– توضيحات ضروري
• توجه داشته باشيد زمانهايي که در برنامه توانبخشي پيش رو آمده است، الزاماً در مورد تمامي بيماران صادق نمي‌باشد و ضمناً مي‌بايست انتقال به فازهاي بعدي در برنامه توانبخشي تحت نظارت جراح و تيم توانبخشي و فيزيوتراپي صورت بگيرد. پس حتماً توجه داشته باشيد بدون مشورت با تيم توانبخشي به هيچ وجه، هيچکدام از تمرينات را به برنامه درماني خود اضافه نکنيد.
• زمان کنار گذاشتن يک عصا يا هر 2 عصا توسط پزشک جراح شما مشخص مي‌گردد، لذا حتماً در اين مورد طبق نظر ايشان رفتار کنيد. همچنين زمان کنار گذاشتن بريس که پس از عمل توسط جراح براي شما تجويز مي‌شود نيز توسط خود جراح مشخص مي‌گردد و ضمناً طبق توصيه ايشان عمل نماييد.
• برنامه توانبخشي که در پي آمده است، مربوط به برنامه فيزيوتراپي پس از انجام بازسازي با استفاده از تاندون همسترينگ است. برنامه فيزيوتراپي پس 2 روش ديگر عمل تغييرات اندکي دارد که در متني ديگر آموزش آن به‌طور خلاصه براي بيماران تهيه خواهد شد.
بلافاصله پس از روز جراحي، برنامه توانبخشي شما مي‌بايست بر روي کاهش درد و ورم، به‌دست آوردن دامنه کامل صاف کردن زانو (زانو کاملاً صاف شود) و بازيابي کنترل فعال مفصل زانو، متمرکز شود.
در فاز بعدي، افزايش توانايي در راه رفتن و شروع تمرينات قدرتي و تعادلي در دستور برنامه توانبخشي قرار مي‌گيرد.
در فازهاي مياني تمرکز اصلي بر روي افزايش توان و تقويت عضلات است که بدين منظور تمرينات افزايش قدرت، استقامت و هماهنگي عضلاني در برنامه گنجانده مي‌شوند.
در فاز نهايي، تمرکز بر روي تمرينهايي است که شما را براي بازگشت به فعاليتهاي سنگين روزانه و فعاليتهاي ورزشي آماده سازد.
مواردي که ممکن است شما را از دستيابي به اهداف برنامه درماني دور سازد عبارتند از:
• اگر در حالي که زانوي شما درد و ورم دارد، فشار زياد به آن وارد کنيد.
• اگر اهداف درماني بلندمدت و کوتاه‌مدت براي خود نداشته باشيد.
• اگر برنامه توانبخشي که براي شما طراحي شده است را کامل اجرا نکنيد.
• در صورتي که در زمانهاي پيش‌بيني شده، حرکات لازم اندام را به‌دست نياوريد، مثلاً صاف شدن کامل زانو.
فاز يک (دو هفته اول)
تذکر ضروري: توجه داشته باشيد که هيچوقت تا زماني که به شما اجازه داده شده به‌صورت ارادي زانوي خود را از حالت خم، صاف نکنيد مثلاً زماني که روي صندلي يا کنار تخت با زانوي خم نشسته ايد، نمي‌بايست به‌صورت ارادي زانوي خود را صاف کنيد.
اهداف
– کنترل درد و ورم
– مراقبت از زانو و پانسمان انجام شده بر روي آن
– تمرينات ابتدايي دامنه حرکتي
– به‌دست آوردن و حفظ دامنه کامل صاف شدن زانو به‌شکل غير فعال
– جلوگيري از ضعف شديد عضله چهارسر ران
– تمرين نحوه صحيح راه رفتن با عصا
– به‌دست آوردن 90 درجه خم زانو
کنترل درد و ورم
استراحت : مابين زمانهايي که تمرين مي‌کنيد در استراحت باشيد و هنگام استراحت پاي خود را در سطحي بالاتر از لگن خود قرار دهيد تا ورم زانوي شما کاهش يابد. دقت کنيد زماني که پا را بالاتر قرار مي‌دهيد زانوي شما خم نشود.
يخ : به منظور کاهش درد و ورم هر 2 تا 3 ساعت يکبار براي مدت 8 تا 10 دقيقه روي زانوي خود يخ گذاري کنيد. دقت داشته باشيد که يخ را ثابت روي زانو نگذاريد و آن را روي پا ماساژ دهيد.
فشار : غالباً طي 48 ساعت اول بانداژ پاي شما مي‌بايست ثابت بوده و باز شود. پس از آن در زمان تمرين و يخ گذاري آن را باز کرده، سپس از پايين به بالا با فشار مناسب آن را روي پاي خود ببنيديد.
تمرينات دامنه حرکتي
• تمرين صاف شدن زانو
براي صاف شدن کامل زانو مي‌توانيد روي يک سطح صاف (زمين، تخت و…) با پاهاي صاف بنشينيد و پاشنه پاي جراحي شده را روي يک رول حوله‌اي يا بالش و يا چيزي شبيه آن بگذاريد به گونه‌اي که ران شما کمي بالاتر از سطح قرار گيرد. در اين حالت عضلات خود را کاملاً شل کنيد تا زانوي شما تحت فشار جاذبه صاف شود. مدت زمان انجام تمرين و تعداد انجام آن توسط فيزيوتراپيست شما تعيين مي‌گردد.
البته تمرينات ديگري هم به اين منظور وجود دارد که ممکن است توسط تيم توانبخشي براي شما تجويز شود.
• تمرينات خم کردن زانو
– لبه تخت يا يک صندلي بلند بنشينيد. ارتفاع تخت يا صندلي مي‌بايست به اندازه‌اي باشد که زمان خم شدن زانو تا 90 درجه کف پا به زمين نرسد. در ابتداي تمرين پاي جراحي شده را با کمک پاي سالم که زير آن قرار داده‌ايد صاف کرده، سپس به‌آرامي درحاليکه پاي سالم کودکان زير پاي جراحي شده است زانو را رها کرده تا فشار جاذبه خم شود. زماني که زانوي جراحي شده به انتهاي دامنه ممکن رسيد، پاي سالم را روي آن قرار داده و در جهت خم شدن به آن فشار وارد کنيد. توجه داشته باشيد هدف در اين مرحله رسيدن به 90 خم زانو است.
توجه
دقت کنيد که حين انجام اين تمرين به هيچ وجه پس از خم کردن زانوي جراحي شده به‌صورت ارادي و با منقبض کردن عضلات روي ران، زانوي خود را صاف نکنيد يا در حالت صاف نگه نداريد. درصورت انجام اين حرکت امکان ايراد آسيب به گرفت وجود دارد. . براي صاف گردن زانو پس از تمرين فوق پاي سالم را پشت پاي جراحي شده قرار داده و با پاي سالم پاي جراحي شده را صاف كنيد
– به پشت بخوابيد و با کشيدن پاشنه پاي جراحي شده روي تخت زانو را خم کنيد. دقت کنيد براي صاف کردن زانو، پاي سالم را پشت پاشنه پاي جراحي شده گذاشته و با استفاده از پاي سالم، زانوي جراحي شده را صاف کنيد. در مراحل بعدي مي‌توانيد وسيله‌اي مانند نوار حوله يا پارچه‌اي را جلوي مچ پاي جراحي شده انداخته و زماني که زانو به انتهاي دامنه ممکن رسيد با استفاه از آن نوار که دو سر آن در دست شما مي‌باشد به زانو در جهت خم شدن فشار وارد کنيد.
