در این مقاله، روش‌های الکترومیوگرافی (EMG) و سرعت هدایت عصبی (NCV) که به عنوان الکترودیاگنوستیک یا نوار عصب عضله شناخته می‌شوند، برای ارزیابی و تشخیص اختلالات عضلانی و نورون‌های حرکتی مورد بررسی قرار می‌گیرند. الکترومیوگرافی (EMG) یک آزمایش تشخیصی است که میزان پاسخ عضلات به سیگنال‌های الکتریکی از سلول‌های عصبی حرکتی را اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش برای افرادی که علائم بیماری‌های عضلانی-عصبی نظیر بی‌حسی یا ضعف شدید در اندام دارند، تجویز میشود.
پزشکان اغلب تست الکترومیوگرافی (EMG) را به همراه تست سرعت هدایت عصبی (NCV) انجام می‌دهند. تست سرعت هدایت عصبی (NCV) نیز یک روش الکترودیاگنوستیک است که برای تشخیص آسیب دیدگی یا ضعف اعصاب استفاده میشود.
از آنجا که الکترومیوگرافی (EMG) و سرعت هدایت عصبی (NCV) روش‌های ایمنی هستند، خطرات و عوارض جانبی جدی در آنها بسیار کم هستند. ممکن است نوار عصب عضله باعث درد و کبودی محدودی در محل ورود سوزن شود.
در این مقاله، هدف از انجام نوار عصب عضله، روش انجام آن و آمادگی‌های لازم قبل از انجام این تست مورد بررسی قرار گرفته است.
فهرست مطالب
نوار عصب و عضله برای چیست؟
نوار عصب و عضله به تشخیص اختلالات عصبی یا عضلانی کمک می‌کند. سلول‌های عصبی حرکتی یا نورون‌ها، سیگنال‌های الکتریکی را از سیستم عصبی مرکزی به عضلات منتقل می‌کنند. سیگنال‌های عصب الکتریکی، باعث انقباض در عضلات می‌شوند. اعصاب حرکتی، حرکات اسکلتی-عضلانی مانند راه رفتن، صحبت کردن و نفس کشیدن را تنظیم می‌کنند.
فیبرهای عضلانی ضعیف یا آسیب دیده، عملکرد مناسبی ندارند و به تکانه‌های عصبی پاسخ درستی نمی‌دهند. اگر عصب‌های حرکتی ضعیف یا آسیب دیده باشند، سیگنال‌های الکتریکی نامنظمی به عضلات می‌دهند. بنابراین اگر فردی علائم اختلال عضلانی یا عصبی داشته باشد، پزشک نوار عصب و عضله را تجویز می‌کند.
این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ضعف یا سفتی عضله
- از بین رفتن بافت عضلات (آتروفی)
- گرفتگی یا اسپاسم عضله
- از دست دادن کنترل حرکتی
- مشکل در تکلم، جویدن یا بلعیدن
- درد مداوم در پاها، بازوها یا دست‌ها
- بی حسی، گزگز یا فلج اندام‌ها
همچنین نوار عصب و عضله اطلاعاتی در مورد تعیین محل و شدت آسیب عضلانی- عصبی به پزشک می‌دهد.
نوار عصب و عضله یک درمان سرپایی است که می‌تواند در بیمارستان یا بخش بیماران سرپایی انجام شود. متخصصان مغز و اعصاب، متخصصین فیزیوتراپی و توانبخشی تحقیقات بسیاری را تاکنون در زمینه‌ی نوار عصب و عضله انجام داده‌اند. متخصصان مغز و اعصاب در زمینه پیشگیری، تشخیص و مدیریت اختلالات مربوط به سیستم عصبی تخصص دارند.
متخصص مغز و اعصاب می‌تواند نوار عصب و عضله را به تنهایی یا با کمک یک تکنسین، خصوصا آموزش دیده انجام دهد.
قبل از انجام نوار عصب و عضله
پزشک، روش و یا آنچه را که باید در حین و بعد از نوار عصب عضله انتظار داشته باشید توضیح می‌دهد. در این مرحله، بیمار می‌تواند هر سوالی که دارد از پزشک بپرسد.
قبل از انجام نوار عصب و عضله، بیمار باید پزشک را نسبت به موارد زیر آگاه کند:
- مصرف هرگونه داروی بدون نسخه یا تجویز شده مخصوصاً داروهای رقیق کننده خون
- وجود هرگونه اختلال خونریزی
- در صورت داشتن دفیبریلاتور یا ضربان ساز قلب
برای آماده شدن تست، بیمار باید:
- شب قبل یا صبح روز تست، استحمام کند یا دوش بگیرد تا چربی اضافی پوست از بین برود.
- چند روز قبل از نوار عصب عضله، از استفاده از لوسیون، کرم یا روغن بدن خودداری کند.
- لباس‌های راحت و گشاد بپوشد.
- هرگونه جواهرات، ساعت، عینک یا سایر اشیا فلزی را از خود جدا کند.
نحوه انجام نوار عصب و عضله
در بخش‌های زیر آنچه در تست الکترومیوگرافی (EMG) و تست سرعت هدایت عصبی (NCV) اتفاق می‌افتد، توضیح داده شده است.
الکترومیوگرافی (EMG)
تست الکترومیوگرافی سوزنی، میزان پاسخ تکانه‌های الکتریکی به عضلات را اندازه‌گیری می‌کند. متخصص مغز و اعصاب یا تکنسینی که به پزشک کمک می‌کند، یک یا چند سوزن نازک و استریل را وارد عضله می‌کند. در بعضی از افراد این می‌تواند باعث دردهای جزئی شود. سوزن‌ها، فعالیت الکتریکی عضلات را در حالت استراحت و در حین انقباض نشان می‌دهند.
الکترودهای سوزنی، این اطلاعات را به دستگاه اسیلوسکوپ منتقل می‌کنند و سیگنال‌های الکتریکی را به صورت موج نشان می‌دهند. پزشک پس از اتمام تست، سوزن‌ها را خارج می‌کند. معمولاً این تست چندین عصب و عضله را بررسی می‌کند و حدود 1 ساعت طول می‌کشد اما بسته به اینکه چند عصب مورد آزمایش قرار می‌گیرد، احتمال دارد حتی کمی بیشتر طول بکشد.
تست سرعت هدایت عصبی (NCV)
طبق موسسه ملی بهداشت (NIH)، متخصص مغز و اعصاب تست EMG را همزمان با تست NCV انجام می‌دهد. تست NCV، سرعت تکانه‌های الکتریکی را در حین حرکت از اعصاب اندازه‌گیری می‌کند. پزشکان از نتایج تست NCV در کنار تست EMG برای بدست آوردن تصویری کامل از اعصاب بیمار استفاده می‌کنند.
متخصص مغز و اعصاب از بیمار می‌خواهد تا در طول تست سرعت هدایت عصبی NCV، در حالت نشسته یا دراز کشیده قرار گیرد. پس از آماده شدن بیمار، الکترودهای ضبط کننده روی سطح پوست، بالای عصب یا اعصاب متصل میشود. الکترودهای ضبط کننده، حدود 20 میلی‌متر از یکدیگر فاصله دارند.
این الکترودها در ولتاژ پایین شوک‌های الکتریکی ایجاد می‌کنند که باعث فعال شدن عصب میشود. در این حین، برخی از افراد ممکن است درد خفیفی داشته باشند. شوک الکتریکی باعث درد طاقت فرسا نمی‌شود و هرگونه ناراحتی و درد معمولاً پس از اتمام تست رفع میشود.
تکانه الکتریکی با عبور الکترود از طریق عصب و انتقال پاسخ به مانیتور کامپیوتر توسط الکترود ضبط شده، ثبت میشود.
بعد از انجام نوار عصب و عضله
متخصص مغز و اعصاب یا تکنسین بعد از نوار عصب عضله، پوست را تمیز می‌کند و بیمار قادر است به فعالیت‌های عادی خود برگردد. اگر چه بیمار ممکن است چند روز بعد از تست احساس درد و کوفتگی کند.
خطرات
خطر ابتلا به عوارض جدی یا جانبی در تست‌های الکترومیوگرافی یا سرعت هدایت عصبی، بسیار ناچیز است. با این حال، در حین یا بعد از تست الکترومیوگرافی EMG، بسیاری از افراد درد عضلانی را احساس می‌کنند. استراحت و مصرف مسکن‌های بدون نسخه می‌تواند به تسکین سریع‌تر درد عضلانی کمک کند، اما این عارضه جانبی معمولاً ظرف چند روز برطرف میشود.
در موارد بسیار نادر، پس از تست EMG سوزنی، ممکن است فرد دچار تورم بافت نرم (لنف ادم) یا عفونت پوستی در نزدیکی محل سوزن شود. در حین تست NCV، برخی از افراد ممکن است ناراحتی یا درد بیشتری را تجربه کنند.
نتایج
اگر نوار عصب و عضله توسط متخصص مغز و اعصاب انجام شود، نتایج بلافاصله پس از تست مشخص میشود. اما، اگر تست توسط یکی دیگر از متخصصان مراقبت‌های بهداشتی انجام شود، نتایج تا زمانی که بیمار به متخصص مغز و اعصاب مراجعه نکند قابل تشخیص نمی‌باشد.
آزمایش EMG و NCV به پزشکان کمک می‌کند تا بتوانند علائم عصبی عضلانی را به عنوان دلیل اصلی یک بیماری تشخیص دهند.
نتایج نوار عصب عضله
اگر وضعیت عضلات پایدار باشد، حین تست EMG فعالیت الکتریکی کمی هنگام استراحت عضلات نشان داده میشود. اما هنگامی که عصب، انقباض عضله را فعال می‌کند، انفجار فعالیت الکتریکی یا پتانسیل عمل واحد حرکتی رخ می‌دهد.
در مواردی که آزمایش EMG فعالیت الکتریکی را در عضله‌ی در حال استراحت تشخیص می‌دهد، ممکن است به دلیل موارد زیر باشد:
- نوروپاتی
- سندرم تونل کارپال
- التهاب بافت عضلانی (میوزیت)
- اسکلروز جانبی آمیوتروفیک
- آتروفی عضلانی نخاعی
تست‌های EMG و NCV اطلاعات ارزشمندی را در اختیار پزشکان جهت تشخیص بیماری‌های عضلانی و عصبی قرار می‌دهند. پس از تشخیص، پزشک گزینه‌های مختلف درمانی را توصیه می‌کند.
اگر در مورد نتیجه تست یا برنامه درمانی خود نگرانی یا سوالی دارید، با پزشک خود صحبت کنید.
خلاصه
تست الکترومیوگرافی (EMG) یک روش کم تهاجمی است که توسط پزشکان برای ارزیابی و کنترل عملکرد ناکارآمد عضلات استفاده میشود. انجام این تست مختص به متخصصان مغز و اعصاب و تکنسین‌های واجد شرایط است. در این تست، متخصص مغز و اعصاب الکترودهای کوچک و سوزنی شکل را به عضله تزریق می‌کند. این الکترودها قادرند فعالیت الکتریکی عضلات را در حالت استراحت و انقباض کنترل کنند.
پس از انجام تست سرعت هدایت عصبی (NCV)، متخصص مغز و اعصاب تست الکترومیوگرافی را انجام می‌دهد تا سرعت عبور تکانه‌های الکتریکی از اعصاب حرکتی را اندازه‌گیری کند. هر دو تست EMG و NCV اطلاعات مفیدی را ارائه می‌دهند که به پزشکان در تشخیص محل و میزان آسیب عضلانی و عصبی کمک می‌کنند.
