درسال 2010 حدود 10.4 میلیون بیمار به دلیل آسیب های ورزشی زانو مانند شکستگی، جابه جایی مفصل، رگ به رگ شدگی و پارگی لیگامنت ها به پزشک مراجعه کرده اند. آسیب های زانو در ورزش یکی از رایجترین دلائلی است که بیماران به پزشک مراجعه می کنند.
مفصل زانو یکی از مفاصل پیچیده بدن است که از اجزای زیادی تشکیل شده است و در مقابل انواع آسیب دیدگی ها ضعیف می شود. تعداد زیادی از آسیب های ورزشی زانو بوسیله ارزیابی های ساده مانند استفاده از بریس و تمرینات توانبخشی درمان می شود و آسیب دیدگی های جدی تر برای درمان به جراحی نیاز دارد.
آناتومی و ساختمان مفصل زانو
زانو یکی از بزرگترین مفاصل در بدن است که به راحتی دچار آسیب دیدگی می شود و از 4 عضو اصلی تشکیل شده است: 1- استخوان 2-غضروف 3-لیگامنت 4-تاندون
تصویر نماهای مختلفی از آناتومی طبیعی مفصل زانو
استخوان ها: این استخوان ها برای شکل گرفتن مفصل زانو ساخته شده اند که شامل استخون ران، استخوان قلم پا و کاسه زانو است.
غضروف ها: انتهای استخوان ران و قلم پا و پشت کشکک زانو بوسیله غضروف پوشانده شده است. این ماده لغزنده به شما کمک می کند تا هنگام خم و صاف کردن ساق پا استخوان های مفصل زانوی شما به راحتی بر روی هم حرکت کند.
مینیسک زانو: دو قطعه کوچک غضروف مینیسک در بین استخوان ران و قلم پا وجود دارد که نقش ضربه گیر را در مفصل ایفا می کنند. مینیسک ها با غضروف ها فرق می کنند. مینیسک زانو سخت و کشسانی است و به نرمی و استحکام زانو کمک می کند. زمانی که افراد از پاره شدن غضروف های زانو صحبت می کنند به پارگی مینیسک زانو اشاره دارند.
لیگامنت: استخوان ها بوسیله لیگامنت ها به یکدیگر متصل شده اند. 4 نوع اصلی لیگامنت در مفصل زانو وجود دارد که مانند یک ریسمان قوی استخوان ها در کنار یکدیگر قرار داده است و باعث استحکام این مفصل شده است.
غضروف های جانبی یا کلیترال: این غضروف ها در کنار زانو قرار دارند غضروف های میانی در داخل زانو و غضروف های جانبی در خارج زانو قرار گرفته اند این غضروف ها حرکات جانبی مفصل زانو را کنترل می کنند و از زانو در مقابل حرکات غیر طبیعی نگهداری می کنند.
لیگامنت های صلیبی Cruciate: این لیگامنت ها در داخل مفصل زانو قرار گرفته اند لیگامنت های متقاطع قدامی در جلوی زانو و لیگامنت های متقاطع پشتی در پشت زانو به حالت ایکس انگلیسی X یا صلیب بر روی یکدیگر قرار گرفته اند این لیگامنت ها نقش کنترل حرکت های جلویی و پشتی مفصل زانو را بر عهده دارند.
تاندون ها: ماهیچه ها بوسیله تاندون ها به استخوان ها متصل شده است تاندون های چهارسر ماهیچه های جلوی ران را به کشکک زانوی شما متصل کرده است. کشش کشکک زانو به سمت مچ پا بوسیله تاندون های کشکک زانو انجام می شود.
آسیب دیدگی های رایج مفصل زانو
مفصل زانوی شما از تعداد زیادی ساختار تشکیل شده است که هر کدام از آنها می توانند دچار آسیب دیدگی شوند.
رایجترین آسیب های زانو شامل شکستگی اطراف زانو، جا به جایی، رگ به رگ شدن و پارگی بافت های نرم مانند لیگامنت ها است. در اکثر موارد آسیب دیدگی ها در بیشتر از یک ساختار مفصل زانو تاثیر می گذارد.
درد و تورم از رایجترین علائم آسیب های ورزشی زانو است. علاوه بر این زانوی شما ممکن است دچار گرفتگی شود یا قفل شود. اکثر آسیب های ورزشی زانو باعث عدم استحکام و احساس درآمدن زانو از جای خود ایجاد می شود.
شکستگی
رایجترین شکستگی ها مربوط به شکستگی کاسه یا کشکک زانو است انتهای استخوان ران و قلم پا که مفصل زانو را تشکیل داده اند می توانند دچارشکستگی شوند. بسیاری از شکستگی های زانو بر اثر ضربه های شدید به زانو مانند افتادن از یک ارتفاع بلند و تصادف با وسایل نقلیه ایجاد می شود.
شکستگی کشکک زانو
جابه جایی
جابه جایی مفصل زانو از آسیب های ورزشی زانو است و زمانی ایجاد می شود که استخوان های مفصل زانو به صورت کامل و جزئی از جای خود حرکت کند به عنوان مثال استخوان ران و قلم پا می توانند از جای خود حرکت کنند یا ناحیه کشکک زانو می تواند از جای خود به سمت خارج مفصل لیز بخورد. جابه جایی می تواند بر اثر غیر طبیعی بودن شکل ساختارهای زانوی افراد ایجاد شود و در افرادی که ساختار زانوی طبیعی دارند جابه جایی بر اثر ضربه های شدید مانند افتادن از ارتفاع و تصادف با وسیله نقلیه یا برخورد های شدید در حین انجام فعالیت های ورزشی ایجاد می شود.
جابه جایی کشکک زانو
آسیب دیدگی لیگامنت های متقاطع قدامی
آسیب دیدگی های لیگامنت های متقاطع قدامی معمولا در حین فعالیت های ورزشی ایجاد می شود. ورزشکارانی که ورزش هایی مانند فوتبال، فوتسال یا بسکتبال انجام می دهند بیشتر از بقیه افراد در معرض خطر آسیب دیدگی های این ناحیه قرار دارند. به سرعت تغییر جهت دادن و فرود آمدن از پرش ناصحیح باعث پارگی این لیگامنت ها می شود.
در حدود نیمی از آسیب دیدگی های لیگامنت های متقاطع قدامی با آسیب دیدگی های در نواحی دیگر زانو مانند غضروف، مینیسک یا لیگامنت های دیگر ایجاد می شود.
پارگی لیگامنت های متقاطع قدامی
آسیب دیدگی های لیگامنت های متقاطع پشتی
آسیب دیدگی های این لیگامنت ها اغلب بر اثر فشاری که به جلوی زانو در هنگام خم کردن مفصل زانو وارد می شود، بوجود می آید. این آسیب های زانو معمولا با تصادف وسایل نقلیه و با انجام فعالیت های ورزشی ایجاد می شود. پارگی این لیگامنت یک پارگی جزئی است و می تواند خود به خود بهبود یابد.
پارگی لیگامنت متقاطع پشتی (تصویرازپشت زانو است)
آسیب دیدگی ها لیگامنت جانبی
آسیب دیدگی این لیگامنت ها معمولا بر اثر فشار به کناره های مفصل زانو ایجاد می شود. این آسیب دیدگی ناشی از برخورد است و معمولا بر اثر فشار مستقیم به بیرون مفصل زانو و اغلب با فعالیت های ورزشی ایجاد می شود. فشارهای داخلی زانو که باعث ایجاد فشار به خارج مفصل زانو می شود هم می تواند باعث آسیب دیدگی لیگامنت های جانبی شود پارگی این لیگامنت ها معمولا کمتر از سایر آسیب های ورزشی زانو ایجاد می شود.
پارگی لیگامنت های میانی وجانبی مفصل زانو
پارگی مینیسک
پارگی های مینیسک زانو اغلب با انجام فعالیت های ورزشی ایجاد می شود. از جمله آسیب های ورزشی زانو، پارگی های مینیسک بر اثر چرخش و برخورد است. همچنین آتروز با افزایش سن می تواند منجر به پارگی مینیسک شود. زمانی که مینیسک با افزایش سن ضعیف شده باشد، چرخیدن به سمت عقب هنگام برخاستن از روی صندلی برای پارگی مینیسک کافی است.
پارگی منیسک
پارگی تاندون
تاندون های چهارسر و کشکک زانو می تواند دچار کشیدگی و پارگی شوند. اگرچه پارگی این تاندون ها در هر فردی می تواند ایجاد شود اما در افراد میانسالی که می دوند یا فعالیت های ورزشی مانند پریدن را انجام می دهند این پارگی بیشتر از بقیه رخ می دهد. افتادن که باعث ایجاد فشار مستقیم بر روی جلوی مفصل زانو شود و فرود آمدن بر روی زمین به سمت عقب بعد از پرش می تواند از رایجترین دلائل آسیب دیدگی های تاندون باشد.
پارگی تاندون
درمان
زمانی که شما برای اولین بار دچار آسیب های ورزشی زانو می شوید کاربرد یخ و استراحت می تواند دوره ریکاوری شما را سرعت بخشد.
شما باید هرچه زودتر درمان آسیب های ورزشی زانو را شروع کنید (مخصوصا اگر دچار علائم زیر باشید)
1- شنیدن صدای تق تق از مفصل و احساس بیرون آمدن مفصل زانو هنگام آسیب های ورزشی
2- ایجاد درد های شدید
3- ناتوانی در حرکت مفصل زانو
4- لنگ لنگان راه رفتن
5- تورم در مفصل آسیب دیده
نوع روش درمان آسیب های ورزشی زانو که پزشک برای بیمار انجام می دهد به موارد زیادی بستگی دارد مانند میزان شدت آسیب دیدگی، سن، سلامتی کلی و میزان فعالیت فرد
درمان بدون جراحی
بسیاری از آسیب های ورزشی زانو بوسیله ارزیابی ساده درمان می شود که شامل موارد زیراست:
1- بی تحرکی: پزشک ممکن است برای آسیب های ورزشی زانو استفاده از بریس را برای محدود کردن حرکت مفصل توصیه کند. درصورتی که شما دچار شکستگی استخوان شده باشید کاربرد بریس و گچ کرفتن مفصل می تواند استخوان ها را در جای خود نگه دارد تا به صورت کامل بهبود یابد و در مراحل بعدی برای حفظ و نگهداری از مفصل زانو باید برای جلوگیری از وارد شدن فشار وزن بدن بر روی زانو از عصا یا چوبدستی هنگام راه رفتن استفاده کرد.
2- درمان های فیزیکی یا فیزیوتراپی: انجام تمرینات خاص برای بازگشت عملکرد طبیعی به زانو و استقامت ماهیچه های ساق پا بسیار موثر است. در ارزیابی هایی که در مراکز فیزیوتراپی برای آسیب های ورزشی زانو انجام می شود، متخصصان با انجام تست هایی موارد زیر را ارزیابی می کنند.
1- ایجاد درد و ناراحتی با خم و راست کردن مفصل زانو
2- ایجاد ضعف در ماهیچه های اطراف زانو
3- ایجاد ناراحتی برای وارد شدن و زن بدن بر روی زانو هنگام ایستادن و راه رفتن
متخصصان فیزیوتراپی همچنین به شما نحوه استفاده از مفصل آسیب دیده برای انجام فعالیت های روزانه را آموزش می دهد. برای ارزیابی این موارد پزشک فیزیوتراپی از تست های خاصی مانند لی لی کردن و روی یک پا راه رفتن، 6 دقیقه پیاده روی را استفاده می کند.
پزشک فیزیوتراپ علاوه بر دریافت اطلاعات کامل از شرح کامل سلامتی بیمار و ارزیابی آسیب های ورزشی او یک برنامه توانبخشی سفارشی را برای بیمار طراحی می کند. این برنامه شامل برنامه مراقبتی خاص، تمرینات استقامتی، انعطافی و کاربردی برای مفصل است.
3- مصرف داروهای ضدالتهاب بدون استروئید: مصرف داروهایی مانند آسپیرین و ایبوپروفن می توانند باعث کاهش تورم و درد در آسیب های ورزشی زانو شوند.
درمان جراحی
اکثر شکستگی ها و آسیب دیدگی های اطراف مفصل زانو برای بازگشت عملکرد ساق پا به جراحی نیاز دارند. در بعضی از موارد مانند پارگی لیگامنت های متقاطع قدامی در آسیب های ورزشی زانو جراحی بوسیله آرتروسکوپی انجام می شود. در این نوع جراحی با ایجاد شکاف کوچکی بر روی مفصل یک دوربین در مفصل قرار داده می شود و با مشاهده مفصل بر روی یک مانیتور جراحی انجام داده می شود. اکثر آسیب های ورزشی زانو بوسیله جراحی های باز درمان می شود. در این نوع آسیب های ورزشی زانو که جراح باید ساختار را به صورت مستقیم مشاهده کند و به آن دسترسی آسان داشته باشد یک شکاف عمیق و بزرگ بر روی مفصل ایجاد می شود و پزشک جراحی را به صورت مستقیم انجام می دهد.
