تغذیه بیماران پارکینسون + دارو

13 آذر 1402

چرا تغذیه (Nutrition) در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون اهمیت دارد؟ تغذیه نمی تواند منجر به علاج یا کند کردن پیشرفت بیماری شود؛ پس چرا اهمیت دارد؟

پاسخ این است که این بیماری بسیاری از جنبه های سلامت را تحت تاثیر قرار می دهد. حرکات سیستم گوارشی را ممکن است کند نماید، که منجر به یبوست می شود، تخلیه معده را کند می کند، و مشکلاتی را در بلع ایجاد می کند. بیماری پارکینسون می تواند باعث کاهش حس بویایی و چشایی شود.

در اینجا به چند مورد مهم ناشی از مشکلات تغذیه اشاره بیشتری می شود:

۱. نازک شدن استخوان (تهوع استخوان): تحقیقات نشان داده است که بیماران پارکینسون (آقایان و خانم‌ها) در معرض خطر بیشتری برای تهوع استخوان قرار دارند. از طرف دیگر، سوء تغذیه، کاهش وزن ناخواسته و زمین خوردن مکرر، خطر شکستگی استخوان و ناتوانی‌های دیگر را افزایش می‌دهند. با پیشرفت بیماری، احتمال زمین خوردن‌ها بالاتر می‌رود. بنابراین، در بیماران بسیار مهم است تغذیه به گونه‌ای باشد که مواد مغذی تقویت‌کننده استخوان (مانند کلسیم، منیزیم، ویتامین D و ویتامین K) را تامین کند. همچنین تماس منظم با نور آفتاب (برای تامین ویتامین D) و انجام ورزش‌های تحمل وزن (مانند پیاده روی) مهم است.

۲. کاهش آب بدن: داروهای پارکینسون می‌توانند خطر کاهش آب بدن را افزایش دهند. بسیاری از بیماران از اهمیت آب برای سلامت آگاه نیستند. کاهش آب بدن می‌تواند منجر به اختلال ذهنی، ضعف، مشکلات تعادل، نارسایی تنفسی، نارسایی کلیه و حتی مرگ شود. در آمریکا، کاهش آب بدن باعث بستری حدود دو میلیون روز در سال می‌شود (بطور متوسط حدود ۱۰ روز بستری در سال برای هر بیمار پارکینسونی) که هزینه‌ای معادل یک میلیارد دلار را تحمیل می‌کند.

3- یبوست (Constipation): این بیماری می تواند حرکات روده بزرگ (Colon) را کم کند که منجر به یبوست (Constipation)می شود. این موضوع اهمیت بسیار دریافت فیبرهای غذایی را درسبد غذایی روزانه بیشتر می کند. اگر برخورد مناسب با یبوست صورت نگیرد باعث ایجاد توده مدفوع خشک و سخت می شود که عبور آن بطور طبیعی غیر ممکن می شود. این حالت ممکن است منجر به بستری و حتی جراحی بیمار شود.

4- کاهش وزن ناخواسته(Unplanned weight loss) : بعللی زیادی بیماران پارکینسون دچار کاهش وزن می شوند بدون اینکه خودشان بخواهند. تهوع، کاهش اشتها، افسردگی، و کندی حرکات از این علل هستند. این موضوع همراه با سوء تغذیه ممکن است باعث تضعیف سیستم ایمنی، تحلیل عضلات، کاهش مواد مغذی حیاتی، و افزایش خطر بیماریهای دیگر می شود. کاهش 10% حداکثر وزن دوران بزرگسالی از عوامل خطر بروز بیماریها و مرگ است.

5- عوارض دارویی (Medication side effects): داروها نقش مهمی در کمک به درمان علائم بیماری پارکینسون دارند؛ با این حال این داروها در برخی بیماران عوارض ناخواسته ای دارند. دریافت بیش از یک نوع دارو ریسک عوارض را بیشتر می کند. از طرفی بسیاری از بیماران پارکینسون داروهایی جهت درمان بیماریهای دیگر (مثل فشار خون بالا، کلسترول بالا، و غیره) مصرف می کنند. این داروها نیز می توانند منجر به عوارض یا تشدید عوارض داروها شوند.

6- – تداخل پروتئین – لوودوپا: یکی از مهمترین داروهای مورد استفاده در بیماری لوودوپا (Levodopa) است (به اسامی مختلف نظیر مادوپار Madopar، سینمت Sinemet، ایزیکام Isicom، پارکین سی Parkin – C، ال- دورام سی L-Doram – C، لوودوپا سیLevodopa – Cو …). با این حال این دارو برای جذب در روده کوچک بایستی با پروتئین های غذایی رقابت کند، به همین دلیل باید در مورد زمان بندی مصرف این دارو و غذا دقت کرد.

در کل در بیماری پارکینسون یک تغذیه پر فیبر سرشار از غذاهای گیاهی می تواند جذب لوودوپا را تقویت کند، یبوست را بهبود بخشد و مواد مغذی لازم را تامین نماید.

نیازهای کلی تغذیه شما

رژیم غذایی مناسب برای بیماران مبتلا به بیماری پارکینسون شامل موارد زیر است: غلات کامل، سبزیجات، میوه‌ها، غذاهای حاوی کلسیم و مقدار کمتری از غذاهای پر پروتئین. مصرف غلات کامل به دلیل حاوی فیبر که در بهبود یبوست مفید است و همچنین کنترل قند خون، فشار خون، کلسترول و بیماری‌های قلبی مفید است. همچنین، سبزیجات و میوه‌ها منبع خوبی از ویتامین‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد معدنی هستند که نقش مهمی در تغذیه و تقویت عضلات، سیستم عصبی و سایر اعضای بدن دارند. مصرف کلسیم نیز برای تقویت استخوان‌ها و جلوگیری از شکستگی در بیماران پارکینسون مفید است. در این میان، مصرف مقدار کمتری از غذاهای پر پروتئین نیز توصیه می‌شود.

همچنین، تعداد وعده‌های غذایی متفاوت بر اساس جنسیت و فعالیت فرد متفاوت است. به عنوان مثال، یک زن غیرفعال با جثه کوچک نیاز به حدود ۶ وعده غذایی در روز دارد، در حالی که یک مرد یا یک زن با جثه بزرگتر و فعالیت بیشتر نیاز به وعده‌های بیشتری دارند.

در نهایت، حجم غذای مصرفی در هر وعده نیز باید کم باشد تا بهترین استفاده از مواد مغذی و انرژی امکان‌پذیر باشد.

داروهای پارکینسون

داروهای استفاده شده در درمان بیماری پارکینسون ممکن است عوارضی همچون تهوع و کاهش اشتها ایجاد کنند. به عنوان مثال، داروی لوودوپا، یکی از داروهای اصلی استفاده شده در این بیماری، برای جذب از روده نیاز به رقابت با پروتئین‌های غذایی دارد.

افراد مبتلا به بیماری پارکینسون ممکن است در معرض خطر سوء تغذیه قرار بگیرند. از این رو، با توجه به تغذیه مناسب، می‌توانند احساس بهتری داشته باشند و از بیماری‌های مرتبط با تغذیه جلوگیری کنند و احتمال بستری شدن در بیمارستان را کاهش دهند.

تعریف تغذیه ایده‌آل یک تعریف یکتا ندارد، زیرا بیماری پارکینسون در هر فرد به صورت متفاوتی تاثیر می‌گذارد. عواملی که نیازهای تغذیه‌ای فرد را تعیین می‌کنند شامل سن، جنس، بیماری‌های دیگر علاوه بر بیماری پارکینسون (مانند فشار خون بالا، دیابت، آلرژی‌های غذایی و غیره) و داروهای مصرفی می‌شود که ممکن است عوارض مختلفی را ایجاد کنند و بر سلامت تغذیه تاثیر بگذارند. این داروها شامل داروهای فشار خون، داروهای قلبی و داروهای بدون نسخه می‌شوند.