فیبرومیالژیا(بدن درد) چیست؟
فیبرومیالژیا یکی از رایجترین اختلالی است که برای ماهیچه های بدن بعد از بیماری آرتروز ایجاد می شود. اما هنوز این عارضه قابل تشخیص و قابل فهم نیست. رایجترین علائم آن درد و خستگی در مفاصل و ماهیچه های بدن است. فیبرومیالژیا می تواند باعث ایجاد افسردگی و گوشه گیری از اجتماع شود. در ادامه سندروم فیبرومیالژیا(بدن درد)، علائم آن، تشخیص و درمان آن را مرور می کنیم.
علائم
فیبرومیالژیا یک بیماری است که درد در سراسر بدن را ایجاد میکند. شاید با علائمی مانند خستگی و بی حس شدن بدن هنگام بلند شدن روبرو شوید. با لمس نقاط حساس خاصی در بدن، درد ایجاد میشود. ممکن است با علائمی مانند تورم، اختلال در خواب و افسردگی نیز مواجه شوید. گاهی اوقات احساس میکنید که ماهیچههایتان کشیده میشوند، حتی بدون انجام هر گونه تمرین یا دلیل دیگری. همچنین، در بعضی موارد، در ماهیچهها سوزش و احساس فرو کردن یک جسم تیز ایجاد میشود.
علائم فیبرومیالژیا شبیه به علائم بیماریهای دیگر مانند آرتروز، التهاب برس و تاندونیست است. برخی از محققین این بیماری را در گروه بیماریهای آرتروز و اختلالات مرتبط با آن قرار میدهند، اما در واقع دردهای فیبرومیالژیا در سراسر بدن ایجاد میشود، در حالی که دردهای ناشی از التهاب برس یا التهاب تاندونها در نواحی خاصی از بدن رخ میدهد.
بسیاری از بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا دچار درد بدن در اطراف مفاصل گردن، شانه، کمر و لگن میشوند. برای آنها مشکل است که بخوابند یا تمرین ورزشی انجام دهند. علائم دیگر فیبرومیالژیا شامل موارد زیر است:
- دردهای ناحیه شکم
- سردردهای شدید
- خشک شدن دهان،بینی، چشم
- حساس شدن به سرما و گرما
- عدم تمرکز حواس (فیبروفوگ)
- عدم کنترل ادرار
- سندروم حساس شدن روده
- بی حسی و سوزش و مور مور شدن دست و پا
- سخت شدن ماهیچه ها
- اضطراب و افسردگی
- کاهش درد در ابتدا یا ضعف بیمار
- خستگی
- گسترش درد در نواحی دیگر
دلائل
چندین مورد باعث بروز فیبرومیالژیا می شود از اختلالات هورمونی گرفته تا استرس هایی که بیشتر ژنتیکی است. در حالی که علت اصلی ایجاد فیبرومیالژیا مشخص نیست اما بیشتر محققین معتقدند که فیبرومیالژیا(بدن درد) بر اثر یک عامل ایجاد نمی شود و ترکیبی از فشارهای فیزیکی و روانی می تواند باعث بروز این عارضه شود. تعدادی از افراد نیز معتقدند که پایین بودن عصب های مخابره کننده درد به مغز به نام سروتونین باعث کاهش درد در ابتدا یا افزایش حس نسبت به درد می شوند. سروتونین باعث تسکین درد و کاهش اضطراب می شود.
کاهش درد در ابتدا در بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا بر اثر کاهش تاثیر مسکن های طبیعی ایندورفین که در بدن ساخته می شود و افزایش مواد شیمیایی است که به آن پی گفته می شود. ماده پی باعث فرستادن سیگنال های درد به مغز می شود.
تعدادی از مطالعات نشان می دهد که فیبرومیالژیا بر اثر ضربه های ناگهانی به مغز و نخاع ایجاد می شود. اما فراموش نکنید که علت بدن درد در فیبرومیالژیا هنوز ناشناخته است.
تشخیص
برای تشخیص مناسب فیبرومیالژیا پزشک شما را به صورت کامل معاینه فیزیکی می کند و اطلاعاتی از شرح کامل پزشکی دریافت می کند. انجام آزمایش خون برای تشخیص فیبرومیالژیا ضروری است . تست FM/a مواردی را که بوسیله سلولهای خونی سیستم ایمنی بدن ایجاد شده است را در افراد مبتلا به فیبرومیالژیا شناسایی می کند. برای اطلاع از ضرورت انجام این تست در شما حتما با پزشک مشورت کنید.
آزمایشهای خاص خون برای تشخیص بیماری های جدی تر نیاز است. مثلا پزشک از شما درخواست می کند که یک آزمایش خون به صورت کامل انجام دهید. پزشک انجام آزمایش های شیمیایی دیگری مانند آزمایش گلوکز که می تواند باعث ایجاد مشکلاتی شبیه به مشکلاتی که باعث ایجاد فیبرومیالژیا می شود را توصیه می کند. تست تیروئید هم باید انجام شود کم کاری غده تیروئید می تواند باعث ایجاد مشکلاتی شبیه به فیبرومیالژیا شود. این مشکلات شامل خستگی، درد ماهیچه ها،ضعف و افسردگی است.
تست های دیگری هم برای تشخیص بروز بیماری جدی فیبرومیالژیا در بدن انجام می شود که شامل تست های ارزیابی بیماری لایم،تست های ارزیابی پادتن بدن،تست های روماتیسم، تست های خون، تست ارزیابی میزان رسوب بدن، تست ارزیابی میزان پرولاکتین prolactin ،تست ارزیابی میزان کلسیوم، تست ارزیابی میزان ویتامین دی بدن است.
روش های درمان
فیبرومیالژیا یک بیماری است که با درد در سراسر بدن همراه است. درمان های مختلفی برای کاهش درد و بهبود علائم فیبرومیالژیا وجود دارد. این درمان ها شامل داروها و تغییرات در عادت های زندگی میشود.
پزشکان ممکن است برای شما داروهای مسکن یا ضدافسردگی تجویز کنند تا شما با مصرف این داروها، خستگی، اضطراب و افسردگی که بوسیله فیبرومیالژیا ایجاد شده است را کاهش دهید. همچنین، پزشکان میتوانند درمان های فیزیوتراپی، نوروفیدبک، تمرینات آرامش دهنده و کاهش دهنده استرس را برای مدیریت علائم فیبرومیالژیا توصیه کنند.
هیچ نوع قرص خاصی برای درمان فیبرومیالژیا وجود ندارد. بهترین درمان فیبرومیالژیا، درمان های ترکیبی است که شامل مصرف داروها و بهبود سبک زندگی میشود. تغییرات در سبک زندگی مانند تمرین ورزشی، تغذیه سالم، خواب کافی و کاهش استرس میتواند بهبود علائم فیبرومیالژیا را به همراه داشته باشد.
به طور کلی، درمان های فیبرومیالژیا شامل یک ترکیب از درمان های دارویی و غیردارویی است. با انجام این درمان ها، میتوان درد را کاهش داد و بهبود خواب بیمار را بهبود بخشید. به همین دلیل، مهم است که با پزشک خود در مورد درمان های مناسب برای شما صحبت کنید.
دارو
انواع مختلفی ازداروها وجود دارد که برای درمان فیبرومیالژیا استفاده میشود تعدادی ازاین داروها باعث کاهش درد، تعدادی باعث کاهش فشار، گرفتگی و کوفتگی عضلات، تعدادی به اختلالات خواب کمک میکند و تعدادی از آنها باعث حفظ تعادل اختلالات عصب های بدن میشود اکثر افراد برای کاهش علائم از چندین نوع دارو استفاده می کنند انتخاب داروی مناسب برای هر فرد تسط پزشک تجیز می شود. اولین دارویی که معمولا پزشک به افراد مبتلا به فیبرومیالژیا توصیه می کند داروهای ضدافسردگی است که باعث کاهش درد و خستگی و بهبود خواب افراد می شود.
- مصرف مسکن: رایج ترین داروها برای کاهش درد قرص های مسکن و ضدالتهاب بدون استروئید هستند اکثر این قرص ها را می توان با تجویز پزشک و بدون تجویز پزشک مصرف کرد چند نمونه از این داروها شامل آسپیرین،ایبوپروفن، استامینوفن است.
- داروهای حاوی مواد مخدر: پزشک بسیاربه ندرت وبرای درد های مزمن مصرف این داروها را توصیه میکند در صورتیکه این داروها در دراز مدت مصرف شود، اعتیاد آور است.
- داروهای ضدتشنج: این داروها برای جلوگیری ازعطسه استفاده میشود مصرف این داروها باعث آرامش عصب های بیش فعال می شود و روی مسیرانتقال درد به مغز تاثیر میگذارد و هر دو مورد به کاهش علائم بیماری کمک میکند.
- شل کننده عضلات:شل کننده عضلات به کاهش درد و شل شدن ماهیچه ها کمک میکند مصرف این دارو باعث آرامش بدن و بهبود در خواب فرد می شود.
- بنزو دیازپین: داروی بنزودیازپین به کاهش اضطراب،آرامش ماهیچه ها وبهبود خواب کمک میکند این دارو به دلیل خواب آلودگی که در افراد ایجاد میکند باید هنگام خواب مصرف شود عوارض جانبی این دارو شامل خواب آلودگی، گیجی، اختلال درهماهنگی بدن وافسردگی است مصرف این دارو به دلیل اینکه اعتیاد آوراست محدودیت هایی را در پی دارد.
- داروهای خواب آور: در صورتیکه دچار فیبرومیالژیا (درد منتشر بدن) هستید این عارضه روی خواب شما تاثیر گذار است به همین دلیل پزشک برای شما داروهای خواب آور را تجویز میکند داروهای خواب آور نه تنها باعث خواب آلودگی در فرد میشود بلکه می تواند به خواب طولانی مدت و عمیق کمک کند.
- تزریق در نقاط ماشه ای بدن: پزشک برای کاهش درد تزریق بی حسی های موضعی مانند لیدوکائین را به صورت مستقیم در ناحیه درد توصیه میکند این تزریق باعث کاهش درد در مدت زمان 3تا 4 هفته میشود
- داروهای ضدافسردگی:افسردگی با عدم تعادل درمواد شیمیایی مغز همانند فیبرومیالژیا ایجاد میشود داروهای زیادی میتواند روی این مواد شیمیایی تاثیربگذارد و برای درمان هر دو اختلال یعنی افسردگی وفیبرومیالژیا که منجر به بدن درد می شوند، استفاده شود. تعدادی داروی ضد افسردگی وجود دارد که می توان برای درمان فیبرومیالژیا استفاده شود.
- داروهای ضدافسردگی تری سیکلیت: مصرف این داروها باعث حفظ سطح سروتونین، نورا پی نفرین و دوپامین میشود و شامل الاویل و سینکوان و داروهای دیگر است عوارض جانبی این داروها شامل خواب آلودگی،گیجی،اختلالات جنسی و افزایش وزن میشود
- دارویSSRIو(Selective Serotonin Reuptake Inhibitors): مصرف این دارو باعث افزایش سطح سروتونین میشود و باعث جریان این ماده در مغز برای درازمدت میشود این داروها شامل سلکسا،پروزاک،زولافت وپاکسیل است
- داروی SNRIو(Serotonin and Norepinephrine Reuptake Inhibitors): تاثیرمصرف این داروها مانند داروهای SSRI است اما این دارو باعث ایجاد تاثیر روی هردوماده سروتونین ونورا پی نفرین میشود.
فیزیوتراپی
براساس انجمن فیزیوتراپی، پزشکان فیزیوتراپ مهارت های خود مراقبتی و کنترل را به بیماران برای همه شرایط که یکی ازآنها فیبرومیالژیا است آموزش می دهند. پزشکان همچنین به بیمارانی که دچار فیبرومیالژیا هستند نشان می دهند که چگونه علائم سختی و درد ماهیچه ها را در زندگی روزمره کاهش دهند. این پزشکان به بیماران یاد می دهند که چگونه استقامت ماهیچه های خود و تحرک مفاصل را افزایش دهند. آنها راهی را به بیماران نشان می دهند که باعث کاهش درد عمیق ماهیچه ها می شود. در این دوره درمانی به بیماران انجام فعالیت هایی که باعث جلوگیری از درد می شود را آموزش می دهند. با وجود اینکه هیچ درمان مشخصی برای فیبرومیالژیا وجود ندارد اما درمان فیزیوتراپی می تواند به کاهش علائم درد کمک کند. این درمان همچنین باعث کاهش خستگی و بدن درد می شود. درمان فیزیوتراپی فیبرومیالژیا علاوه بر تمرینات فیزیوتراپی شامل درمان های دیگری مانند ماساژ عمیق بافت ها، به کاربردن یخ و پدهای گرم است. بوسلیه این ابزارها پزشکان فیزیوتراپ می توانند به بیمارانی که مبتلا به فیبرومیالژیا(بدن درد) هستند کمک کنند که در حین فعالیت های ورزشی از مفاصل خود استفاده کنند آنها را حرکت دهند، بکشند یا انعطاف دهند. از مزایای درمان فیزیوتراپی بدن درد در فیبرومیالژیا این است که افراد مبتلا به فیبرومیالژیا می توانند تمرینات خود را تحت نظارت یک متخصص با تجربه یعنی کسی که برنامه درمانی خاصی را برای این عارضه طراحی کرده است انجام دهند. درمان های فیزیکی با روش های کششی و ورزش های دیگر که باعث افزایش استقامت ماهیچه ها و بهبود تحرک آنها میشود باعث کاهش درد منتشر بدن می شود. درمان های مرتبط با شغل به افراد آموزش میدهد که چگونه فعالیت های روزانه خود را بدون ایجاد هر گونه حرکت دردناکی انجام دهند. در این برنامه پزشک تمریناتی را که شامل اصلاح عادت های روزمره، تنظیم الگوهای حرکتی برای انجام فعالیتهای خانگی و تمرینات است را قرار داده است. هدف از درمان های فیزیوتراپی فیبرومیالژیا، یادگیری تمرینات خاص و سپس انجام آنها درخانه است. پزشک فیزیوتراپی ممکن است از ابزارهای مختلفی برای بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا(بدن درد) استفاده کند که شامل موارد زیر است.
1- ماساژ عمیق بافت ها
2- تمرینات سبک ایروبیک (ایروبیک درآب)
3- تمرینات کاهش بدن درد در فیبرومیالژیا
4- تمرینات کششی و استقامتی
5- استفاده از دستگاه الکتریکی تنس TENS برای تحریک عصب های بدن
6- فرا درمانی یا آلتراسوند
از دیگر روش های طب فیزیکی که می تواند به درمان فیبرومیالژیا کمک کند می توان به عوامل زیر اشاره کرد:
- مدیریت خواب:خواب مناسب میتواند به کاهش علائم و درمان سندرم فیبرومیالژی کمک کند درادامه نکاتی درموردیک خواب راحت دراختیارشما قرارگرفته است.
- حفظ خواب منظم:سعی کنید هر روز حتی در روزهای تعطیل در یک ساعت منظم بخوابید و در یک ساعت مشابه از خواب بیدارشوید.
- کافئین والکل: از مصرف این مواد هنگام بعدازظهر و ساعت های پایانی عصر خودداری کنید.
- زمان انجام تمرینات ورزشی:انجام تمرینات منظم در طول روز می تواند به بهبود خواب کمک کند از انجام تمرینات 3ساعت قبل از خوابیدن جلوگیری کنید انجام این تمرینات قبل از خواب باعث تحریک شما و بیداری شما میشود.
- چرت زدن: ازچرت زدن درطول روز خودداری کنید خوابیدن هنگام عصر میتواند خواب شبانه را برهم بزند اگر فکر میکنید که باید حتما در هنگام روز یک چرت کوتاه داشته باشید ساعت خود را روی یک ساعت تنظیم کنید و بعد از یک ساعت چرت زدن به پیاده روی بروید
- مهیا کردن رختخواب برای خواب: تماشای اخبار،خواندن رمان، کارکردن با لب تاپ میتواند باعث تحریک شما شود و خوابیدن شما را کمی سخت کند هنگام خواب هیچ فعالیتی انجام ندهید.
- محل خواب: اتاق خوابتان را ساکت،تاریک وخنک نگه دارید.
- تغذیه: قبل ازخوابیدن ازخوردن غذاهای آبکی وتند خودداری کنید سوزش معده میتواند باعث برهم زدن خواب شما شود.
- قبل ازخوابیدن کاملا آرام باشید: از انجام فعالیت قبل از خواب خودداری کنید فعالیت های آرامش دهنده مانند گوش کردن به یک موزیک، گرفتن یک دوش آب گرم میتواند به یک خواب خوب کمک کند (دوش آب گرم همچنین به کاهش گرفتگی و درمان دردهای عضلانی و ماهیچه ایی کمک میکند)
- تغییر درکاراکثرمبتلایان به فیبرومیالژیا کارخود را ادامه میدهند اما آنها باید تغییرات بزرگی درکارخود ایجاد کنند این تغییرات شامل موارد زیراست
1- کاهش تعداد ساعات کاری
2- تعویض کارخود با یک کارغیرضروری
3- سازگاری شغل با شرایط فرد
درصورتیکه شما درکارخود با موانعی ازجمله میزکار نامناسب، بلندکردن اشیاءسنگین مواجه هستید کارفرمای شما باید برای حفظ شغلتان مواردی که برای شما مشکل ساز است را اصلاح کند. درمان های شغلی می تواند به طراحی مکان و ابزار کارراحت تر و آموزش روش های مفیدتر برای کاهش درد درهنگام انجام کار به شما کمک کند.
ورزش
انجام تمرینات ورزشی آرامی مانند پیاده روی وشنا میتواند باعث کاهش فشار شود همچنین با انجام تمرینات استقامتی وکششی می توان باعث کاهش درد شد دقت کنید که این تمرینات ورزشی را به صورت ملایم انجام دهید انجام تمرینات به صورت شدید باعث تشدید علائم فیبرومیالژیا و بدن درد شدید میشود.
ماساژ
ماساژمیتواند به کاهش درد و گرفتگی ماهیچه ها کمک کند و باعث بهبود خواب شود ماساژ در درمان فیبرومیالژیا از کشش های آرام و روش های درمان فیزیکی استفاده میکند
تغییر در سبک زندگی
تغییر درفعالیت های روزمره میتواند باعث کاهش فشار و بهبود در خواب شود و بهبود این عوامل منجر به کاهش علائم بدن درد شدید می شود. در افراد ی که به فیبرومیالژیا به صورت خفیف مبتلا هستند تغییر در سبک زندگی می تواند باعث کاهش و درمان دردهای عضلانی شود اما در موارد دیگر این تغییرات شغلی همراه با مصرف دارو میتواند روند درمان را کامل کند.
کاهش فشار و استرس
باید روش هایی را که می تواند از ایجاد شرایط استرس زا جلوگیری کند را فرا بگیرید. می توانید استرس و فشارهای روزانه را با انجام عادت های صحیح منظم کاهش دهید انجام فعالیت هایی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن ،یوگا وفعالیت های دیگر میتواند به کاهش استرس و کاهش بدن درد کمک کند.
تغذیه
مصرف یک رژیم غذایی مناسب وکاهش یا حذف مصرف کافئین در وعده های غذایی میتواند به بهبود خواب و کاهش درد ناشی از فیبرومیالژیا کمک کند به گفته اکثر افراد مصرف بعضی از غذاهای خاص باعث تشدید علائم میشود با حذف این غذاها از وعده های غذایی و تغذیه مناسب می توان با کاهش علائم مواجه شویم.
مشاوره
مشاوره درمانی یکی از رایجترین روشهای درمانی در حوزه پزشکی است که میتواند به درمان فیبرومیالژیا کمک کند. این نوع مشاورهها به بیماران آموزش میدهد که چگونه شرایط استرسزا و افسردگی را شناسایی کنند و با آنها مقابله کنند. وجود مشاوران زیادی وجود دارد که میتوانند به افراد مبتلا به فیبرومیالژیا کمک کنند و آنها را آموزش دهند که چگونه با تجربیات خود روبرو شوند و با آنها برخورد کنند.
بیمار باید به دقت برنامه درمانی خود را پیگیری کند. خوشبختانه، درمان فیبرومیالژیا به میزان قابل توجهی میتواند به کاهش علائم درد عضلانی کمک کند، تا بیمار بتواند فعالیتهای روزمره خود را به راحتی انجام دهد. فعالیتهای ورزشی مناسب میتواند به پیشگیری از ابتلا به این بیماری کمک کند. لازم است درمانهای مذکور برای کودکان و زنان باردار با مشورت پزشک انجام شود.
