زندگی با درد و گرفتگی ناشی از آرتروز شانه می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد. درد و محدودیت حرکتی ناشی از این عارضه می‌تواند شما را از انجام بسیاری از فعالیت‌های مهم باز دارد. پنج نوع آرتروز درگیر کننده‌ی مفصل شانه وجود دارند. نوع آرتروز بر حسب منشأ التهاب، شدت درگیری و محل درگیری متفاوت خواهد بود.
آرتروز شانه در افراد مسن شایع‌تر بوده و معمولاً در سنین بالای 50 سال دیده میشود. افراد جوان‌تر ممکن است در اثر آسیب‌های فیزیکی یا شکستگی، در رفتگی و عفونت مفصل به آرتروز مبتلا شوند. این عارضه ممکن است به صورت وراثتی نیز ایجاد شود و در افراد یک خانواده شایع باشد. از جمله روش‌های درمانی برای آرتروز شانه می‌توان به دارو درمانی، فیزیوتراپی و عمل جراحی اشاره کرد. البته باید در نظر داشته باشید که انجام عمل جراحی به عنوان آخرین گزینه درمانی در نظر گرفته شده و همچنین بسیاری از داروهای مورد استفاده ممکن است با عوارض جانبی همراه باشند
پزشکان در کلینیک توانبخشی امید می‌توانند گزینه‌های بدون جراحی مثل فیزیوتراپی یا تزریق دارو به مفصل شانه را به عنوان روش‌های درمانی آرتروز شانه به شما ارائه کنند. همه‌ی این روش‌های درمانی بر اساس نیازهای فرد طراحی خواهند شد. بدین معنی که اهداف، ترجیحات، سوابق پزشکی و وضعیت سلامت عمومی شما در تعیین روش‌های درمانی مورد استفاده نقش خواهند داشت.
بلافاصله پس از تشخیص آرتروز شانه، متخصصین فیزیوتراپی یا سایر تیم پزشکی در کلینیک توانبخشی امید، روند درمان را برای بیمار شروع می‌کنند و تا بهبودی کامل با بیمار همراه خواهند بود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی درمان آرتروز شانه در این مرکز و یا برای رزرو نوبت در کلینیک توانبخشی امید می‌توانید با شماره تلفن‌های ۰۲۱۸۸۸۰۱۸۰۰ – ۰۹۱۰۷۸۰۳۱۵۵ تماس حاصل فرمایید.
پنج نوع آرتروز مفصل شانه
پنج نوع آرتروز شایع مفصل شانه را درگیر می‌کنند. انواع این عارضه‌ها بسته به منشأ التهاب، شدت درگیری و محل درگیری متفاوت خواهد بود.
استئوآرتریت شانه
این عارضه نوعی بیماری تخریبی استخوان‌هاست که در طی آن غضروف مفصلی از بین رفته و سطوح سخت استخوان‌های مفصل بر روی یکدیگر ساییده می‌شوند. در این مرحله مکانیسم‌های طبیعی بدن برای ترمیم بخش‌های آسیب دیده فعال می‌شوند.
این نوع از آرتروز شانه زمانی اتفاق می افتد که آسیب خفیفی به ناحیه وارد شده و یا فشار زیادی بر روی مفصل تحمیل شود. عوامل ژنتیکی نیز می‌توانند در بروز این عارضه دخیل باشند. این نوع از آرتروز به طور شایع در افراد بالای 50 سال اتفاق افتاده ولی می‌تواند پس از آسیب‌هایی مثل شکستگی، پیچ خوردگی و عفونت استخوان‌ها افراد جوان‌تر را نیز درگیر کند.
آرتروز التهابی شانه
شایع‌ترین بیماری خود ایمنی مرتبط با آرتروز، آرتریت روماتوئید است. التهاب ناشی از این بیماری غضروف مفصلی را از بین می‌برد. درمانی برای بیماری‌های خود ایمنی وجود ندارد ولی روش‌های بدون جراحی مختلفی وجود دارند که می‌توان از آن‌ها برای کنترل التهاب استفاده کرد.
آرتروپاتی پارگی کاف
این نوع از آرتروز شانه آخرین مرحله‌ی آسیب‌های وارد شده به تاندون روتاتور کاف خواهد بود. تاندون روتاتور کاف از چهار عضله تشکیل شده که پس از اتصال به یکدیگر روی مفصل شانه را می‌پوشانند.
آرتروپاتی پارگی کاف زمانی ایجاد میشود که آسیب‌های شدید وارد شده به روتاتور کاف درمان نشوند. این عارضه نادر بوده و تنها 4 درصد از افرادی که آسیب روتاتور کاف در آن‌ها درمان نمی‌شود به این مرحله می‌رسند. شدت آسیب در این عارضه که بافت های نرم اطراف مفصل و سطوح محافظتی مفصل را درگیر می‌کند، درمان آن را بسیار دشوار خواهد کرد.
استئونکروز
این عارضه با نام نکروز آواسکولار نیز شناخته شده و به دلیل عدم خونرسانی کافی به سر استخوان بازو ایجاد میشود. کمبود جریان خون باعث کمبود مواد مغذی لازم برای عملکرد سلول‌های استخوان خواهد شد.
زمانی که کمبود جریان خون ادامه پیدا کند سلول‌های استخوانی در ناحیه‌ی درگیر از بین خواهند رفت. در این مرحله غضروف‌های مفصل که پشتوانه‌ی استخوانی خود را از دست داده‌اند فشار بسیار زیادی را متحمل شده و آسیب می‌بینند. شما می‌توانید برای درمان این عارضه از داروهای مسکن استفاده کنید.
آرتروز شانه در اثر آسیب فیزیکی
در این عارضه سر استخوان بازو آسیب می‌بیند. در صورت بروز شکستگی در این ناحیه، غضروف‌های مفصلی نیز آسیب دیده و از بین خواهند رفت. در این نوع از آرتروز شانه، آسیب به غضروف‌ها در اثر آسیب‌های فیزیکی مثل شکستگی استخوان ایجاد شده است.
چه عواملی آرتروز شانه ایجاد می‌کنند؟
آرتروز شانه علت به خصوصی نداشته و عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد آن دخیل باشند ازجمله:
- افزایش سن به خصوص بالاتر از 50 سال
- جنسیت – بروز آرتروز در خانم‌ها شایع‌تر است
- داشتن اضافه وزن
- سابقه‌ی فامیلی آرتروز
- آسیب‌های قبلی شانه مثل در رفتگی یا شکستگی شانه
- نقایص ژنتیکی در غضروف‌ها یا مفصل شانه
- فشار طولانی مدت و مکرر بر روی شانه (در اثر فعالیت‌های شغلی یا ورزشی)
علائم و نشانه‌های آرتروز شانه
شایع‌ترین علامت آرتروز شانه درد در این مفصل بوده و این علامت در اکثر موارد به صورت تدریجی بروز پیدا می‌کند ولی بروز ناگهانی آن نیز ممکن است.
ازجمله دیگر علائم و نشانه‌های آرتروز شانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد و حساسیت نسبت به لمس در پشت مفصل شانه در مورد استئوآرتریت مفصل شانه
- درد و حساسیت نسبت به لمس در بالای مفصل شانه و ناحیه‌ی گردن در مورد استئوآرتریت مفصل سرشانه‌ای ترقوه‌ای
- درد و مشکلات خواب
- گرفتگی در مفصل شانه به خصوص در اوایل صبح یا پس از ثابت ماندن طولانی مدت
- صدای تق تق (کرپیتوس) در زمان حرکت دادن شانه
- کاهش دامنه حرکتی و درد در زمان انجام فعالیت‌های معمول مثل بالا بردن دست‌ها، شانه کردن موها، مسواک زدن یا بستن کمربند ایمنی
- درد در هنگام فعالیت شدید و یا پس از آن
یک یا چند مورد از این علائم ممکن است تا حدی شدید شوند که توانایی شما برای انجام فعالیت‌های روزمره را محدود کنند. در این مرحله برای کاهش علائم، شما به درمان حرفه‌ای به شکل فیزیوتراپی نیاز خواهید داشت.
پزشک چگونه آرتروز شانه را تشخیص می‌دهد؟
در مراجعه به کلینیک ارتوپدی، پزشک پس از بررسی علائم و سوابق پزشکی شما، معاینات فیزیکی روتین را انجام خواهد داد.
وجود ضعف عضلانی، حساسیت نسبت به لمس، آسیب به بافت های اطراف، آسیب‌های قبلی، کرپیتوس (احساس ساییدگی در داخل مفصل به هنگام حرکت دادن آن) و درد در زمان فشار دادن استخوان، ازجمله نشانه‌هایی هستند که پزشک به دنبال آن‌ها می‌گردد. دامنه‌ی حرکتی فعال و غیر فعال مفصل و درگیری مفاصل دیگر نیز بررسی خواهند شد.
در مرحله‌ی بعد عکس برداری با اشعه‌ی ایکس برای ایجاد تصویری واضح از استخوان‌ها انجام خواهد شد. نتایج عکس برداری به تشخیص نوع آرتروز کمک کرده و تنگی فضای مفصلی، ایجاد استئوفیت (خار استخوانی) و تغییرات ساختار استخوان‌ها را نیز مشخص می‌کند. در صورتی که نتیجه‌ی عکس برداری با اشعه‌ی ایکس واضح نباشد، برای تشخیص دقیق‌تر از سی تی اسکن استفاده خواهد شد.
گزینه‌های درمانی برای آرتروز مفصل شانه
در صورت امکان برای درمان آرتروز و دیگر بیماری‌های دژنراتیو شانه از گزینه‌های بدون جراحی استفاده شده و انجام عمل جراحی به عنوان آخرین گزینه در نظر گرفته میشود. انجام درمان‌های بدون جراحی سالانه علائم هزاران بیمار را تسکین بخشیده و آن‌ها را در خطر انجام عمل‌های جراحی تهاجمی قرار نمی‌دهد.
در زیر به تعدادی از گزینه‌های درمانی بدون جراحی اشاره می‌کنیم که برای بیماران آرتروز شانه مناسب خواهند بود:
اصلاح حرکات
بردن دست‌ها به بالای سر و یا فعالیت‌های سنگین می‌تواند آرتروز شانه را تشدید کند. اصلاح این فعالیت‌ها برای کاهش فشار از روی مفصل شانه می‌تواند برای مدیریت علائم عارضه مفید باشد. بلند کردن اجسام سنگین و به خصوص فعالیت‌هایی مثل وزنه برداری و پرس سینه می‌توانند آرتروز شانه را تشدید کنند و باید از انجام آن‌ها خودداری کنید.
با این حال مهم است که دامنه‌ی حرکتی و قدرت عضلانی مفصل درگیر آرتروز حفظ شود. برای برخی از بیماران افزایش فعالیت‌های سبک (مثل شنا) می‌تواند مفید باشد. پزشک شما می‌تواند در طراحی یک برنامه‌ی درمانی برای بهبود وضعیت سلامت شانه به شما کمک کند.
دارو درمانی
انواعی از داروها می‌توانند به بیماران در مدیریت علائم آرتروز شانه کمک کنند. رایج‌ترین داروهای تجویز شده برای آرتروز شانه، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) هستند. این داروها درد و التهاب در مفصل درگیر آرتروز را کاهش داده و معمولاً بدون نیاز به نسخه به فروش می‌رسند. استفاده‌ی مداوم از این داروها باید تحت نظر پزشک انجام شود.
در صورتی که این داروها در شما عوارض گوارشی ایجاد می‌کنند، داروهایی به نام مهار کننده COX-2 به عنوان جایگزینی برای داروهای NSAID توصیه می‌شوند و می‌توانند به شما در درمان آرتروز شانه کمک کنند. این داروها تنها با تجویز پزشک به فروش می‌رسند. داروهای گفته شده باید دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف شوند.
مکمل‌های مفصلی گلوکوزآمین و کندرویتین
گلوکوزآمین و کندرویتین سولفات به طور طبیعی در بدن انسان وجود داشته و در ساختار اصلی غضروف به کار می‌روند. مطالعات نشان داده‌اند که استفاده‌ی خوراکی از گلوکوزآمین و کندرویتین سولفات می‌تواند با کاهش التهاب مفصل، در کاهش علائم استئوآرتریت تاثیرگذار باشد. استفاده از این مکمل‌ها برای بیماران دیابتی ممنوع است.
فیزیوتراپی برای آرتروز شانه
فیزیوتراپی یک روش درمانی بدون دارو و بدون جراحی است که می‌تواند درد آرتروز را کاهش دهد. هدف از فیزیوتراپی برای آرتروز شانه، پیشگیری از پیشرفت بیماری، کاهش درد، بازیابی قدرت و افزایش تحرک پذیری و عملکرد مفصل و همچنین بهبود کیفیت زندگی خواهد بود.
بسته به نیازهای هر فرد، فیزیوتراپی برای آرتروز مفصل شانه ممکن است شامل روش‌های زیر باشد:
- تمرینات تقویتی. افزایش قدرت روتاتور کاف و دیگر عضلات مفصل شانه می‌تواند به کاهش ضعف و گرفتگی و افزایش دامنه حرکتی کمک کند. قدرتمند بودن عضلات مفصل شانه به کاهش فشار از روی مفصل آسیب دیده کمک کرده و باعث کاهش درد خواهد شد.
- گرما و سرما. استفاده از گرما درمانی می‌تواند عضلات شانه را شل کرده و دامنه حرکتی مفصل را افزایش دهد. سرما درمانی نیز التهاب و درد ناشی از آرتروز شانه را کاهش خواهد داد.
- اولتراسوند و تحریک الکتریکی. فعال کردن عضلات ضعیف شده با استفاده از اولتراسوند و تحریک الکتریکی می‌تواند از آتروفی و ضعف عضلات در شانه‌ی آرتروزی جلوگیری کرده آن را بهبود بخشد.
- ماساژ شانه. ماساژ مفصل و عضلات اطراف آن گردش خون را تقویت کرده و التهاب و درد آرتروز شانه را بهبود می‌بخشد.
- تمرینات کششی. تمرینات کششی دامنه حرکتی را افزایش داده و باعث بهبود و رفع مشکل حرکتی در مفصل آرتروزی شانه میشود.
در یک برنامه‌ی درمانی جامع، این روش‌ها به همراه روش‌های درمانی دیگری که توسط متخصص ارتوپدی تجویز می‌شوند استفاده خواهند شد. اثر این برنامه‌ی درمانی جامع برای آرتروز شانه، بهبود یا از بین رفتن کامل علائم خواهد بود. در بسیاری از موارد این اثرات تا مدت‌های طولانی باقی خواهند ماند. نکته‌ی کلیدی، تشخیص زودهنگام و درمان به موقع عارضه خواهد بود.
تزریقات درون مفصلی
تزریق آستروئید به داخل مفصل می‌تواند درد بیماران مبتلا به آرتروز شانه را تا حد زیادی کاهش دهد. این تزریقات باعث کاهش التهاب و علائم همراه می‌شوند. انجام این تزریقات به شکل محدود صورت گرفته و پزشک شما را برای انجام این تزریقات و زمان مناسب آن راهنمایی خواهد کرد.
علاوه بر آستروئید، تزریق پی آر پی شانه برای درمان آرتروز مناسب می‌باشد. در صورت نیاز پزشک این روش را برای شما انجام می‌دهد. تزریق پی آر پی درمانی کاملاً طبیعی و با استفاده از خون خود بیمار است و هیچ عوارض و خطری بیمار را تهدید نمی‌کند.
گزینه‌های درمان جراحی برای آرتروز مفصل شانه
در صورتی که آسیب ایجاد شده در اثر آرتروز شانه شدید باشد ممکن است پس از تأیید تشخیص، انجام عمل جراحی برای شما توصیه شود. برای بیماران دیگر، در صورت عدم پاسخگویی روش‌های دیگر و باقی ماندن علائم عارضه انجام عمل جراحی در نظر گرفته میشود.
در زیر به دو روش جراحی مؤثر برای آرتروز شانه اشاره خواهیم کرد.
آرتروسکوپی
در روش آرتروسکوپی برای درمان آرتروز شدید شانه، بافت های آسیب دیده و آرتروزی مفصل از طریق یک برش کوچک بر روی شانه‌ترمیم می‌شوند. ابزارآلات کوچک جراحی و یک دوربین کوچک از طریق این بریدگی وارد بدن می‌شوند. سپس بافت های آسیب دیده برداشته شده و سطوح داخلی مفصل ترمیم می‌شوند. ایجاد برش کوچک در روش آرتروسکوپی به معنی کم تهاجمی بودن این روش و آسیب کمتر به بافت ها و همچنین مدت زمان کوتاه‌تر برای بهبودی پس از جراحی نسبت به عمل جراحی باز خواهد بود.
تعویض مفصل شانه
در موارد بسیار شدید و تخریب مفصل، عمل تعویض مفصل (آرتروپلاستی شانه) می‌تواند روش موثری برای درمان آرتروز باشد. در این روش مفصل آسیب دیده توسط اجزای پروتزی مصنوعی جایگزین خواهد شد.
آیا می‌توان از آرتروز شانه جلوگیری کرد؟
برای پیشگیری از آرتروز شانه اقدامات مختلفی را می‌توان انجام داد که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- ورزش منظم. ازجمله تمرینات کششی مثل یوگا و تای چی (حداقل 30 دقیقه در روز)
- استفاده از رژیم غذایی ضد التهاب (دوری از غذاهای فراوری شده و قندی)
- حفظ وزن سالم
