در صورتی که دچار درد در ناحیه کف لگن هستید یا احساس خشکی در لگن ، احتمالاً دچار آرتروز لگن هستید. این دردها در کف لگن می توانند به علت های خاص در مردان و یا به علت بارداری در زنان به وجود بیایند. درد لگن می تواند یکطرفه یا دو طرفه همراه با صدا دادن استخوان لگن باشد. با استفاده از حرکات اصلاحی ورزشی، فیزیوتراپی و استفاده از داروهای مسکن می توانید این درد و طول درمان آرتروز لگن را کاهش دهید.
فهرست مطالب
آرتروز لگن چیست؟
آرتروز لگن بیماری است که با روند ازبین رفتن استخوان همراه است دراین بیماری غضروف ها با افزایش سن ازبین میروند واستخوان ها برروی یکدیگر ساییده میشوند وایجاد التهاب میکنند این التهابات میتواند براثریک آسیب دیدگی جدی یا فشارهای مکرری که برروی مفصل لگن مانند ایستادن های طولانی مدت ایجاد میشود بوجود آید. در مواردی که آرتروز لگن شدید باشد ممکن است پزشک معالج اقدام به تعویض مفصل لگن نماید.
درلگن های طبیعی فضای مفصل کاملا نرم ولغزنده است وغضروف ها دربین استخوان ها باعث حرکت مفصل میشوند وضربه هایی که برروی مفصل ایجاد میشود را جذب میکنند(مطابق شکل 1)
زمانی که مفصل دچارآسیب دیدگی میشود یا فشارهایی که با اضافه وزن برروی آن ایجادمیشود باعث ازبین رفتن غضروف ها میشود وظرفیت لگن را برای جذب فشارهای ناشی ازانجام فعالیت ها کاهش میدهد. زمانی که این اختلال شدیدترشود فضای بین مفصل کاهش میابد ودرنهایت انتهای استخوان ها ازبین میرود وفضای استخوان ها دیگر لغزنده نیست.انتهای استخوان ها ممکن است دچارالتهاب وآسیب دیدگی شود که به آن استئوفیت osteophytes گفته میشود. زمانی که همه این تغییرات رخ دهد به این شرایط آرتروز گفته میشود.
آرتروزلگن معمولا بعدازسن 50 سالگی رخ میدهد ودرافرادی که دچاراضافه وزن هستند ویا سابقه آسیب دیدگی ،جراحی ویا ضربه به لگن را داشته اند رایج تراست.
علائم ونشانه ها و علل آرتروز لگن
علائم دربیمارانی که دچارآرتروزهستند به مررو شدیدترمیشود درافرادی که دچارآرتروزهای خفیف هستند این علائم آرتروز لگن یا به صورت جزئی است ویا اصلاهیچ علائمی در بدنشان ایجاد نمیشود وزمانی که بیماری شدید ترشد باعث افزایش درد در لگن وکشاله ران میشود این درد ممکن است با انجام فعالیت هایی که باعث فشاروزن بدن برروی لگن شود وباسختی مفصل مخصوصا بعدازاستراحت ویا دراول صبح ایجاد شود .دردهای شدید باعث کاهش انعطاف لگن،درد هنگام شب،احساس صدای قرچ قروچ یا تق تق کردن مفصل هنگام انجام فعالیت ویاحرکت میشود. درد ناشی ازآرتروز درکشاله ران ،جلوی لگن وناحیه باسن ایجاد میشود وممکن است این درد به ران وزانو هم منتقل شود علایم آرتروز لگن درماه های مختلف دچار افت وخیزاست مثلا درفواصل سرد این درد افزایش میابد.درموارد شدید ماهیچه ها ممکن است ازبین بروند(مخصوصا درناحیه باسن)وباعث لنگ شدن بیمارشود. علت آرتروز لگن می تواند عواملی چون افزایش سن، اضافه وزن، وراثت، بیماری های مادرزادی و.. باشد.
مواردی که باعث تشدید درد ناشی ازآرتروز میشود
موارد زیادی وجود دارد که باعث تشدید درد ناشی ازآرتروزمیشود این موارد باید مورد ارزیابی قراربگیرند وتوسط متخصصان فیزیوتراپی تاجاییکه امکان دارد اصلاح شوند که شامل موارد زیر است
- سن بیشتراز 40 سال
- اضافه وزن
- عوامل ژنتیکی
- سابقه هرگونه آسیب دیدگی ،ضربه به مفصل لگن وجراحی
- ضعف ماهیچه ها مخصوصا درناحیه باسن وعضلات چهارسر
- گرفتگی ماهیچه ها مخصوصا درناحیه انعطاف پذیر لگن ،باسن
- سختی درمفصل های دیگر مانند ستون مهره ها ی ناحیه کمر
- زندگی عاری ازتحرک
- اختلاف درطول ساق پا وحالت غیرطبیعی اندام های تحتانی بدن
- اختلالات درحالت پاها مانند صاف بودن کف پا
- استفاده ازکفش نامناسب
- عدم تعادل واستحکام مفصل
- وزن اضافی ونامتعادل وانجام فعالیت های پرفشار
- نداشتن استراحت کافی بعدازفعالیت های سنگین
- رژیم های غذایی نامناسب وکمبودموادمغزی بدن
- حالت غیرطبیعی مفصل لگن که باعث ایمپینگمنت یاسندروم گیرافتادگی لگن میشود وخطر بروز آرتروز را تشدید میکند
تشخیص آرتروز لگن
بوسیله معاینات فیزیکی وغیرفیزیکی که توسط پزشک فیزیوتراپی انجام میشود متیوان بیماری آرتروز را تشخیص داد برای ارزیابی دقیق تراین بیماری انجام عکس برداری توسط اشعه ایکس توصیه میشود اشعه ایکس میتواند کاهش فضای مفصل ،اختلال والتهاب انتهای مفصل را نشان دهد.دربعضی ازمواقع عکس برداری ام آر آی میتواند به تشخیص دقیق تر بیماری کمک کند.
نکته بسیارمهم این است که همیشه عکس برداری اشعه ایکس متناسب با علائم بیماری نیست مثلا ممکن است بیماری که، ازدردهای شدید براثربیماری آرتروزلگن رنج میبرد اشعه ایکس تغییرات خفیفی که براثر بیماری آرتروز ایجاد شده است رانشان دهد وبا برعکس یک بیمار دچار دردهای خفیف ناشی ازآرتروزاست ویا هیچ علائمی ازبیماری ندارد واشعه ایکس برای این بیمارتغییرات شدید ناشی ازبیماری آرتروز رانشان میدهد.
درهردومورد پزشک با بررسی دقیق میتواند میزان آسیب دیدگی وشدت آن را تشخیص دهد.
درمان ها برای درمان آرتروز لگن
اگر درد بیمار بارمصرف داروهای مسکنی مانند پاراستامول وایبوپروفن کاهش نیافت شما باید برای گرفتن توصیه های بعدی حتما به پزشک مراجعه کنید پزشکان موارد زیر رابه شما توصیه میکنند
مصرف داروهای ضدالتهاب بدون استروئید
پزشک ممکن است برای کاهش درد مصرف داروهای ضدالتهاب بدون استروئید را به بیمار توصیه کند داروهای ضدالتهاب مانند همه داروها میتواند عوارض جانبی را ایجاد کند درصورتی که پزشک این داروها را برای شما تجویزکند برای کاهش خطرات این داروها مواردی را به شما هشدارخواهد داد.
بیسفوسفونیت Bisphosphonates
بیسفوسفونیت برای درمان بیماری پاژه استفاده میشود این دارو سرعت روند ازبین رفتن استخوان را کاهش میدهد وخطرشکستگی استخوان را به حداقل میرساند براساس نوع مواد بیسفوسفونیت این دارو یا به صورت خوراکی واز راه دهان ویا ازتزریق تزریق در رگ انجام میشود.این دارو معمولا برای درمان پوکی استخوان هم موثراست.
تزریق استروئید
تزریق استروئید می تواند به مشکلات ناحیه لگن درصورتی که باعث بروز در دو التهاب لگن والتهاب کیسه برسا شده باشد کمک کند.
این تزریق معمولا همراه با بی حسی موضعی انجام میشود و برای درمان کبودی های والتهابات ستون مهره ها trochanteric مناسب است.
تاندونیست یا التهاب تاندون ایلیوپسوآس Iliopsoasهم میتواند با تزریق استروئید درمان شود امابه دلیل آنکه تاندون ایلیوپسوآس بسیارعمیق است تزریق آن باید توسط متخصص را دیولوژیست انجام شود.
پارگی تاندون ایلیوپسوآس متیواند بوسیله تزریق استروئید که بوسیله ویدئوفلورسکوپی که یک نوع ازاشعه ایکس است درمان شود این روش به پزشک کمک میکند که مطمئن شو د تزریق درجای صحیح ومناسب انجام شده است.تزریق آلتراساند یا فراوادرمانی هم اخیرا رایج شده است.
فیزیوتراپی ودرمان های حرفه ای
تمرینات فیزیوتراپی برای بیمارانی که دچاربیماری آرتروزهستند باعث ایجاد تاخیردرروند ازبین رفتن مفصل لگن،کاهش علائم،افزایش استقامت ،بهبود تحرک وعملکرد مفصل میشود.درمان ها شامل مواردزیراست
- تمرینی که باعث افزایش استقامت ،انعطاف ،حفظ تعادل واستحکام مفصل شود
- ماساژبافت های نرم
- درمان های الکتریکی مانند فراوادرمانی یا آلتراساند
- تحرک مفصل
- کاربرد سوزن خشک
- درمان های گرم وسرد
- آب درمانی
- آموزش بیماران برای انجام تمرینات
- استفاده ازچوبدستی وعصا یا هرگونه وسایل کمکی دیگرهنگام راه رفتن
- آموزش دادن نحوه صحیح حرکت به بیماران
- اصلاح سبک زندگی و فعالیت ها
- اصلاح تغییرات بیومانیکی بدن مانند صافی کف پا
- استفاده ازموادغذایی ومکمل های ضدالتهاب مانندروغن ماهی،گلوکز وکوندوروتین
- کاهش وزن
- استفاده ازکفش ها ووسایل درمانی مناسب
تمرینات برای درمان آرتروز لگن
تمرینات ورزشی که درادامه گفته میشود برای بیمارانی که دچار آرتروز لگن هستند مفید است قبل ازاینکه این تمرینات را انجام دهید برای انجام تمرین متناسب با عارضه باید ازپزشک متخصص کمک بگیرید به صورت کلی این تمرینات ورزشی باید 3 باردرهروز درصورتیکه دردی ایجاد نشود ویا درد شدیدترنشود انجام شود.
پزشک فیزیوتراپی به بیمار توصیه میکند که درابتداتمرینات سبک وساده انجام دهند و زمانیکه دیگر هیچ دردی دربدن احساس نشود می توانند تمرینات خود را پیشرفت دهند وتمرینات پیشرفته ویا متوسطه را انجام دهند.طبق یک قانون کلی بیمار درصورتیکه هیچ گونه پیشرفتی درعلائم بیماری نداشته باشد میتواند تمرینات پیشرفته را انجام دهد.
تمرینات اولیه
انعطاف لگن
این تمرین ورزشی را با خوابیدن برروی زمین آغازکنید (شکل 2)به آرامی زانوی خود را به سمت سینه بیاورید درهنگام انجام این حرکت هیچ دردی نباید درمفصل ایجاد شود ونباید کشش ناحیه تحتانی مفصل کمرشدید باشد درصورتی که علائم بیماری تشدید نشود این حرکت را میتوانید 10 تا20 مرتبه انجام دهید
شکل 2
ابداکشن لگن
این تمرین ورزشی را با خوابیدن برروی مفصل کمر شروع کنید (شکل 3)زانوی خود را به حالت صاف نگه دارید ساق پای خود را به سمت کناردرحالیکه هیچ دردی ایجاد نشود قراردهید هنگام انجام این حرکت نباید کشش شدید درمفصل ایجاد شود سپس به حالت اول بازگردید.انگشتان وکاسه زانو باید درحین انجام تمرین به سمت سقف باشد درصورتی که علائم بیماری تشدید نشود این تمرین را میتوانید10 تا20 مرتبه انجام دهید.
شکل 3
چرخش خارجی لگن
برروی مفصل کمر بخوابید به صورتیکه زانوهای شما خم وکف پایتان صاف برروی زمین قرارداشته باشد (شکل 4)زانوی خود را درصورتی که هیچ دردی ایجاد نشود به سمت کنارقراردهید دراین حرکت کشش مفصل نباید شدید باشد وسپس به حالت اولیه بازگردید درصورتی که هیچ دردی ایجاد نشود این حرکت را 10 تا20 مرتبه انجام دهید.
شکل 4
جراحی تعویض مفصل لگن برای درمان بیماری آرتروز
این جراحی درصورتی که بیمار بوسیله درمان های دیگر بهبود نیافت وعملرد بیمار کاهش یافت انجام میشود بیمارانی که تمایل دارند مفصل لگنشان به صورت کامل تعویض شود باید 5 تا 10 روز دربیمارستان بستری شوند ویک روز هم به درمان ها ی فیزیوتراپی وتوانبخشی نیازدارند بیمار میتواند 3 تا6 ماه بعدازجراحی به فعالیت های طبیعی خود بپردازد.
پیش گیری ازابتلا به بیماری آرتروز
آرتروز به دلیل اینکه یک بیماری است که با گذشت زمان شدید ترمیشود راه حلی وجود ندارد که به صورت کامل بتواند آنرا درمان کرد اگرچه درموارد خفیف این بیماری ،بیمارا ن متیوانند با مدیریت صحیح یک زندگی پرتحرک بدون ایجاد هیچ گونه علائم بیماری داشته باشند ومتیوانند ازبدترشدن شرایط جلوگیری کنند یا آن را به تاخیربیندازند.
درمواردی که بیماری بسیارشدید باشد ودرمان های فیزیوتراپی هم نتواند بیماری را درمان کند وبرروی کیفیت زندگی فرد تاثیرگذاشته باشد جراحی تعویض مفصل تنها راه حلی است که میتواند به بیمار کمک کند.
موارد درمانی دیگر برای درمان بیماری آرتروز
ممکن است بیماران همراه با انجام تمرینات فیزیوتراپی با پیشرفت بیماری آرتروز مواجه شوند زمانیکه این اتفاق رخ دهد موارد درمانی دیگرنیازاست این موارد شامل مصرف دارو،تزریق کورتیکوستروئید،استفاده ازمکمل هایی چون روغن ماهی ،گلوکز،کوندورتین، عکس برداری توسط اشعه ایکس، سی تی اسکن، ام آرآی و ارزیابی توسط متخصص است.
درمواردی که آتروز بسیارشدید باشد بیمار به جراحی نیازداردکه این جراحی شامل جراحی بوسیله آرتروسکوپ وجراحی تعویض مفصل است پزشک فیزیوتراپ درصورتی که بیمار به جراحی نیازداشته باشد اورا به متخصص ارتوپد ارجاع میدهد ارجاع بیمار به متخصص ارتوپد برای ارزیابی مفصل ویا متخصص تغذیه برای ارزیابی وزن بدن بسیارموثراست.
علائم و نشانه های درد لگن در زنان و مردان می تواند متفاوت باشد. حرکات اصلاحی چرخش لگن و سایر حرکات ورزشی می توانند مفید و کمک کننده باشد. همچنین استفاده از لگن بند طبی در برخی مواقع می تواند مؤثر واقع شود. بهتر است قبل از انجام هر گونه اقدام درمانی به دقت توسط پزشک معاینه شده و سپس زیر نظر پزشک درمان شوید.
