای بیمار روی میآورند.
در این مقاله، علل، علائم، درمان و فرایند توانبخشی درباره کمردرد پس از عمل جراحی بررسی خواهند شد.
فهرست مطالب
کمردرد بعد از عمل باز کمر
جراحیهای مختلفی برای ستون فقرات وجود دارد که هرکدام با اهداف متفاوتی انجام میشوند. متداولترین جراحیها مانند لامینکتومی یا فروامینوتومی یعنی برداشتن استخوان، دیسککتومی یعنی از بین بردن مواد خارج شده از دیسک، فیوژن قدامی کمر (ALIF) و فیوژن خلفی (PLIF) یعنی اتصال و همجوشی بین ساختارها و قسمتهای مختلف ستون فقرات، اصلاح اسکولیوز و برداشتن تومور نخاعی و غیره در پزشکی انجام داده میشوند.
گاهی دردهای پس از جراحی، سندرم شکست جراحی کمر نیز نامیده میشوند. سندرم شکست جراحی كمر صرفاً یک درد مداوم یا درد جدید پس از جراحی ستون فقرات یا کمر است. این درد معمولاً در کمر و گاهی در پاها نیز احساس میشود. کمر درد بعد از جراحی معمولاً با این شرایط همراه است. با این حال سایر علل و مشکلات مرتبط نیز باید ارزیابی شوند.
علت کمردرد بعد از عمل باز کمر
دلایل کمردرد بعد از عمل باز کمر میتواند به عوامل زیادی مرتبط شود. از آنجا که در طی جراحی ستون فقرات، لایههای وسیعی از بافتهای زیرپوستی، استخوانها و رباطها شکافته میشود، پزشکان معتقدند که ترکیبی از عوامل میتوانند دلیل کمردرد بعد از عمل باز کمر باشند. از این رو یک علت واحد را نمیتوان برای کمردرد بعد از عمل باز کمر انتخاب کرد. با این حال برخی از شایعترین دلایل کمر درد پس از جراحی به شرح زیر است:
- درد ممکن است به دلیل درگیری ریشه عصب، برش بافت، اسپاسم عضلات یا ترکیبی از همه این عوامل ایجاد شود. بافتهای مختلفی مانند مهرهها، دیسکهای بین مهرهای، رباطها، ریشههای عصب نخاعی، مفصل فاست، فاشیا و عضلات از مهمترین عواملی هستند که در ایجاد کمردرد بعد از عمل باز کمر نقش مهمی دارند.
- تشکیل بافت اسکار به نام فیبروز اپیدورال در مرحله بعد از عمل بسیار شایع است. این مشکل به دلیل التهاب پس از عمل است که با توسعه بافت فیبروتیک در فضای اپیدورال پایان مییابد. اگر این بافت در ریشه عصبی ناحیه کمر قرار بگیرد، چسبندگی فیبروز به پایین ریشه عصب فشار میآورد. این مشكل منجر به فشرده شدن ریشه عصب شده و اغلب باعث درد شدید میشود.
- انواع مختلفی از گیرندههای درد و گیرندههای مکانیکی میتوانند این احساس درد را ایجاد کرده و به قسمتهای مختلف بدن منتقل کنند. بنابراین مکانیسمهای مختلفی مانند درد، التهاب، نوروپاتیک و غیره با فشرده کردن اعصاب، التهاب بیش از حد یا نوعی تحریک مکانیکی باعث ایجاد کمردرد بعد از عمل باز کمر میشوند.
علائم کمردرد بعد از عمل باز کمر
کمردرد پس از عمل باز کمر، علامتی است که به طور عمومی شناخته شده است. اما بیماران میتوانند در ارتباط با این نوع دردها مشکلات متعددی را گزارش دهند. علائم شایع کمردرد پس از عمل جراحی عبارتند از:
درد در منطقه کمر: این علامت اصلی کمردرد پس از عمل است. ممکن است کمردرد پس از عمل باز کمر به دلیل مشکلات قبلی کمر ایجاد شود یا دلیل جدیدی داشته باشد.
تفاوت در نوع درد: نوع کمردرد پس از عمل ممکن است به دلیل شباهت در نوع و ماهیت درد، با کمردرد قبل از عمل اشتباه گرفته شود.
مدت زمان درد: کمردرد پس از عمل میتواند شدیدتر باشد و ممکن است به مدت 3 تا 5 روز یا بیشتر ادامه یابد.
درد ناشی از فیبروز اپیدورال: این نوع درد معمولاً بین 6 تا 12 هفته پس از عمل جراحی ستون فقرات ظاهر میشود. در این مورد، درد اولیه ممکن است به طور موقت تسکین یابد، اما سپس دوباره بروز کند. به عبارت دیگر، این نوع کمردرد میتواند ماهیت دورهای یا مداوم داشته باشد.
درد بعد از مدت زمان طولانی: برخی افراد ممکن است یک یا چند سال پس از جراحی کمر با درد مواجه شوند، که ناشی از بافتهای اسکار نیست. این نوع درد ممکن است ناشی از آسیب دیگری باشد که باید با استفاده از آزمایشات مناسب ارزیابی شود.
تمایز درد مزمن کمر: باید توجه داشت که درد مزمن کمر را نباید با کمردرد پس از عمل اشتباه گرفت. زیرا درد پس از عمل به آرامی بروز میکند و به تدریج بهبود مییابد.
درمان کمردرد بعد از جراحی
درمان کمردرد پس از عمل بر روی کمر بیشتر به عواملی مانند نوع و محل عمل جراحی و شکایات خاص بیمار بستگی دارد. بررسی دقیق شرایط بیمار و معاینه فیزیکی دو عامل اساسی برای تشخیص صحیح هستند. همچنین فناوریهای تصویربرداری مانند اشعه ایکس و MRI نیز میتوانند به دقت بیشتر در تشخیص کمک کنند.
بنابراین، برای کاهش درد شدید پس از عمل، بسیاری از بیماران از داروهای خوراکی و تزریقی استفاده میکنند. برخی از داروهای معمول برای درمان کمردرد پس از عمل عبارتند از:
- داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی
- پاراستامول و استامینوفن
- کتامین
- کورتیکواستروئیدها
- مسکنهای مخدر مانند مرفین
سایر روشهای درمانی
درمانهای دیگر تسکین کمردرد بعد از عمل باز کمر:
- تجویز داروهای تزریقي: مرفین، بیحس کنندههای موضعی و استروئیدها داروهایی هستند که برای تسکین درد بیمار به او تزریق میشوند. از آنجا که داروهای بیهوشی موضعی و مخدرها هر دو عوارض جانبی جدی بسیاری دارند، درمان ترکیبی هر دو دارو ترجیح داده میشود. مصرف دوزهای پایین و اثر هم افزایی این داروها اثر سودمند این درمان ترکیبی است.
- تجویز داروی اپیدورال: تجویز اين دارو برای درد پس از جراحی گزینه مطمئنتری است زیرا عوارض کمتری ایجاد میکند. اما با این حال پزشک باید در طول این روشهای درمانی به طور کاملا هوشمندانهای به وضعیت بیمار نظارت داشته باشد. داروهای مخدر، بیحس کنندههای موضعی و استروئیدها داروهایی هستند که از طریق اپیدورال تجویز میشوند. در این روش میتوان از درمان دارویی منفرد یا ترکیبی استفاده کرد.
- تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS): در این روش درمانی از تحریک الکتریکی عصب استفاده میشود که برای کاهش درد و شل شدن ناحیه بسیار مفید است. از این روش بیشتر زمانی استفاده میشود که درد عصبی یا فشردگی عصب وجود دارد مانند انتقال درد یا بیحسی، و سوزن سوزن شدن در طول عصب.
- فرمولاسیونهای آهسته رهش: این یک روش جدید است که امروزه انجام آن بعد از عمل ترجیح داده میشود. این نوع دارو لیپوزومهایی را در اطراف منطقه درد رها میکند که باعث تسکین طولانی مدت درد در آن منطقه میشود.
- نوروتومی: در این روش انتهای عصب برای کاهش درد گرم میشود. عمدتاً از دارو درمانی ترکیبی برای تسکین درد و ناراحتی بیمار استفاده میشود.
توانبخشی برای کمردرد بعد از جراحی
هدف از توانبخشی کمردرد بعد از عمل باز کمر بازگرداندن سلامتی و زندگی عادی بیمار پس از درمان یا جراحی است. در مرحله بهبودی ممکن است مقداری درد و ناراحتی وجود داشته باشد. بنابراین روند توانبخشی کمردرد بعد از عمل باز کمر عمدتا شامل تمرینات درمانی، فیزیوتراپی و دارو درمانی است. این روشها بخشی ضروری در توانبخشی بعد از عمل یا پس از درمان هستند. هدف اصلی این روشها کشیدن ریشه عصب بوسیله حرکت یا برخی تمرینات ورزشی است تا عصب در طی روند بهبودی متحرک باقی بماند. این کار کمک میکند تا احتمال تشکیل فیبروز اپیدورال (بافت اسکار) که علت اصلی درد پس از جراحی است کاهش یابد.
برای کنترل درد پس از جراحی از موارد زیر استفاده میشود:
- یخ: استفاده از یخ در محل جراحی و محل درد، شدت درد و التهاب را کاهش میدهد.
- پارافین تراپی: از موم پارافین برای تسکین درد و سفتی استفاده میشود. گرما انعطاف پذیری عضلات و رباطها و همچنین گردش خون را افزایش میدهد.
تمرینات درمانی برای کمر درد بعد از جراحی
تمرینات درمانی بخشی جدایی ناپذیر از توانبخشی بعد از عمل باز کمر هستند. با این حال از آنجا که وضعیت هر بیمار متفاوت است، لازم است بیماران توصیههای پزشکی را دنبال کرده و این تمرینات را فقط تحت نظر متخصص طب فیزیکی برنامه ریزی کرده و انجام دهند. اکثر این تمرینات باید بسته به وضعیت سلامتی بیمار و پس از فروکش کردن کامل درد انجام شوند.
- کاردیو: پیادهروی، دوچرخهسواری، تردمیل برای تقویت سیستم تنفسی و قلبی.
- تقویت عضلات و تمرینات استقامتی: شنا، اسکات، استپ آپ، فلکشن شانه، کشش مفصل ران و لیفت باسن و غیره.
- کشش: کشش عضلات همسترینگ، ابداکتور لگن، و عضله چهار سر ران.
یوگا
علاوه بر ورزش، یوگا نیز یک روش خوب برای حفظ تناسب اندام و کاهش کمردرد پس از عمل باز کمر است. هرچند چندین حالت یوگا برای این منظور وجود دارد، اما توصیه میشود فقط کسانی این حرکات را انجام دهند که هنگام انجام آنها احساس راحتی داشته باشند. برای دنبال کردن تمرینات یوگا، توصیه میشود توصیههای پزشکی را رعایت کرده و با کمک یک متخصص برنامهریزی، تمرینات را به طور مرتب و پیوسته دنبال کنید.
همانطور که اشاره شد، یوگا میتواند به عنوان یک روش تمرینی مفید برای بهبود کمردرد پس از عمل باز کمر باشد. تمرینات یوگا که به طور خاص برای این منظور پیشنهاد میشوند، شامل حرکاتی مانند تنفس عمیق، پشت کردن، خم شدن، پایین آمدن و بالا رفتن از زمین، و دراز کشیدن روی پشت و شکم هستند.
هرچند که یوگا به عنوان یک روش تمرینی مفید برای کاهش کمردرد پس از عمل باز کمر محسوب میشود، اما توصیه میشود قبل از شروع هرگونه تمرین یوگا، با پزشک خود مشورت کنید و توصیههای او را رعایت کنید. همچنین، برای دستیابی به نتایج بهتر، بهتر است با کمک یک مربی یوگا، تمرینات را به درستی و با دقت انجام دهید.
پرانایاما
این روش همراه با تقویت عضلات، به آرامش جسمی و همچنین ذهنی بیمار کمک میکند. کنترل تنفس در یک ریتم سیستماتیک معروف به پرانایاما، گردش خون و اکسیژن را در ناحیه بهبودی افزایش میدهد. بنابراین به بهبودی هرچه زودتر بیمار نیز کمک میکند.
مدیتیشن
برای اینکه به آرامش ذهن و بدن خود کمک کنید میتوانید انواع مختلف مدیتیشن را انجام دهید. این روش به کاهش درد کمر شما کمک میکند و همچنین باعث بهبود وضعیت کلی سلامتی شما میشود.
