اگر به هر علتی تاندون روتاتور کاف شانه قطع شود، دچار پارگی تاندون شانه می شوید که با علائمی مانند کم شدن حرکات شانه و درد شانه همراه است و بنابراین نیاز به درمان وجود دارد. درمان پارگی تاندون شانه(روتاتورکاف) اغلب بدون جراحی و سرپایی می باشند و به ندرت نیاز به عمل جراحی توسط جراح شانه می شود.
پارگی لابروم شانه نیز یکی از علت‌های شایع دردهای شانه می‌باشد. علائم پارگی لابروم شانه مشابه بسیاری از مشکلات دیگر شانه است و افراد تا به متخصص مراجعه نکنند متوجه این مشکل نمی‌شوند.
روتاتور کاف چیست؟
روتاتور کاف شانه یک گروه بسیار مهم از چهار عضله کوچک شانه است که مفصل شانه را ثبات می بخشند، کنترل می کنند و حرکت می دهند.
هنگامی که عضلات روتاتور کاف جداگانه/به تنهایی کار می کنند حرکت چرخشی مفصل گلنوهومرال (شانه) را به نمایش می گذارند و به همین دلیل است که این عضلات روتاتور کاف (چرخش دهنده سردستی) نامیده می شوند.
عضلات کوچک ساب اسکاپولاریس، سوپراسپیناتوس، اینفراسپیناتوس و ترس چهار عضله ای هستند که جمعا به عضله روتاتور کاف معروف هستند.
پارگی روتاتور کاف چیست؟
پارگی روتاتور کاف به عبارت بسیار ساده عبارت است از پارگی تاندون های روتاتور کاف شانه. پارگی روتاتور کاف می تواند به دو طریق بوجود آید:
- تروما
- و میکرو ترومای مکرر.
پارگی های تروماتیک روتاتور کاف به سرعت یا با قرار گرفتن شانه زیر بار سنگین مثلا بر اثر افتادن یا بلند کردن وزنه سنگین بوجود می آیند. با این وجود، شایع ترین علت پارگی تاندون شانه روتاتور کاف میکرو ترومای مکرر است که می تواند در طول چندین هفته، ماه یا سال بوجود آید.
آسیب دیدگی مکرر روتاتور کاف که ناشی از کشیدگی یا گیرافتادن تاندون های روتاتور کاف است به بافت نرم آسیب زده منجر به کبودی و تورم می شود. از آنجایی که تنها یک فضای چند میلی متری وجود دارد که تاندون های روتاتور کاف را از یک سرپوش استخوانی (آکرومیون) جدا می کند تورم اضافه سریع تر باعث ایمپینجمنت (impingement)یعنی گیرکردن و فشرده شدن تاندون های روتاتور کاف می شود.
علائم و نشانه ها
ممکن است پارگی روتاتور کاف جزئی یا به صورت پارگی تمام ضخامت آن باشد.
فرد بیمار متوجه می شود که درد و ضعف شانه با افزایش شدت پارگی روتاتور کاف افزایش می یابد و مهم تر از آن کاهش کارکرد شانه است که حائز اهمیت است.
از علائم پارگی تاندون شانه به صورت جزئی ممکن است تنها با شانه درد خفیف، صدای کلیک دادن شانه در هنگام بالا بردن آن و ضعف خفیف شانه در هنگام بالا بردن یا به سمت پشت بردن دست خود را اشاره کرد.
پارگی تمام ضخامت روتاتور کاف به طور طبیعی با درد شدید شانه و ناتوانی در بلند کردن و دور کردن آرنج از بدن خود را نشان می دهد. با این وجود، در برخی موارد پارگی روتاتور کاف به قدری شدید است که تعداد قابل ملاحظه ای از فیبرهای درد هم پاره می شوند که این می تواند باعث شود روتاتور کاف کمتر درد داشته باشند ولی بسیار ضعیف باشد.
هنگامی که روتاتور کاف پارگی کوچکی دارد فرد اغلب می تواند همچنان دستش را با یا بدون درد بالا ببرد. پارگی های متوسط معمولا بسیار دردناک هستند و فرد در حرکت دادن دست خود مشکل دارد و بیشتر بیماران به خاطر درد مداوم نمی توانند بخوابند. علایم پارگی تاندون شانه ، هنگامی که پارگی بزرگی در روتاتور کاف بوجود می آید به صورتی است که ممکن است فرد دریابد که اصلا قادر به بلند کردن دستش نیست.
تشخیص
فیزیوتراپیست یا پزشک ورزشی بر اساس سابقه پزشکی فرد و یافته های بدست آمده از یک سری آزمایش های بالینی به وجود التهاب تاندون شانه و پارگی روتاتور کاف مشکوک می شوند.
سونوگرافی تشخیصی دقیق ترین روش تشخیص اندازه و محل پارگی روتاتور کاف ، جهت تصمیم گیری برای روش های درمان التهاب تاندون شانه است. ممکن است آزمایش ام آر آی هم پارگی روتاتور کاف را نشان دهد ولی این آزمایش معروف به آزمایشی است که برخی پارگی ها را نشان نمی دهد. وقتی به پارگی روتاتور کاف مشکوک هستیم آزمایش اشعه ایکس از ارزش تشخیصی کمی برخوردار است.
درمان
معمولا پارگی های کوچک و متوسط روتاتور کاف با مدیریت محافظه کارانه مناسب پارگی و درمان فیزیوتراپی التیام می یابند. متاسفانه، در صورتی که فیزیوتراپی در درمان شانه درد به فرد کمکی نکند ممکن است پارگی های بزرگ روتاتور کاف به عمل جراحی روتاتور کاف نیاز پیدا کنند.
درمان زودهنگام پارگی روتاتور کاف حائز اهمیت است. تاخیر در درمان به انقباض تاندون روتاتور کاف منجر خواهد شد که این می تواند بهبود یافتن یا جراحی ترمیمی روتاتور کاف را دشوارتر کرده احتمال موفقیت آمیز بودن آن را کاهش دهد. درمان پارگی روتاتور کاف هنگامی بهترین نتایج را بدست می دهد که آسیب دیدگی روتاتور کاف تازه باشد.
فیزیوتراپی و ورزش
پارگی های روتاتور کاف از مشکلات شایع هستند. آسیب روتاتور کاف در صورت بازگشت خیلی سریع فرد به سر کار یا ورزش بدتر می شوند بخصوص اگر برنامه توانبخشی تا انتها کامل نشده باشد. به علاوه پزشکان بی تجربه شانه معمولا این پارگی ها را به خوبی درمان نمی کنند.
روتاتور کاف یک گروه مهم از عضلات کنترل کننده و ثبات بخش است که باعث “در مرکز قرار گرفتن” مفصل شانه می شوند. به عبارت دیگر، روتاتور کاف سر گوی مانند مفصل شانه را در مرکز حفره کوچک آن نگاه می دارد. چنین چیزی مانع از دیگر آسیب دیدگی های شانه مانند ایمپینجمنت روتاتور کاف یا دررفتگی شانه می شود.
محققان به این نتیجه رسیده اند که توانبخشی موثر پارگی روتاتور کاف و پیشگیری از عود آن اساسا مشتمل بر 7 مرحله است.
این مراحل عبارتند از:
- محافظت زودهنگام از محل آسیب دیدگی: رعایت نکات مربوط به تسکین درد و مقابله با التهاب
- بازیابی دامنه حرکت کامل شانه
- بازگشت توانایی کنترل کتف
- بازگشت عملکرد طبیعی گردن- قفسه صدری-کتفی- شانه
- بازگشت قدرت روتاتور کاف
- بازگشت سرعت بالا، قدرت، حس عمقی و چابکی
- بازگشت به سر کار و ورزش
فیزیوتراپیست درمورد اهداف، چارچوب زمانی و برنامه تمرین پارگی تاندون شانه با فرد بیمار گفتگو می کند تا فرد را به نحو احسن برای بازگشت کامل به سر کار و ورزش آماده کند. نتیجه کامل هنگامی بدست می آید که فرد در نهایت سرعت، قدرت، چابکی و عملکرد و با علم به اینکه یک برنامه توانبخشی کامل احتمال آسیب دیدگی دوباره وی را به حداقل رسانده است عمل می کند. هیچ چارچوب زمانی خاصی برای پیش رفتن از یک مرحله درمان روتاتور کاف به مرحله بعدی وجود ندارد. در طول بررسی های بالینی توسط فیزیوتراپیست وضعیت توانبخشی آسیب روتاتور کاف از روی عوامل بسیاری تشخیص داده می شود.
فرد بیمار درخواهد یافت که در بیشتر موارد، با بهبود ارزیابی بالینی و عملکرد وی، فیزیوتراپیست بی وقفه از یک مرحله توانبخشی به مرحله دیگر به پیش می رود. به علاوه توجه به این مسئله حائز اهمیت است که پیش رفتن از هر مرحله به مرحله دیگر باید با دقت کنترل شود زیرا تلاش برای پیش رفتن خیلی زود به سطح بعدی می تواند منجر به آسیب مجدد و جلوگیری از دستیابی به هدف شود. خواهشمند است برای آگاهی مشخص تر از آسیب دیدگی روتاتور کاف، با فیزیوتراپیستی که خدمات عضلانی اسکلتی برای مفاصل دردناک انجام می دهد تماس بگیرید.
تزریق کورتیکواستروئیدها
تزریق کورتیکواستروئیدها اغلب برای تسکین و درمان درد شانه و تسریع روند بهبودی تاندون انجام می شود. کارکرد اولیه کورتیزون افزایش قند خون، سرکوب سیستم ایمنی و کمک به سوخت و ساز چربی، پروتئین و کربوهیدرات است.
تزریق کورتیکواستروئیدها عوارض جانبی دارد و باید بخصوص در بیماران دیابتی از آن ها با احتیاط استفاده شود. به علاوه تزریق کورتیکواستروئیدها تشکیل ساختارهای استخوانی را کاهش داده فرد را در آینده مستعد پارگی تاندون می کند.
محققان در کل دریافته اند که کوتیکواستروئیدها مزایای کوتاه مدت خوبی دارند ولی در بلند مدت دارای برخی عوارض جانبی هم هستند که می توانند چندان مطلوب نباشند. برخی بیماران بهبودی اولیه خوبی را تا پیش از عود علائم بیماری گزارش می کنند.همانگونه که درمورد تمام داروها صادق است، به نفع یا برضد یک دارو با پزشک بحث می شود که باید این بحث درمورد تزریق کورتیکواستروئیدها هم صورت بگیرد.
جراحی ترمیمی روتاتور کاف
جراحی ترمیمی روتاتور کاف برای پارگی های با ضخامت کامل و با ضخامت ناقصی در نظر گرفته می شود که با فیزیوتراپی بهبود نمی یابند. بیشتر جراحان شانه پیش از اقدام به جراحی ترمیمی روتاتور کاف حداقل شش هفته فیزیوتراپی را به بیمار توصیه می کنند.
آن ها به خاطر درصد بالای موفقیت های ناشی از راهنمایی های فیزیوتراپیست شانه و علم به اینکه بهبودی بعد از عمل ترمیمی روتاتور کاف معمولا بین شش تا دوازده ماه توانبخشی با استفاده از فیزیوتراپی نیاز دارد، فیزیوتراپی را توصیه می کنند.
در طول جراحی ترمیمی روتاتور کاف، دکتر جراح شانه تلاش خواهد کرد تا تاندون پاره را دوباره بهم بخیه کند. بهترین نتایج هم زمانی بدست می آیند که پارگی تازه باشد تا کهنه.
بیشتر ترمیم های روتاتور کاف حدود شش ماه توانبخشی نیاز دارند تا دامنه حرکت حدالمکان کامل و همینطور قدرت و عملکرد شانه بازیابی شود.
برای بدست آوردن بهترین نتایج پیروی از راهنمایی های فیزیوتراپیست و جراح در زمان بعد از عمل حائز اهمیت است. به تجربه ما، حدود 90% بیماران ظرف 12 ماه بعد از عمل نتایجی عالی بدست می آورند.
همانگونه که درمورد همه عمل های جراحی صادق است این عمل هم با خطرات و عوارض مربوط به خود همراه است که می توانند مشتمل بر عفونت، سفتی، تشکیل لخته خون و آسیب عصبی باشند. خطر سفتی قابل ملاحظه مفصل کمتر از 5% و خطر آسیب عصبی بسیار پایین یعنی چیزی حدود 1 نفر در هر 10000 نفر است.
برای جلوگیری از عوارض مزمن شدن پارگی روتاتورکاف بهتر است که اقدامات درمانی هر چه سریعتر انجام شود. تقریباً در بیشتر موارد با فیزیوتراپی و تزریق کورتیکواستروئیدها می توان بدون نیاز به عمل جراحی این مشکل را درمان کرد.
جراحی آرتروسکوپیک (جراحی بسته) یکی دیگر از روش های موجود برای درمان پارگی روتاتور کاف می باشد.
