لغزش مهره های کمر که اسپوندیلولیستزیس نامیده می شود، بیماری است که هر ساله باعث می شود هزاران بیماران برای درمان راهی اتاق عمل شوند. برای این که بیماری به این مرحله نرسد لازم است راه های ابتلا و علت های آن را شناخته و سپس نسبت به پیشگیری و درمان آن اقدام کنید تا دچار عوارض حاد اسپوندیلویستزیس یا سرخوردگی مهره کمر نشوید.
فهرست مطالب
اسپوندیلولیستزیس (لغزش مهره) چیست؟
اسپوندیلولیستزیس یا لغزش مهره کمر شرایطی است که یکی ازاستخوان های مفصل کمر(مهره ها) بر روی استخوان یا مهره ها پایینی خود می لغزد.این شرایط اکثرموارد درناحیه تحتانی ستون مهره ها (ناحیهlumbosacral لامبوساکرال) رخ میدهد. دراین شرایط ریشه عصب و نخاع فشرده میشود وباعث بروز درد درمفصل کمر، سوزش و ضعف در یک یا هردو ساق پا میشود. درموارد نادر باعث عدم کنترل ادرارومدفوع میشود درصورت بروز این اختلال حتما باید به پزشک مراجعه کنید. دربعضی ازمواقع زمانی که مهره ها ازجای خود حرکت میکند ودچارلغزش میشود یا اصلا هیچ گونه نشانه ای ندارد ویا تا یک سال بعد هیچ نشانه ای بروز نخواهد کرد. سپس دردی درناحیه تحتانی مفصل کمر یا باسن ایجاد می شود و ماهیچه های ساق پا دچارگرفتگی یا ضعف میشوند وحتی ممکن است فرد هنگام راه رفتن بلنگد.
دلائل بروز اسپوندیلولیستزیس چیست؟
مهره ها درستون مهره ها کناریکدیگردر چندین مفصل کوچک قرارمی گیرند و باعث نگهداری استخوان ها کنار یکدیگر شده است وبه آنها اجازه حرکت می دهد. اسپوندیلولیستزیس براثر مشکلاتی که برای یک یا چندتا ازاین مفاصل کوچک رخ می دهد و باعث لغزش استخوان به خارج میشود اتفاق می افتد.
اسپوندیلولیستزیس براثرمشکلاتی که برای مفاصل کوچک درناحیه کمراست اتفاق می افتد ایجاد میشود عوامل زیر علت سرخوردگی مهره کمر می باشند :
1-نقص مفاصل که هنگام تولد بوجود می آید(مادرزادی است)
2- آسیب های مفصل که براثر تصادف یا ضربات دیگر ایجاد میشود.
3- مهره هایی که بر اثر فشار دچارشکستگی میشوندو براثراستفاده بیش ازحد ازمفصل دچاراین شکستگی میشوند ومی توانند منجر به عارضه اسپوندیلولیستزیس شوند
4-آسیب دیدگی های مفصل براثرعفونت یا بیماری آرتروز
اسپوندیلولیستزیس معمولا درکودکان ونوجوانانی که ورزش انجام میدهند بیشتراتفاق می افتد. ورزش هایی مانند ژیمناسیتک و بلندکردن وزنه باعث استفاده زیاد ازمفصل کمر و ایجاد فشار و شکستگی مهره های کمر می شود و درنهایت منجر به عارضه اسپوندیلولیستزیس میشود.
درافراد مسن اسپوندیلولیستزیس براثر فرسودگی مهره ها وایجاد فشارو شکستگی مهره ستون فقرات ایجادمیشود. این عارضه همچنین میتواند بدون ایجاد فشاروشکستگی مهره ها هم اتفاق بیفتد مانند زمانیکه دیسک ومفصل فرسوده میشود وازجای خود حرکت میکند وبه سمت بیرون میلغزد.
علائم و نشانه ها
علائم اسپوندیلولیستزیس شامل موارد زیراست:
1- درد مفصل کمروباسن
2- دردی که از ناحیه تحتانی کمرشروع میشود وبه سمت ساق پا منتشرمیشود
3- بی حسی وضعف دریک یا هردوساق پا
4- اشکال درراه رفتن
5- درد مفصل کمر، باسن وساق پا که هنگام خم شدن و پیچ خوردن بدترمیشود
6- درموارد نادر عدم کنترل ادرارومدفوع
دربعضی ازمواقع علائم سرخوردگی مهره کمر خود را نشان نداده و اسپوندیلولیستزیس هیچ نشانه ای ندارد.
تشخیص
درصورتی که پزشک درمورد ابتلا به اسپوندیلولیستزیس مشکوک باشد به کمک عکس های اشعه ایکس میتواند ازبروز این عارضه مطمئن شود.درعکس های اشعه ایکس هرگونه شکستگی ، شکاف وخارج شدن مهره ازجای خود نشان داده میشود هم چنین شما برای تشخیص دقیق ترآسیب دیدگی ها به ام آرآی و سیتی اسکن نیازدارید.
درجات اسپوندیلولیستزیس
اسپوندیلولیستزیس براساس میزان شدت آن درجه بندی میشود وازشماره 1 تا 5 درجه بندی میشود به صورتیکه اسپوندیلولیستزیس درجه اول میزان شدت کم این عارضه و اسپوندیلولیستزیس درجه 5 میزان شدت بالای این عارضه را نشان میدهد. درجه بندی اسپوندیلولیستزیس نشان میدهد که مهره ها تاچه میزان به سمت جلو دچار لغزش شده اند و ازجای خود حرکت کرده اند.
| درجه 1 | مهره ها 25 درصد به سمت جلو لغزش پیدا کرده اند |
| درجه 2 | میزان لغزش 50 درصد است |
| درجه 3 | 75 درصد |
| درجه 4 | 100 درصد |
| درجه 5 | مهره ها به صورت کامل دچارلغزش شده اند و اسپوندیلوپتوزیس رخ داده است |
ابتلا به اسپوندیلولیستزیس
درحدود 5 تا6 درصد مردان و2 تا3 درصد زنان دچار اسپوندیلولیستزیس هستند این عارضه بیشتر درافرادی که فعالیت های ورزشی مانند بلندکردن وزنه، ژیمناستیک یا فوتبال انجام میدهند اتفاق می افتد.مردان به دلیل اینکه بیشتر از زنان فعالیت انجام می دهند بیشتراز زنان دچارتشدید علائم این عارضه میشوند.
اگرچه تعدادی ازکودکان زیر5 سال هم ممکن است مستعد اسپوندیلولیستزیس باشند ویا قبلا دچاراین عارضه بوده اند که تشخیص داده نشده است اما بسیاربه ندرت برای بچه هایی دراین سن عارضه اسپوندیلولیستزیس تشخیص داده میشود اسپوندیلولیستزیس در بچه های بین سن 7 تا10 سال رایجتراست .افزایش فعالیت های فیزیکی دربزرگسالان وازبین رفتن مهره ها ی آنها با انجام فعالیت های روزانه، می تواند باعث شیوع اسپوندیلولیستزیس دربزرگسالان شود.
انواع اسپوندیلولیستزیس
انواع مختلفی از اسپوندیلولیستزیس وجود دارد که ازراه های مختلفی ایجادمیشود چند نمونه آنها شامل موارد زیراست
1- اسپوندیلولیستزیس پیشرفته: این نوع اسپوندیلولیستزیس ازدوران تولد ایجاد میشود وممکن است دردوران کودکی پیشرفت کند واین نوع عارضه به صورت کلی بعدازدوران کودکی ودردوران بزرگسالی ایجاد نمیشود.
2- اسپوندیلوزیتیس اکتسابی:این نوع عارضه میتواند بوسیله یک یا چند مورد اتفاق بیفتد که این موارد درادامه توضیح داده میشود 1- فشارهای روزانه ای که برروی ستون مهره ها ایجاد میشود مانند فشارهای ناشی ازحمل یک جسم سنگین ،ورزش های فیزیکی که باعث ساییدگی ستون مهرها وازبین رفتن مهرها میشود .زمانیکه اتصالات بین مهره ها ضعیف میشود میتواند باعث ایجاد اسپوندیلولیستزیس شود.2- فشارهای مکررویکباره ای که برروی ستون مهره هاایجاد میشود میتواند باعث ایجاد اسپوندیلولیستزیس شود. به عنوان مثال فشاری که هنگام افتادن ازیک نردبان وافتادن برروی پا ها ایجادمشود ویا فشارهای منظمی که برروی ستون مهرها هنگام ورزش فوتبال ایجاد میشود نمونه ای ازاین فشارها است که میتواند منجربه اسپوندیلولیستزیس شود.
درمان
مرحله اول درمان اسپوندیلولیستزیس متوقف کردن هرگونه فعالیت فیزیکی است که باعث آسیب دیدگی مهرها شود و مرحله دوم کاهش درد است که برای کاهش درد باید از داروهای ضدالتهاب بدون استروئید مانندایبوپروفن(ادویل)یا ناپروکسین(الو)استفاده کردافرادی که زیر20 سال هستند نباید ازآسپیرین استفاده کنند زیرا خطر ابتلا به سندروم ری Reye که یک بیماری جدی است را افزایش میدهد.داروی استامینوفن (تایلنول)هم میتواند درکاهش درد موثر باشد.
پزشکان معمولا برای استقامت مفصل کمروشکم تمرینات فیزیوتراپی رابه بیماران توصیه میکنند این تمرینات برای کاهش وزن درافرادی که دچارافزایش وزن هستند بسیارموثراست.
درمان های فیزیوتراپی وتمرینات حرکتی
زمانی که شما درمان های فیزیوتراپی را آغازکردید پزشک فیزیوتراپی درمان هایی مانند فراوا درمانی،تحریک کننده الکتریکی عصب، پدهای گرم وسرد، درمان های دستی را برای کاهش درد وگرفتگی ماهیچه ها را ممکن است به شما توصیه کند.
به دلیل اینکه ماهیچه ها تنها راه موثربرای کنترل لغزش مهره ها هستند هدف ازانجام تمرینات فیزیوتراپی استحکام ماهیچه های ستون مهره ها است همچنین ممکن است به شما کشش های آرام برای بهبود حالت مفصل کمر و کاهش درد مفصل کمر و کاهش علائم ساق پا توصیه شود.
زمانیکه شما درد کمتری دربدن احساس کردید ودردتان کاهش یافت تمرینات سنگین ترکه شامل تمرینات کششی واستقامتی برای بهبود انعطاف،استحکام وقدرت ماهیچه ها وبازگشت فرد به زندگی طبیعی است به شما توصیه میشود.یک برنامه قابل فهم برای بیماران به مدت 3 ماه یابیشتربرای درمان کامل نیازاست که این برنامه شامل موارد زیر است.
1- تمریناتی که باعث بهبوداستقامت وانعطاف ماهیچه وبازگشت فرد به زندگی طبیعی شود
2- فراگیری فعالیت هایی که بیمار باید درزندگی روزانه خود وهنگام انجام فعالیت های روانه انجام دهد که باعث جلوگیری ازهر گونه فشار بر روی ناحیه تحتانی مفصل کمرشود.
بااستحکام مفصل کمروشکم میتوان باعث استحکام ستون مهره ها شد و از بدن محافظت کرد تمرینات فیزیوتراپی باید بسیارفوری بعد ازطراحی برنامه شروع شوند وکم کم با پیشرفت درمان واحیای بیمار تمرینات متعادل ترشوند یادگیری وادامه دادن تمرینات هم یکی ازقسمت های مهم درمان است انجام این تمرینات به صورت منظم باعث حفظ وزن بدن به صورت متعادل میشود.
تزریق استروئید
کورتیزون یک ماده ضدالتهاب بسیارقوی است تزریق کورتیزون دراطراف عصب یا درفضای اپیدورال میتواند باعث کاهش تورم شود وهنگام کاهش تورم درد هم کاهش خواهدیافت تزریق این دارو بیشتراز3 باردرسال توصیه نمیشود این تزریق برای کاهش دردوبی حسی استفاده میشود وباعث ازبین رفتن ضعف ساق پا نمیشود.
داروها
مسکن هایی مانند استامینوفن و یا داروهایی ضدالتهابی مانند (ایبوپروفن،COX-2) و یا استروئید به صورت خوراکی می تواند باعث کاهش التهابات شود.
کاربرد کمپرس یخ وگرم
کاربرد کمپرس یخ و گرم باعث کاهش درد می شود معمولا کاربرد یخ بلافاصله بعدازفعالیتی که باعث ایجاد دردشده است برای کاهش درد توصیه میشود وکمپرس گرم هم برای شل شدن ماهیچه ها،افزایش جریان خون و بهبودی محیطی انجام میشود.
