دلیل ۳۰ درصد مراجعات به متخصصان کودکان، یبوست کودکان است؛ مشکلی که با تغذیه درست به آسانی قابل حل است.
آیا کودک شما آنقدر به کارهای مهم مشغول است که رفتن به توالت را به تعویق می‌اندازد؟ یا اینکه بخاطر ترس از شروع دردناک حرکات روده، از رفتن به توالت طفره می‌رود!؟
شاید فکر می‌کنید از وقتی توالت رفتن را به کودکتان آموزش داده و او را از پوشک گرفته‌اید این مسئله دیگر اهمیتی ندارد! اما باید بدانید متاسفانه این آموزشها نمی‌توانند جلوی یبوست کودک و عوارض بعدی آن را بگیرند. ۳۰ درصد مراجعه‌کنندگان به متخصصان کودکان و ۲۵ درصد مراجعه‌کنندگان به فوق تخصص گوارش کودکان از یبوست رنج می‌برند.
اغلب شیرخواران حداقل روزی یکی دوبار شکمشان کار می‌کند. تا سن ۳ سالگی تعداد دفع به روزی یک بار و شاید کمتر، افت می‌کند. اگر چه تعریف واحدی برای این مشکل گوارشی وجود ندارد اما بعضی به دفع مدفوع سفت که توام با تاخیر و سختی باشد و به مدت ۲ هفته طول بکشد یبوست می‌گویند.
لازم است بدانید که این عارضه با علایمی همراه است مثلا: چند روز عقب افتادن دفع مدفوع، قطر زیاد مدفوع، احساس ناراحتی و درد در هنگام دفع و سفت بودن مدفوع، درد شکم، تهوع و استفراغ، مشاهده اثر مدفوع مایع در لباسهای زیری کودک که نشانه برگشت مدفوع به روده است و وجود خون قرمز روشن روی مدفوع سفت.
اگر به دنبال مقصر هستید، لازم است بدانید عوامل مختلفی می‌توانند یبوست دردناک را در کودک شما ایجاد کنند که خود شما در راس آنها هستید!
مثلا اگر شما قبل از آماده بودن کودک، آموزش توالت رفتن را شروع کنید؛ ممکن است کودک به دلیل ترس از توالت رفتن مدفوع خود را مدتهای طولانی نگه دارد. این تصمیم اختیاری برای نرفتن به دستشویی، کم کم تبدیل به عادتی می‌شود که نمی‌توان به راحتی از شر آن خلاص شد، چرا که هرچه بیشتر مدفوع در روده باقی بماند، دفع آن سخت‌تر و دردناک‌تر شده و باعث ترس و خودداری بیشتر کودک از دفع می‌شود.
علت دیگر ایجاد یبوست کودکان، رژیم‌های غذایی بدون فیبر و کم بودن مصرف سبزی و میوه در کودک است.
در بعضی از کودکان هم خوردن شیر زیاد می‌تواند منجر به این عارضه شود؛ همانطور که در بعضی دیگر از آنها کم تحرکی این کار را می‌کند. بد نیست بدانید در ۹۰ درصد موارد، علت ابتلای کودک به یبوست غیرعضوی است. ۱۰ درصد دیگر به دلیل نقص در دستگاه گوارشی، اختلالات سیستم عصبی، مشکل غدد درون‌ریز(مثل کم‌کاری تیروئید) و یا مصرف بعضی از داروها روی می‌دهد. بعضی از علل این عارضه در نوزادان مانند بیماری هیرشپرونگ اگر در همان ابتدا مورد توجه قرار نگیرد، ممکن است در آینده عوارض ناگواری برای کودک ایجاد کند بنابراین بهتر است به این علایم توجه کنید.
در صورتی که کودک ۲۴ ساعت پس از تولد دفع نداشته باشد، مبتلا به یبوست شناخته می‌شود و لازم است برای تشخیص و درمان نزد پزشک اطفال برده شود.
رفع یبوست کودکان با فیبر
معمولا خود به‌خود بهبود پیدا می‌کند اما برای اطمینان از اینکه خدای نکرده وضع بدتر نشود بهتر است با دادن غذاهای پرفیبر و آب زیاد به کودک شروع کنید. فیبر حجیم است و باعث نگه داشتن آب در مدفوع و نرم شدن آن می‌شود.
روزانه هر کودک باید به اندازه سنش بعلاوه عدد ۵ فیبر مصرف کند. مثلا یک کودک ۵ ساله باید روزی ۱۰ گرم فیبر بخورد. دادن میوه‌هایی مانند آلو بخارا، انجیر، انگور، سیب با پوست، گلابی، هلو و زرد آلو، هندوانه، سبزیهای خام، زیتون و روغن آن، غلات کامل (سبوس دار)، ذرت بوداده و کم کردن شیر و لبنیات از غذای کودک می‌تواند یبوست را درمان کند.
ورزش درمانی
یکی دیگر از راه‌های پیشگیری و درمان یبوست ورزش منظم است. کودک خود را به حرکت و بازی‌های پرتحرک تشویق کنید و مطمئن باشید که این کار می‌تواند به حل مشکل کمک کند.
اگر با تمام این حرف‌ها دیدید کودکتان دچار بی‌اختیاری مدفوع شده و گهگاه لباسهایش را کثیف می‌کند، آرامش خود را حفظ کرده و به پزشک مراجعه کنید. این بی‌اختیاری از عوارض یبوست کودکان است که در ۳۵ درصد دختران و ۵۵ درصد پسرانی که به این عارضه مبتلا هستند دیده می‌شود و البته باید جدی گرفته شود. (البته در ۲-۴ ساله‌ها به یک میزان در دوجنس شیوع دارد.)
متاسفانه اگر درمان یبوست در کودکی صورت نگیرد و بیماری مزمن شود، امکان بزرگ شدن روده بزرگ و از بین رفتن احساس دفع و بی‌اختیاری در سنین بالاتر را به وجود می‌آورد بطوری که حتی ۶/۱ درصد کودکان ۱۰ ساله هم تا حدی این مشکل(بی اختیاری) را دارند.
لازم است بدانید درمان یبوست مزمن و غیرعضوی که به آن «عملکردی» هم می‌گویند، خیلی کار ساده‌ای نیست و آمار‌ها نشان داده که در۵۰ درصد موارد بعد از ۵ سال – حتی پس از درمان – مشکل وجود دارد. تحقیق دیگری هم نشان داده که متاسفانه عود در ۳۰ درصد موارد دیده می‌شود. متخصصان معتقدند خاطره درد در کودک، سهل‌انگاری مادران در پیگیری درمان و مداخله سایر افراد در درمان از عوامل شکست هستند.
