حرکات ورزشی دیابت

ورزش،گلوکز و گلیکوژن را در داخل ماهیچه‎های بدن می‎سوزاند ( این پدیده در صورتی رخ می‎دهد که دیابت کنترل شده باشد). در حین و بعد از ورزش ، قندخون وارد ماهیچه‎ها می‎گردد و سطح گلوکز و گلیکوژن را به حد طبیعی می‎رساند.

وجود برنامه‎های منظم ورزشی عملکرد انسولین را تنظیم میکند. حرکات ورزشی باید بصورت تمرینهای هوارسان (آیروبیک) باشد. ورزش های هوا رسان به فعالیتهایی گفته می‎شود که با مصرف زیاد اکسیژن توأم باشند.

این نوع حرکات ورزشی دستگاههایی را که برای سلولهای بدن اکسیژن تهیه می‎کنند، فعال می‎سازند. به دنبال انجام ورزش های هوارسان برای بیماران مبتلا به دیابت تغییرات سودمند و مفیدی در ریه‎ها ، قلب و رگهای خونی پدید می‎آید.

با انجام ورزشهای هوارسان، بدن هوای بیشتری را به داخل ریه‎ها منتقل می‎کند. به طور معمول ورزشهای هوارسان به فعالیتهای استقامتی گفته می‎شود که به سرعت زیاد نیاز ندارد.

بهترین ورزش هوارسان برای دیابتی ها ، دویدن در مسافتهای طولانی و با آهنگ آرام است.ورزش های دیگر شامل اسکی ، صحرانوردی ، شنا ، دویدن آرام ، دوچرخه‎سواری پیاده روی و …هستند.

خیلی از افراد ممکن است گاه گاهی خواب رفتن دست و پا را به صورت موقتی تجربه کنند. این حالت هنگامی پیش می‌آید که یک فشار مداوم بر روی قسمتی از بدن وارد می‌شود و خونرسانی به اعصاب آن ناحیه را متوقف می‌کند. این امر باعث می‌شود که اعصاب آن قسمت از بدن نتواند که سیگنال‌های عصبی مهم را به مغز بفرستد. پزشکان معتقدند که “روش درمانی مناسب برای رفع خواب رفتن و گزگز مزمن دست و پا به عامل زمینه‌ای یا علت به وجود آمدن آن بستگی دارد. برای مثال اگر ناشی از دیابت باشد، درمان آن نیز باید متمرکز بر کنترل میزان گلوکز خون از طریق تکنیک‌های فیزیوتراپی و ورزش باشد.

فواید برنامه منظم ورزشی

۱٫ کنترل بیماری

در ورزشهای دیابت در درازمدت مشاهده شده است که حساسیت سلولها به انسولین افزایش می‎یابد. این امر در بهبود وضعیت بخصوص در افراد غیر وابسته به انسولین بسیار با اهمیت است. ورزش اگر در شرایط مناسب صورت گیرد یعنی بیماری قندخون نسبتاً کنترل شده داشته باشد، غلظت گلوکز پلاسما را ثابت نگه می‎دارد. علت این پدیده توازن بین برداشت گلوکز توسط عضلات و تولید متقابل گلوکز در کبد است.

۲٫کنترل و کاهش وزن

یک برنامه صحیح کنترل قندخون در افراد دیابتی غیر وابسته به انسولین به کاهش وزن آنها کمک می‎کند. کاهش وزن ناشی از ورزش، باعث کاهش بافت چربی می‎گردد، بنابراین مقاومت به انسولین در سلولها کاهش می‎یابد و به این ترتیب مصرف داروهای خوراکی پایین‎آورنده قند خون کم می‎شود. با انجام ورزشهای برنامه ریزی شده ، بافت چربی کاهش یافته و توده عضلانی افزایش می‎یابد.

۳٫آمادگی عضلانی

با ورزش مناسب برای دیابت ، تناسب عضلات را بالا می‎برد. تحقیقات نشان داده است که انقباضات عضلانی و عمل انسولین هر دو با هم مصرف گلوکز در طول ورزش را زیاد می‎کنند.

۴٫کاهش نیاز به داروهای خوراکی و انسولین

همراه با کنترل مطلوب قندخون و انجام تمرینات ورزشی مرتب در بیماران دیابتی ، مصرف قرصهای خوراکی در برخی افراد غیروابسته به انسولین کم می‎شود و در بیماران دریافت کننده انسولین نیز به علت وضعیت مطلوب متابولیک، میزان انسولین تزریقی کاهش می‎یابد. مطالعات نشان داده است که در ماههای اولیه شروع برنامه های ورزشی ، انسولین تزریقی گاهی تا ۲۰% یا حتی بیشتر کاهش می‎یابد.

۵٫ اعتماد به نفس بیشتر

به نظر می‎رسد احساسات افراد دیابتی تا حدی نیز به حفظ قند خون در سطح طبیعی وابسته باشد. بیشتر افراد احتمالاً ناراحتی و از دست دادن کنترل احساسات را همزمان با سطح قندخون بسیار بالا یا بسیار پایین تجربه کرده‎اند. هنگامی که غلظت قندخون در حد طبیعی است، احساسات تا حد زیادی بهبود می‎یابد. احساس بهبودی با فعالیتهای ورزشی مداوم و ورود این برنامه در زندگی بیماران پدید خواهد آمد.

۶٫ تحمل تنشهای عصبی

ورزش وسیله موثری برای مبارزه با تنش (استرس) های عصبی در افراد مبتلا به قند خون است. هنگام ورزش موادی به نام آندورفین در خون ترشح می‎گردند که موجب تسکین درد و آرامش روانی افراد می‎شوند.

آثار ورزش در دیابتی های وابسته به انسولین

ورزشهای منظم برای افراد وابسته به انسولین بسیار سودمند است.پژوهشگران کانادایی طی ۱۶ ـ ۱۲ هفته ورزش دادن به بیماران وابسته به انسولین ، بهبود مطلوبی در غلظت قندخون ناشتا و هموگلوبین گلیکوزیله آنها مشاهده نمودند.

در افراد دیابتی وابسته به انسولین ، تغییرات غلظت قندخون در طول ورزش بستگی زیادی به سطح انسولین خون دارد. سطح انسولین خون نیز به میزان انسولین تجویزشده و مقدار جذب انسولین در هر اندام وابسته است.

بهترین زمان پیشنهاد شده برای ورزش در دیابتی های وابسته به انسولین، بعد از میان وعده‎های بعدازظهر و قبل از شام است.

نکاتی که بیماران باید در هنگام ورزش کردن رعایت کنند :

۱٫ کنترل قندخون می باید قبل ،حین و بعد از ورزش انجام شود

۲٫ از وقوع افت قندخون در طول ورزش می بایستی با اجرای توصیه‎های زیر جلوگیری کرد :

– شروع ورزش ۲ ـ ۱ ساعت بعد از صرف غذا

– مصرف ۴۰ـ ۲۰ گرم کربوهیدرات اضافی پیش از ورزش دیابت و هر یک ساعت در طول ورزش

– پرهیز از ورزشهای سنگین در هنگامی که انسولین تزریق شده بیشترین اثر خود را پیدا می‎کند.

– حرکت دادن قسمتهایی از بدن که انسولین در آنها تزریق نگردیده است ( به منظور پیشگیری از جذب سریع انسولین )

– کاهش میزان انسولین تزریقی به میزان ۵۰ ـ ۳۰ درصد در صورت لزوم (کوهنوردی، ورزشهای طولانی مدت )

۳٫ بعد از ورزشهای طولانی قندخون کنترل گردد و کربوهیدرات ( مواد قندی ) اضافی مصرف شود. این عمل از افت قندخون که ممکن است به صورت تأخیری پدید آید، جلوگیری می‎کند

آثار ورزش در افراد دیابتی غیروابسته به انسولین

در افراد غیروابسته به انسولین ، ورزش عامل اصلی کنترل قندخون است. عامل بعدی مصرف صحیح مواد غذایی است. مطالعات اخیر نشان داده است که اجرای برنامه ورزشی منظم در افراد مبتلا به قند خون، ارزش بالایی در کنترل غلظت قندخون این افراد دارد.

پژوهشها نشان می‎دهد که افزایش فعالیت بدنی، در پیشگیری از پیدایش دیابت نوع ۲ ( غیر وابسته به انسولین) مؤثر است. این موضوع به ویژه در افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلا هستند، اهمیت بسیاری دارد. این افراد شامل افراد چاق ، فرزندان افراد مبتلا به قند خون و افراد با فشارخون بالا می‎باشند.

ورزش در مبتلایان به دیابت نوع ۲ باعث افزایش حساسیت سلولها نسبت به انسولین می‎شود اما برای رسیدن به پاسخ درمانی مناسب، باید با رعایت رژیم غذایی صحیح همراه گردد.